zAMBakk
07.Ağustos.2018, 15:28
İskoç çiftçi ve natüralist James Hutton (1726-1797), modern jeolojinin kurucusu olarak bilinir. Çevresindeki dünyanın büyük gözlemcisiydi. Daha da önemlisi, dikkatli bir şekilde jeolojik tartışmalar yaptı. Hutton, Dünya'nın sürekli olarak kurulduğuna inanmaya başladı; örneğin erimiş materyal dağlara zorlanmış, aşınmış ve daha sonra aşınmış tortular yıkanmıştır. Dünyanın tarihinin, erozyon ve sedimantasyon gibi süreçlerin günümüzde nasıl işlediğini anlayarak belirlenebileceğini kabul etti. Dünyayı inceleme konusundaki fikirleri ve yaklaşımı jeolojiyi uygun bir bilim olarak kurdu.
On sekizinci yüzyılın sonlarında, Hutton kayaları dikkatlice incelerken, genellikle Dünya'nın, yaklaşık on altı bin yıl öncesine (MÖ 22 Ekim 4004'te) göre, kesin olarak, on yedinci yüzyılın bilimsel analizine göre yaratıldığına inanılıyordu. İncil'deki İncil'de James Ussher tarafından İncil'de Kutsal Kitap'taki İncil'de öldürülmüş hayvanların kalıntıları vardı. Yeryüzünün yapısına gelince, “doğal filozoflar”, çok sayıda anakayanın, çeşitli açılardan oluşan uzun, paralel tabakalardan oluştuğunu ve suyla biriken çökeltilerin taş oluşturmak üzere sıkıştırıldığını kabul etti. Hutton, bu çökeltinin o kadar yavaş gerçekleştiğini, en eski kayaların bile, “eski kıtaların harabelerinden gelen malzemeler” den oluştuğunu düşünmüştü. Tersine işlem, atmosfere maruz kalan kayaların aşınması ve bozunmasıyla gerçekleşir. Bu yıkımı ve yenilenmeyi “büyük jeolojik döngü” olarak adlandırdı ve sayısız kez tamamlandığını fark etti.
Hutton seçtiği bölgeye oldukça kavisli bir rota ile geldi. 1726 yılında Edinburgh'da doğdu. Hollanda'da Edinburgh, Paris ve Leiden Üniversitelerinde tıp ve kimya eğitimi aldı ve daha sonra on dört yılını iki küçük aile çiftliği işletti. Hutton'un, arazinin etrafındaki işlerinde gördüğü yıkıcı rüzgar ve hava kuvvetlerine karşı kendi topraklarını nasıl tutacağı konusundaki saplantısını ortaya çıkaran çiftçilikti. Hutton, bilimsel bilgisini, felsefi zihnini ve olağanüstü gözlem gücünü henüz yeni bir isme sahip olan bir konuya ayırmaya başladı.
Teorikleşmiş Hutton olan temel güç, sıcak su kaynaklarının ve yanardağların varlığıyla kanıtlandığı gibi yeraltı sıcağıydı. İskoçya'daki ve Britanya Adalarındaki başka yerlerde bulunan kaya oluşumları ile ilgili ayrıntılı gözlemlerinden Hutton, yeryüzünün derinliklerinde yüksek basınçların ve sıcaklıkların bazalt, granit ve mineral damarlarının oluşumunu oluşturan kimyasal reaksiyonlara neden olacağını anımsatmaktadır. Ayrıca iç ısının kabuğun ısınmasına ve genişlemesine yol açtığını ve bunun da dağları oluşturan ayaklanmalara yol açtığını öne sürdü. Aynı süreç, Siccar Point kayaçları tarafından örneklendiği gibi, kaya tabakalarının eğilmeye, katlanmaya ve deforme olmasına neden olur.
Hutton'un kilit kavramlarından bir diğeri Tekdillilik Teorisi idi. Bu, günümüzde çalışmakta olan jeolojik güçlerin (insan gözüyle neredeyse hiç fark edilemeyen, ancak etkilerinde muazzam fark edilen) geçmişte faaliyet gösterenlerle aynı olduğuna dair inançtı. Bu, erozyon veya sedimantasyon gibi süreçlerin bugün meydana geldiği oranların geçmiş oranlara benzer olduğu anlamına gelir, bu da örneğin belirli bir kalınlıktaki bir kumtaşı biriktirme sürelerini tahmin etmeyi mümkün kılar. Bu analizden, açığa çıkan kaya katmanlarının kalınlıklarını hesaba katmak için muazzam bir zaman süresinin gerekli olduğu ortaya çıkmıştır. Tekdüzelilik, yer bilimlerinin temel prensiplerinden biridir. Hutton'un teorileri, felaket olarak adlandırılan popüler bir çağdaş düşünce düşüncesine karşı öfkeli bir saldırıya dönüştü: Büyük Sel gibi sadece doğal felaketlerin, 6.000 yıllık bir Dünya'nın biçimini ve doğasını açıklayabileceği inancı. Dünyanın en büyük devri, yeni jeoloji biliminden ortaya çıkan ilk devrimci kavramdı.
Eski, dinamik bir gezegenin bu portresinin sonraki yüzyılda izleyen düşünürler üzerindeki etkisi derinden etkilendi. Örneğin Charles Darwin, fosil kayıtlarında gözlemlediği biyolojik evrimin gerektirdiği eonlar için bir çerçeve sağlayan Hutton'un fikirlerini iyi tanımıştı. Hutton'un öldüğü ve Jeoloji Prensipleri'nin Tekdüzeleştirme Kuramı için geniş bir kabul görmesi nedeniyle İngiliz jeolojisti Sir Charles Lyell'in yazdığı “Yazılışı için gerekli zamanın yoğunluğunu düşünmeye çabalayarak hayal gücü ilk önce yoruldu ve aşırı güçlendi. Bütün kıtaların bu kadar duyarsız bir süreçten yoksun bırakılması. ”Lyell'in bahsettiği gibi bu“ sonsuz ölçüde plan ”tarafından uyanmış olan“ yüceltme fikirleri ”sadece Hutton'un çağdaşlarını değil, jeologların gelecek nesillerine de ilham verdi.
On sekizinci yüzyılın sonlarında, Hutton kayaları dikkatlice incelerken, genellikle Dünya'nın, yaklaşık on altı bin yıl öncesine (MÖ 22 Ekim 4004'te) göre, kesin olarak, on yedinci yüzyılın bilimsel analizine göre yaratıldığına inanılıyordu. İncil'deki İncil'de James Ussher tarafından İncil'de Kutsal Kitap'taki İncil'de öldürülmüş hayvanların kalıntıları vardı. Yeryüzünün yapısına gelince, “doğal filozoflar”, çok sayıda anakayanın, çeşitli açılardan oluşan uzun, paralel tabakalardan oluştuğunu ve suyla biriken çökeltilerin taş oluşturmak üzere sıkıştırıldığını kabul etti. Hutton, bu çökeltinin o kadar yavaş gerçekleştiğini, en eski kayaların bile, “eski kıtaların harabelerinden gelen malzemeler” den oluştuğunu düşünmüştü. Tersine işlem, atmosfere maruz kalan kayaların aşınması ve bozunmasıyla gerçekleşir. Bu yıkımı ve yenilenmeyi “büyük jeolojik döngü” olarak adlandırdı ve sayısız kez tamamlandığını fark etti.
Hutton seçtiği bölgeye oldukça kavisli bir rota ile geldi. 1726 yılında Edinburgh'da doğdu. Hollanda'da Edinburgh, Paris ve Leiden Üniversitelerinde tıp ve kimya eğitimi aldı ve daha sonra on dört yılını iki küçük aile çiftliği işletti. Hutton'un, arazinin etrafındaki işlerinde gördüğü yıkıcı rüzgar ve hava kuvvetlerine karşı kendi topraklarını nasıl tutacağı konusundaki saplantısını ortaya çıkaran çiftçilikti. Hutton, bilimsel bilgisini, felsefi zihnini ve olağanüstü gözlem gücünü henüz yeni bir isme sahip olan bir konuya ayırmaya başladı.
Teorikleşmiş Hutton olan temel güç, sıcak su kaynaklarının ve yanardağların varlığıyla kanıtlandığı gibi yeraltı sıcağıydı. İskoçya'daki ve Britanya Adalarındaki başka yerlerde bulunan kaya oluşumları ile ilgili ayrıntılı gözlemlerinden Hutton, yeryüzünün derinliklerinde yüksek basınçların ve sıcaklıkların bazalt, granit ve mineral damarlarının oluşumunu oluşturan kimyasal reaksiyonlara neden olacağını anımsatmaktadır. Ayrıca iç ısının kabuğun ısınmasına ve genişlemesine yol açtığını ve bunun da dağları oluşturan ayaklanmalara yol açtığını öne sürdü. Aynı süreç, Siccar Point kayaçları tarafından örneklendiği gibi, kaya tabakalarının eğilmeye, katlanmaya ve deforme olmasına neden olur.
Hutton'un kilit kavramlarından bir diğeri Tekdillilik Teorisi idi. Bu, günümüzde çalışmakta olan jeolojik güçlerin (insan gözüyle neredeyse hiç fark edilemeyen, ancak etkilerinde muazzam fark edilen) geçmişte faaliyet gösterenlerle aynı olduğuna dair inançtı. Bu, erozyon veya sedimantasyon gibi süreçlerin bugün meydana geldiği oranların geçmiş oranlara benzer olduğu anlamına gelir, bu da örneğin belirli bir kalınlıktaki bir kumtaşı biriktirme sürelerini tahmin etmeyi mümkün kılar. Bu analizden, açığa çıkan kaya katmanlarının kalınlıklarını hesaba katmak için muazzam bir zaman süresinin gerekli olduğu ortaya çıkmıştır. Tekdüzelilik, yer bilimlerinin temel prensiplerinden biridir. Hutton'un teorileri, felaket olarak adlandırılan popüler bir çağdaş düşünce düşüncesine karşı öfkeli bir saldırıya dönüştü: Büyük Sel gibi sadece doğal felaketlerin, 6.000 yıllık bir Dünya'nın biçimini ve doğasını açıklayabileceği inancı. Dünyanın en büyük devri, yeni jeoloji biliminden ortaya çıkan ilk devrimci kavramdı.
Eski, dinamik bir gezegenin bu portresinin sonraki yüzyılda izleyen düşünürler üzerindeki etkisi derinden etkilendi. Örneğin Charles Darwin, fosil kayıtlarında gözlemlediği biyolojik evrimin gerektirdiği eonlar için bir çerçeve sağlayan Hutton'un fikirlerini iyi tanımıştı. Hutton'un öldüğü ve Jeoloji Prensipleri'nin Tekdüzeleştirme Kuramı için geniş bir kabul görmesi nedeniyle İngiliz jeolojisti Sir Charles Lyell'in yazdığı “Yazılışı için gerekli zamanın yoğunluğunu düşünmeye çabalayarak hayal gücü ilk önce yoruldu ve aşırı güçlendi. Bütün kıtaların bu kadar duyarsız bir süreçten yoksun bırakılması. ”Lyell'in bahsettiği gibi bu“ sonsuz ölçüde plan ”tarafından uyanmış olan“ yüceltme fikirleri ”sadece Hutton'un çağdaşlarını değil, jeologların gelecek nesillerine de ilham verdi.