T.C. Anayasa Mahkemesi.

[BOZKURT21]

Anayasa Mahkemesi BaskanligiKur.Tarihi:24.4.1962
Kurulus Yasasi: Tarih:10.11.1983 No:2949
Adres: Simon Bolivar cad. No:23 Cankaya-ANKARA
Tel:4407878-82
STATUSU: Turkiye cumhuriyeti Anayasasi ile verilen gorevleri yapmak ve yetkileri kullanmak uzere kurulmus, hicbir makama bagli olmayan bir yuksek mahkemedir.
KURULUS AMACI Anayasa Mahkemesi;ilkece, kanunlarin,kanun hukmunde kararnamelerin ve TBMM icyuzugunun sekil ve esas bakimlarindan; Anayasa degisikliklerinin ise sadece sekil bakimindan Anayasaya uygunlugunu incelemek, denetlemek ve Yuce Divan gorevini yerine getirmek uzere kurulmustur.
GOREV VE YETKILERI Gorev ve yetkileri; Cumhurbaskaninin ve Turkiye Buyuk Millet Meclisi uyelerinden beste birinin Anayasa degisiklikleri ve kanunlarin sekli bakimindan Anayasaya aykiriliklar iddiasiyla actiklati iptal davalariyla; Cumhurbaskani, iktidar ve anamuhalefet partisi meclis gruplari ve Turkiye Buyuk Millet Meclisi uye tamsayisinin en az beste biri tutarindaki uyelerin kanunlarin, kanun hukmunde kararnamelerin, Turkiye Buyuk Millet Meclisi Ictuzugunun veya bunlarin belirli madde ve hukumleriyle sekil ve esas bakimindan Anayasaya aykiriliklari iddiasiyla actiklari iptal davalarina bakmak; Mahkemelerce kendisine Anayasanin 152.maddesine gore intikal ettirilen isleri ve Yuce Divan sifatiyla calisirken veya siyasi partilerin kapatilmasina iliskin davalarda ayni madde geregince on mesele olarak bakilmasi gereken isleri karara baglamak; Cumhurbaskanini , Bakanlar Kurulu uyelerini ,Anayasa Mahkemesi,Yargitay Askeri Yuksek Idare Mahkemesi Baskan ve uyelerini,Bassavcilarini,Cumhuriyet Bassavcivekilini,Hakimler ve savcilar Yuksek Kurulu ve Sayistay Baskani ve uyelerini gorevleri ile ilgili suclardan dolayi Yuce Divan sifatiyla yargilamak; Siyasi partilerin kapatilmasi hakkindaki davalara bakmak; Siyasi partilerin mali denetimlerini yapmak; Milletvekillerinin yasama dokunulmazliklarinin kaldirilmasina Turkiye Buyuk Millet Meclisince karar verilmesi hallerinde, ilgililerin Anayasa ve ictuzuk hukumleri ne aykirilik iddiasina dayanan iptal istemlerini karara baglamak; Uyusmazlik Mahkemesine baskanlik edecek uyeyi kendi uyeleri arasindan gorevlendirmek; Anayasa ile verilen diger gorevleri yerine getirmektir. Anayasa Mahkemesinin Yuce Divan sifatiyla yargilamasinda savcilik gorevini Cumhuriyet Bassavcisi veya Cumhuriyet Bassavcivekili yapar.
YAPISIGENEL SEKRETERLIK
KARARLAR MUDURLUGU
KITAPLIK MUDURLUGU
MALI ISLER MUDURLUGU
PERSONEL VE EGITIM MUDURLUGU
SIVIL SAVUNMA UZMANLIGI
YAYIN ISLERI MUDURLUGU
YAZI ISLERI MUDURLUGU
OZEL KALEM MUDURLUGU
IDARI ISLER MUDURLUGU

[BOZKURT21]

Tarihsel Bilgi Kuruluş
Türkiye'de Anayasa Mahkemesi ilk kez 1961 Anayasası ile kurulmuştur. Anayasa Mahkemesinin kuruluşu, görev ve yetkileri, yargılama ve çalışma usulü ile kararlarının niteliği 1961 Anayasası'nın 145 ila 152. maddelerinde düzenlenmiş, buna bağlı olarak 44 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun, 22/4/1962 tarihinde kabul edilmiştir.
Anayasa Mahkemesine ilk kuruluşunda, kanunların ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzükleri'nin Anayasa'ya "şekil ve esas" bakımından uygunluğunu denetleme görevi verilmiş, bu görevin yanı sıra görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Anayasa'da sayılan kişileri Yüce Divan sıfatıyla yargılamak, siyasi partilerin kapatılması hakkındaki davalara bakmak, siyasi partilerin gelir kaynakları ile giderlerine ilişkin hesapları incelemek ve Anayasa ile verilen diğer görevleri yerine getirmekle de yetkili kılınmıştır.
1961 Anayasası'nın 145. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi, on beş asıl ve beş yedek üyeden oluşacak şekilde kurulmuş, üyelerden dördü Yargıtay, üçü Danıştay, biri Sayıştay Genel Kurulu tarafından, üç üye Türkiye Büyük Millet Meclisi, iki üye Cumhuriyet Senatosu, iki üye ise biri Askeri Yargıtaydan olmak üzere Cumhurbaşkanınca seçilmekteydi.
1961 Anayasası'nda 1971 Anayasası ile yapılan değişiklikle, kanun hükmünde kararnameleri şekil ve esas bakımından, anayasa değişikliklerini ise Anayasa'da gösterilen şekil şartları bakımından denetleme görevi verilerek Anayasa Mahkemesinin görev alanı belirgin hale getirilmiştir.
1982 Anayasası
1982 Anayasası, Anayasa Mahkemesini 146 ila 153. maddelerinde düzenlemiştir. 1982 Anayasası döneminde Anayasa Mahkemesine ilişkin ilk kanuni düzenleme, 10/11/1983 tarih ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile yapılmıştır.
1982 Anayasası'nda Anayasa Mahkemesine, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasa'ya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetleme, Anayasa değişikliklerini ise sadece sınırlı sayıdaki şekil eksiklikleri yönünden inceleme görevi yanında, ayrıca,Anayasa'da sayılan bazı kişileri görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılama ve siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara bakma görevi de verilmiştir.
1982 Anayasası'nın ilk hâlinde Anayasa Mahkemesi, on bir asıl ve dört yedek üyeden oluşacak şekilde kurulmuştur. Cumhurbaşkanı, iki asıl ve iki yedek üyeyi Yargıtay, iki asıl ve bir yedek üyeyi Danıştay, birer asıl üyeyi Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay Genel Kurulunca kendi Başkan ve üyeleri arasından, üye tam sayılarının salt çoğunluğu ile her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden; bir asıl üyeyi ise Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi olmayan yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri içinden göstereceği üç aday arasından; üç asıl ve bir yedek üyeyi ise üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından seçmekteydi. Anayasa'ya göre Anayasa Mahkemesine seçilen üyeler 65 yaşını doldurunca emekli olmaktaydılar.
2010 Anayasa Değişiklikleri
Anayasa'nın 146 ila 149. maddelerinde değişiklik getiren 7/5/2010 tarih ve 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik yapılması Hakkında Kanun'un 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan halkoylamasıyla kabul edilmesiyle birlikte Anayasa Mahkemesinin kuruluşu, görev ve yetkileri yeniden düzenlenmiştir. Bu Anayasa değişikliğinin ardından kabul edilen 30/3/2011 tarih ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile de Anayasa Mahkemesinin çalışma usul ve esasları yeniden belirlenmiştir.
Anılan değişiklik ile üye sayısı on yediye çıkartılan Anayasa Mahkemesinin, iki bölüm ve genel kurul halinde çalışması benimsenmiş; Mahkemeye mevcut görevlerinin yanı sıra bireysel başvuruları karara bağlamak ve bireysel başvuruların kabul edilebilirlik incelemesini yapmak üzere komisyonlar oluşturulmasına imkân tanınmıştır.
Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılmakta, bireysel başvurular ise bölümlerce karara bağlanmaktadır.
Ayrıca 12 Eylül 2010 tarihide yapılan Anayasa değişikliği ile Anayasa Mahkemesine, Yüce Divan sıfatıyla, "görevleriyle ilgili suçlardan"” dolayı Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay Başkan ve üyelerini yargılama görevine ilave olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ve Jandarma Genel Komutanını yargılama görevi de verilmiştir.
2010 Anayasa değişikliği ile birlikte, Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi on iki yıl ile sınırlandırılmış; üyelerin yeniden seçilememesi esası da getirilmiştir.