Amazonia
25.Nisan.2018, 23:54
İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra dünyanın çeşitli yörelerinde çok sayıda ekonomik birleşme hareketleri ortaya çıkmıştır. Bunların yaygınlaşmasında AB'nin gösterdiği başarının, kuşkusuz önemli bir katkısı olmuştur.
Az gelişmiş, ülkeler iktisadi birleşmelere, geniş bir piyasa yaratarak sanayileşmeyi hızlandırıcı etkiler doğurması bakımından ilgi duymuşlardır. İktisadi birleşme hareketinin beşiği Avrupa kıtasıdır. AB'den başka bu kıtada ortaya çıkan birleşmelerden biri olan EFTA, 1960 yılı başında İngiltere'nin öncülüğünde kurulmuş bir serbest ticaret bölgesidir. Halen üyeleri arasında yalnız Norveç, İzlanda ve İsviçre bulunmaktadır.
EFTA üyeleri ile AB arasında serbest ticareti öngören bir Avrupa Ekonomik Alanı anlaşması imzalanmıştır. Nordik Topluluğu, Kuzey Avrupa ülkelerinin hükümetleri arasında bir işbirliği kuruluşudur.
COMECON 1991'de dağılmadan önce Sosyalist Blok ülkeleri arasında ekonomik ve ticari işbirliği sağlamayı amaçlayan bir kuruluştu. Bu arada Türkiye, Karadeniz bölgesi ülkeleriyle birlikte Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEI) ni oluşturmuştur (1992). Kuruluşun amacı coğrafi yakınlıktan yararlanıp bölgenin ekonomik ve ticari potansiyelinin canlandırılmasıdır.
Baltık Gümrük Birliği ise 1990 yılında yeni bağımsızlığına kavuşan Litvanya, Letonya ve Estonya arasında kurulmuştur. Amerika kıtasındaki belli başlı ekonomik birleşmeler şunlardır: Latin Amerikan Entegrasyon Bölgesi (LAIA), Orta Amerika Ortak Pazarı (CACM), And Ülkeleri Grubu, Karaib Ülkeleri Topluluğu (CARICOM) ve Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi (NAFTA)'dır.
Bunlardan NAFTA ve LAIA önemlidir. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Afrika'da çok sayıda ekonomik birlik kurma girişimi ortaya çıkmıştır.
Asya kıtasında ekonomik birleşmeler daha sınırlı sayıdadır. Kayda değer birleşme hareketleri içinde, Güney Doğu Asya Ulusları Birliği (ASEAN), Asya ve Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) belirtilebilir.
Bu bölgedeki kuruluşlardan biri de Türkiye, İran ve Pakistan'ın oluşturdukları, daha sonra Türk Cumhuriyetlerinin de katıldığı Ekonomik İşbirliği Teşkilatı
(ECO)'dır. Ayrıca, Körfez İşbirliği Konseyi (GCC), Orta Doğu'daki öteki ekonomik birleşme hareketleri arasında yer alır. Dünyadaki ekonomik işbirliği hareketlerinin bir kısmı coğrafi bölge temeline dayalı değildir.
Bu tip örgütler arasında, İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), Arap Birliği, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve İslam Konferansı Teşkilatı gibi kuruluşlar belirtilebilir.
Az gelişmiş, ülkeler iktisadi birleşmelere, geniş bir piyasa yaratarak sanayileşmeyi hızlandırıcı etkiler doğurması bakımından ilgi duymuşlardır. İktisadi birleşme hareketinin beşiği Avrupa kıtasıdır. AB'den başka bu kıtada ortaya çıkan birleşmelerden biri olan EFTA, 1960 yılı başında İngiltere'nin öncülüğünde kurulmuş bir serbest ticaret bölgesidir. Halen üyeleri arasında yalnız Norveç, İzlanda ve İsviçre bulunmaktadır.
EFTA üyeleri ile AB arasında serbest ticareti öngören bir Avrupa Ekonomik Alanı anlaşması imzalanmıştır. Nordik Topluluğu, Kuzey Avrupa ülkelerinin hükümetleri arasında bir işbirliği kuruluşudur.
COMECON 1991'de dağılmadan önce Sosyalist Blok ülkeleri arasında ekonomik ve ticari işbirliği sağlamayı amaçlayan bir kuruluştu. Bu arada Türkiye, Karadeniz bölgesi ülkeleriyle birlikte Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEI) ni oluşturmuştur (1992). Kuruluşun amacı coğrafi yakınlıktan yararlanıp bölgenin ekonomik ve ticari potansiyelinin canlandırılmasıdır.
Baltık Gümrük Birliği ise 1990 yılında yeni bağımsızlığına kavuşan Litvanya, Letonya ve Estonya arasında kurulmuştur. Amerika kıtasındaki belli başlı ekonomik birleşmeler şunlardır: Latin Amerikan Entegrasyon Bölgesi (LAIA), Orta Amerika Ortak Pazarı (CACM), And Ülkeleri Grubu, Karaib Ülkeleri Topluluğu (CARICOM) ve Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi (NAFTA)'dır.
Bunlardan NAFTA ve LAIA önemlidir. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Afrika'da çok sayıda ekonomik birlik kurma girişimi ortaya çıkmıştır.
Asya kıtasında ekonomik birleşmeler daha sınırlı sayıdadır. Kayda değer birleşme hareketleri içinde, Güney Doğu Asya Ulusları Birliği (ASEAN), Asya ve Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) belirtilebilir.
Bu bölgedeki kuruluşlardan biri de Türkiye, İran ve Pakistan'ın oluşturdukları, daha sonra Türk Cumhuriyetlerinin de katıldığı Ekonomik İşbirliği Teşkilatı
(ECO)'dır. Ayrıca, Körfez İşbirliği Konseyi (GCC), Orta Doğu'daki öteki ekonomik birleşme hareketleri arasında yer alır. Dünyadaki ekonomik işbirliği hareketlerinin bir kısmı coğrafi bölge temeline dayalı değildir.
Bu tip örgütler arasında, İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), Arap Birliği, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve İslam Konferansı Teşkilatı gibi kuruluşlar belirtilebilir.