Snake
22.Ağustos.2014, 14:36
Tabakhaneye bok mu götürûyorsun? : ‘Niçin bu. kadar acele ediyor sun? İşin çok mu acele, çok mu önemli?” anlamında, alay yollu söy lenir.
Tabana kuvvet: “Söz konusu yere yayan gitmekten başka çare yok.”
anlamında,”
Tabana kuvvet koşmak : Çok hızlı koşmak.
Tabanı yanmış gibi dolaşmak : Sürekli olarak oradan oraya gedmek
Tabanları yağlamak : -1. (Alay yollu) Uzak bir yere gitmeye hazırlanmak -2. Hızlı koşmak, kaçmak
Taban tabana zıt: İki şey, birbirine her yönüyle zıt.
Taban tepmek (patlatmak) : Uzun süre yd yürümek
Tabanvayla gitmek : Yayan gitmek, yürüyerek gitmek
Taç giymek : -1. Tahta geçmek -2. Kral ya da kraliçe seçilmek
Taçsız kral (kraliçe): Bir konuda en üstün başarıyı elde etmiş, ün yapmış kimse.
Tadı damağında kalmak: Bir yiyeceğin tadını ya da iyi yaşanmış bir olayın olumlu izlerini unutamamak
Tadı kaçmak (gitmek): -1. Tatsız bir duruma gelmek -2. Bir şey hoşa gideri, zevk veren niteliklerini yitirmek
Tadına bakmak : -1. Ağza alıp tadını anlamaya çalışmak -2. 0 şeyden zevkini almak
Tadına doyum olmamak (tadına doyamamak): Bir şeyin verdiği tadı, zevki çok beğenmek
Tadına varmak : Bir şeyin güzelliğini her yönüyle anlamış olmak
Tadında bırakmak (bir şeyi) : Güzel ve keyif verici olan şeyi aşırılığa kaçıp zevksizleştirmemek
Tadından yenmemek: -1. Bir şey çok tatlı, çok hoşa gider olmak -2. (Alay yollu) Ona erişilmemek, onu yapamamak, elde edememek
Tadını almak : -1. Yapmakta olduğu bir işten zevk almaya başlamak •2. Bir şeyin güzelliğinin, zevkinin.farkına varmak ‘
Tadını çıkarmak: Güzel, hoşa giden bir şeyden olabildiğince yararlanmak.
Tadını kaçırmak : Güzel bir şeyin verdiği zevki, aşırılığa kaçarak bozmak
Tadı tuzu katmamak (bozulmak): Bir şeyin eski, güzel, hoşa giden tarafı kalmamak, yozlaşmak, zevksizi eşmek
Tahtalı köy : Mezarlık. Tahtalı köyü boylamak: Ölmek. Tahta oturmak : bk. Tahta çıkmak.
Tahtası eksik: (Şaka yollu) Aklını iyi kullanamayan, aptal (kimse); bir tahtası eksik.
Tahttan indirmek (bîrini) : Onun hükümdarlığına, egemenliğine son yermek.
Tahtaya vurmak : Bir uğursuzluktan kurtulmak için parmakla bir tahta ya vurmak.
Takım taklavat: Hepsi, hep beraber.
Takımı yatırmak : Birlikte yapılan bir işin başarısızlığa uğramasına ne den olmak.
Takıp takıştırmak : özenerek süslenmek, süs takılarını özenle takın mak.
Takke düştü kel göründe : ‘Ayıpları, kusurları örten şey ortadan kal kınca, bütün ayıplar ve kusurlar ortaya çıktı.” anlamında.
Takla atmak : -1. Çok sevinmek. -2. Dalkavukluk etmek.
Takla attırmak (birine): Ona istediği her şeyi yaptırmak
Talihi açık : İşleri yolunda olan talihli; bahtı açık, kısmeti açık, şansı açık.
Talihine küsmek: Başına gelenlerden ötürü talihini suçlu görmek;
bahtına küsmek, şansına küsmek. (Kars. Kaderine küsmek.)
Talihi yaver gitmek (yâr olmak) : bk. Şansı yaver gitmek.
Talih kuşu : İyi talih.
Talim etmek (bir şeye): -1. Hep aynı şeyleri yemek zorunda olmak. -2. Az bir para karşılığında çalışmak.
Tam adamını bulmak (tam adamına düşmek): -1. Bir iş için en uy gun kişiyi seçmek. -2. (Alay yollu) Bir iş için en uygunsuz adamı seç mek.
Tam gelmek :Uymak, uygun gelmek.
Tam maaşla tekaüt: (Şaka yolla) İşi az, parası çok bir işte çalışan (kimse).
Tamtakır kuru (kırmızı) bakır ; “İçi bomboş, içinde hiçbir şey yok.” an lamında.
Tam tamına (tamı tamına) : Olduğu gibi, bütünüyle, tamamıyla.
Tem üstüne basmak: -1. Doğru bir tahminde bulunmak. -2. Bir işin özünü vurgulamak. . .
Tam yol: Süratle, son hızla.
Tanımadıktan gelmek (birini) : Onu tanıdığı halde tanımıyormuş gibi’ davranmak.
Tanrı’nın günü : Her gün; her Altahın günü.
Tanrı misafiri: Çağrılı olmadan gelen ve geceyi orda geçiren (geçire cek olan) konuk.
Tarat tutmak: Taraflardan birini desteklemek; yan tutmak.
Tarih atmak (bir şeye) : Bir belgenin üzerine o günün (ya da ilgili gü nü) tarihini yazmak.
Tarihe geçmek : Bir şey, kimse, olay önemi bakımından unutulmaya cak bir nitelik kazanmak
Tarihe karışmak (tarih olmak) : Unutulmak, hatırlanmaz olmaz.
Tasa çekmek: Üzülmek, kaygılanmak.
Tasası sana mı düştü? : “Seni ilgilendirmiyor; sen niye karışıyorsun?” anlamında sitem ya da azarlama sözü.
Tası tarağı toplamak: Bir yerden gitmek üzere aceleyle bütün eşyası nı toplayıp hazırlanmak
Taş arabası: Aptal, budala, sersem (kimse).
Taş atmak (birine) : Ona dolaylı yoldan tedirgin edici, iğneleyici laf söylemek (Kars. Söz dokundurmak)
Taş attı da kolu mu yoruldu? : “Söz konusu kazana hiçbir emek har-
camadan elde etti.” anlamında onu küçümseyenler için söylenir
Taşa tutmak (birini, bir yeri): Ona, oraya arka arkaya taş atarak sal dırmak.
Taş çatlasa : Ne kadar zorlasa, en fazla.
Taş çıkartmak (biri, başkasına) : Biri, ötekinden kimi yönleriyle daha üstün olmak.
Taşı gediğine koymak: Bir sözü en uygun zamanda, tam sırasında söylemek.
Taşı sıksa suyunu çıkarmak : Çok güçlü, her şeyin üstesinden gele cek durumda olmak.
Taş kesilmek : Herhangi bir durum, söz vb. karşısında hiçbir söz söy lememek, ne yapacağını şaşırmak.
Taş koymak: İki kişinin konuşmasını kesmek.
Taş taş üstünde bırakmamak: Bir yerdeki yapıları tümüyle yıkmak, yerle bir etmek.
Taş yürekli: Acılı durumlardan etkilenmeyen, acımasız (kimse).
Telli bela: (Şaka yollu) Sevildiği için verdiği ufak tefek üzüntü ve sıkın tılara kattan il an (kimse}.
Tatlı dil: Gönül alıcı, hoşnut edici söz, konuşma.
Tatlı dil güler yüz : Gönül alan, yakınlık gösteren konuşma ve davra nış.
Tatlı kaçık: Gönlünce yaşayan, eğlendirici (kimse). Tatlı sert: Ne çok yumuşak, ne de çok kalp kına (söz ya’da davra nış).
Tatlı su Frengi: Yakındoğu ülkelerinden olduğu halde, Avrupalı gibi görünmeye çalışan, bat özentisi içinde olan Hıristiyan için söylenir. Tatlıya bağlamak: bk. İşi tatlıya bağlamak.
Tatsız tuzsuz : -1. Zevk vermeyen, çok tatsız (olay, konuşma) -2. Eğ lendirici olmayan,.can sıkan (kimse).
Tat vermek : -1. Acı, tuzlu, tatlı, ekşi gibi belirli bir tat katmak. -2. Hoşa giden bir durum yaratmak. -3. Bıktırmak, usandırmak; kabak tadı vermek.
Tavan başına çökmek (yıkılmak): Beklenmeyen bir durum, haber
karşısında çok üzülmek, ne yapacağını bilememek.
Tavır almak (takınmak, koymak) (bir şeye, birine): Herhangi bir du rum karşısında belirli bir davranış biçimini benimsemek.
Taviz vermek: Kimi koşullardan, haklardan, isteklerden, karşı taraf ya rarına vazgeçmek; ödün vermek.
Tavla atmak : Tavla oynamak. Tavşana koş, tazıya tut demek : Birbiriyle anlaşmazlık içinde olan iki
tarafı birbirleri aleyhine kışkırtmak.
Tavşan boku gibi (ne kokar, ne bulaşır) : “Tutum ve davranışların dan ne İyilik ne de kötülük gelir.” anlamında, bu nitelikteki kişilerle alay etmek için söylenir.
Tavşanın suyunun suyu: Söz konusu şeyle çok uzaktan ilgili olan
şey için söylenir; suyunun suyu.
Tavşan uykusu : Hafif ve kuşkulu uyku.
Tay durmak : Yürüme çağına gelen bebek, iki ayağı Ü2erinde durma yı başarmak.
Tayini çıkmak : Bir yere, göreve atanmak.
Tazıya dönmek: -1. Çok zayıflamak, sıskalaşmak. -2. Sırılsıklam ol mak, çok ıslanmak. .
Tecrübe tahtasına dönmek (tecrübe tahtası olmak) : Birçok başarı sız denemeye konu olmak.
Tedbir almak: bk Önlem almak.
Tefekküre dalmak: Derin derin düşünmek, derin düşünceye dalmak. Tefe koymak (tefe koyup çalmak) (birini, bir şeyi): Onu alay konu su yapmak, beğenilmeyecek yönleriyle anlatmak.
Tehdit savurmak: Sözle korkutmak. (Kars. Gözdağı vermek.) Tek atmak : İçki İçmek. Tek başına : bk Bir basma.
Tek durmak: Uslu durmak, yaramazlık etmemek.
Tek durmamak : -1, Yaramazlık, çapkınlık yapmak. -2. Karşı taraf aley hine binakım çalışmalar yapmak. Tel elden : Bir merkezin yönetiminde olarak.
Tekeline (tekellerine) almak (bir şeyi) : -1. Ona tek başına sahip ol mak. -2. Düşünce, sanat gibi toplumsal konulardan kendi görüşünü geçerli tek görüş olarak egemen kılmak.
Tekelinde olmak (bir şey birinin): Bir şeyi elinde tutmak, sahipliğin de bulundurmak.
Tekerine çomak sokmak (taş koymak) : Bir kimsenin yolunda giden
işini bozacak, engelleyecek bir davranışta bulunmak; aksatmak.
Tekme atmak: -1. Ayakta vurarak bir yere atmak . -2. Çifte atmak. Tekne kazıntısı: Bir kimsenin yaşlılık döneminde doğan çocuğu İçin söylenir.
Tek tük : Seyrek olarak.
Telaş atmak (birini) : Endişelenmek, kaygılanmak. Telaşa düşmek: Telaşlanmak, telaş etmek.
Telaşa gelmek: Telaşlı bir sırada yapıldığı için istenildiği gibi olma mak. (Kars. Aceleye gelmek.)
Tel çekmek : Telgraf çekmek. Telgraf çekmek: Bir haberi telgraf yoluyla ilgili kimseye (kimselere)
ulaştırmak.
Teller takmak (takınmak): Çok sevinmek. Temasa geçmek (biriyle): Onunla görüşme yapmak, ilişki kurmak.
Temasta bulunmak : -1. Değirmek, sözünü etmek. -2. Cinsal ilişkide bul unmak.
Temcit pilavı gibi ısıtıp ısrtıp sürmek: Bir şeyin, karşısındakini (karşısındakileri) bıkıp usandıracak ölçüde sık sık sözünü etmek (Kars. Isıtıp ısıtıp önüne koymak,)
Temel direği (direk) : Bir şeyin dayandığı, güç aldığı, gü/endiği en
Önemli (şey ya da kimse). Temel taşı: Bir şeye temel olan öğe ya da kimse.
Temiz çıkmak : Hastalıkla ilgili bir bulguya rastlanmamak.
Temize çekmek (bir yazıyı) : Bir yazının karalamasını (müsveddesini) düzgün bir biçimde temiz olarak yeniden yazmak.
Temize çıkmak : Suçsuz olduğu kesin olarak anlaşılmak; aklanmak.
Temize çıkarmak (çıkartmak) (birini, kendini): Onu, kendini bir suç lamadan kurtarmak; onun, kendinin suçsuzluğunu kanıtlamak.
Temize havale etmek (bir şeyi) (birini) : -1. Sürüncemede fcafan bir işi bitirivermek, kısa yoldan çözümlemek. -2, Mevcut yiyeceği bitir mek. -3. Onu öldürmek.
Tenakuza düşmek : Çelişmek; çelişkiye düşmek.
Tencere dibin (götün) kara, seninki benden kara : “Başkasının kötü ve kusurlu yönlerini görüyor, oysa kendisinin daha büyük kusur ve ayıpları var.” anlamında.
Tenceresi (tencereleri) kaynamak: İyi kötü bir geçimleri olmak, İyi kötü geçinecek kadar gelirleri olmak.
Tencere yuvarlanmış (yuvarlandı), kapağını bulmuş (buldu) :Genel likle beğenilmeyen özellikleri yönünden birbirleriyle benzeşen iki kişi nin birleştiğini, birbirlerine yakıştığını alay yollu belirtmek için söyle nir.
Teneşir horozu (kargası): Çok zayıf, çelimsiz (kimse).
Teneşir paklar : “Pekçok kirli işe girip çıkan bir kimse için tek çıkar yol
Ölümdür; ancak onun ölümüyle çevresi ondan kurtulur.” anlamında.
Teneşire gelesi: “İnşallah ölür, ölsün’ anlamında ilençsözü.
Tepeden bakmak (birine): Onu küçümsemek, kendini ondan üstün görmek; yüksekten bakmak.
Tepeden inme: -1. Beklenmedik, şaşırtıcı olan (şey). -2. Yüksek bir
makamdan gelen (buyruk).
Tepeden tırnağa : Her yanı, bütünüyle; baştan aşağı.
Tepeden tırnağa süzmek (birini) : Ona dikkatlice, uzun uzun bak mak.
Tepesi aşağı gitmek: İşleri bozulup durumu kötüleşmek.
Tepesi atmak: Birdenbire çok öfleetenmek; beyni atmak, kafası at mak.
Tepesinde bitmek: -1. Ansızın yanına gelmek. -2. İstenmediği halde birinin yanına gelip türlü isteklerle onu rahatsız etmek.
Tepesinde havan dövmek (değirmen çevirmek): -1. Üst kattaki biri gürültü yaparak ah kattakini rahatsız etmek -2. Bir kimsenin yaptığını her zaman söz konusu ederek onu üzmek ya da o kimseden bir şeyi yapmasını sürekli İstemek
Tepesinden kaynar su dökülmek : bk. Başından kaynar su dökül mek
Tepesine binmek: Genellikle daha güçsüz kimseler üzerinde baskı kurmak. (Kars. Ensesine binmek.)
Tepesine çıkarmak (birini) : Onu çok şımartmak; başına çıkarmak.
Tepesine çıkmak : Şımararak, her istediğini yaptırmaya çalışmak; ba şına çıkmak.
Tepesine dikilmek: Gelip yanında, başucunda durmak, bu duruşuyla rahatsızlık vermek; başına dikilmek.
Tepesinin tası atmak: Birdenbire çok öfkelenmek.
Tepesi üstü : Tepesi (başı) aşağı gelmek üzere.
Tepetakla(k) etmek (bir şeyi): Bir kimsenin toplumsal ya da ekono mik durumunu bozmak
Tepetakla(k) gitmek (yuvarlanmak): Ekonomik ve toplumsal duru mu hızla kötüleşmek
Tepe tepe kullanmak (bir şeyi. bîrini): -1. Eskiyeceğini, bozulacağı nı, yıpranacağını hiç düşünmeden onu istediği gibi kullanmak. -2. Bi rine yorulabileceğini hiç düşünmeden çok yüklenmek.
Teraziye vurmak (bir şeyi): Onu enine boyuna, iyice düşünmek.
Ter basmak (boşanmak) (birini) (birinden): Herhangi bir nedenle ya da sıkıntı yüzünden birdenbire çok terlemek
Ter dökmek : -1. Çok terlemek. -2. Bir işi yaparken çok zahmet çek mek; uğraşmak
Tere batmak : Çok terlemek
Tereciye tere satmak: Bir konunun uzmanına o konuda bilgi verme ye kalkışmak.
Terayağından kıl çeker gibi: Kolayca, hiçbir sık ntı, sorun yaratma dan.
Ters düşmek (bir şey bir şeye) (biriyle): -1, Aykırı durumda olmak. -2. Düşünceleri /önünden birbirine karşt olmak. (Kars. Aykırı düş mek.)
Tersi dönmek: Şaşırma sonucu bulunduğu yeri ve gideceği yönü kes-tirememek
Tersine dönmek : Bir İş umduğu gibi gerçekleşmemek.
Tersine gitmek (bir iş) [bir şey, birinin) : -1. Bir iş istendiği gibi’ so nuçlanmamak. -2. Bir işten, durumdan hoşlanmamak, onu garip kar şılamak
Ters tarafından kalmak: Aksiliği, huysuzluğu üzerinde olmak; huysuz luk terslik etmek; sol tarafından kalkmak.
Ters ters bakmak (birine) : Ona düşmanca, öfke duyarak bakmak.
Tersyüz etmek (bir şeyi) : Bir süre kullanılmış bir giysinin içini dışına çevirmek, tornistan etmek.
Tersyüz (tersyüzü) geri dönmek: Gittiği yerden, istediği şeyi elde edemeden dönmek
Tersyüzüne çevirmek (birini): Onu geri döndürmek.
Ter ter tepinmek: -1. Bir şeyi ısrarla istemek. -2. Bir konuda diren mek, inat etmek -3. Olumsuz bir duruma sinirlenmek
Tertibat almak : Herhangi bir tehlikeli ya da sakıncalı duruma karşı ön ceden hazırlık yapmak
Teselli vermek (birine): Bir kimsenin acısını dindiren, sıkıntısını gide ren sözler söylemek, onu avutmak
Teslim bayrağı çekmek : -1. Yenilgiyi kabul ettiğini açık ve kesin ola rak belirtmek -2. Bir çekişme sonunda, karşısındakinin istediğini yap maya razı olduğunu bildirmek
Teslim etmek (kendini birine) (bir şeyi): -1. Kadın kendini bir erke ğe vermek. -2. Onu doğru bulmak, kabul etmek
Teşebbüse geçmek : Bir işe girişmek
Tetiği çekmek (tetiğe basmak, tetiğe dokunmak): Ateş etmek
Tetik (tetikte) bulunmak: Uyanık ve dikkatli olmak
Tetik durmak : Hazır ve uyanık bulunmak
Tetikte olmak : Her zaman uyanık ve hazır durumda olmak
Tezada düşmek: Sözleri, davranıştan birbiriyle çelişmek; çelişkiye düşmek.
Tez beri: Hemen, kolayca, çabucak
Tez canlı: Bekleyemeyen, beklemeye tahammülü olmayan (kimse)
Tez den : Çabucak, çabuk olarak
Tezgâh kurmak: Birine tuzak kurmak
Tezgâhı kurmak : Herhangi bir alanda hazırlıklar tamamlayıp çalışma ya başlamak
Tezkeresini eline vermek: İşine son vermek, kovmak; uzaklaştırmak
Tıka basa (doldurmak) (bir şeyi, bir yeri) : Onu, orayı hiç boş yer kalmayacak biçimde (doldurmak).
Tıka basa yemek : Çok yemek, rahatsız olacak ölçüde yemek yemiş olmak
Tıkır tıkır: Düzenli olarak aksamadan.
Tıngır mıngır : Yavaş ve düzenli bir biçimde.
Tıpış tıpış gitmek (gelmek) : İster istemez, zorunluluk duyarak gitmek (gelmek).
Tıraş etmek (geçmek): Bıkkınlık verecek denli uzun, asılsız, abartılı
konuşmak.
Tıraşa tutmak (birini) : Onu bıkkınlık verici, uzun, abartılı konuşmalar la oyalamak.
Tırıs tırıs : -1. Hızlı bir biçimde. -2. Utanmış, mahcup olmuş bir biçim de.
Tırnağı (bile) olamamak: Birinden değerce daha aşağı olmak
Tırnak kadar: Çok küçük
Tırpan atmak : -1. Bir yerde istemediği kimselerin görevlerine son ver mek -2. Düşmanları, düşman olan bir topluluğu yok etmek
Tırpandan geçirmek (bir şeyi): Bir şeyi ortadan kaldırmaya, yıkmaya çabalamak
Tıs yok : Bir yerden hiç ses yok.
Tilki uykusu : bk Tavşan uykusu.
Tilki uykusuna yatmak : Uyuyormuş gibi yapıp uygun bir fırsat kolla mak.
Tiridi çıkmak : Çok yaşlanmak yaşlılıktan zayıflamış, güçsüzleşmiş ol mak (Kars. Kadidi çıkmak.)
Tir tir titremek : -1. Çok üşümek -2. Çok korkmak
Tiye almak (birini) : Onunla alay ederek eğlenmek
Tohuma kaçmak : Evlenme çağını geçmek, yaşlanmak.
Toka etmek: -1. El sıkışmak. -2. Kadeh tokuşturmak -3. (Para) ver mek
Tok karnına : Tok iken, remek yadiktan sonra.
Tok sözlü : Hiçbir şeyden çekinmeden, hatır ve gönül dinlemeden ko nuşan (kjmsa).
Tongaya basmak (düşmek) : Tuzağa düşmek, aldatılmak; {aka bas mak.
Toparlak hesap : bk. Yuvarlak hesap.
Toparlak sayı (rakam) : bk Yuvarlak sayı.
Top (topu) atmak: İflas etmek.
Topa tutmak (bir yeri) (birini) : -1. Bir yere topla art arda ateş etmek -2. Kızılan bir kimseye ağır sözler söylemek.
Toprağa vermek (birini): Ölen birini mezara gömmek.
Toprağı bol olsun : (Müslüman olmayan bir ölü için) “Hayırla anılacak kimseydi, son uykusunu rahat uyusun.” anlamında kullanılır.
Toprağı çekmek : Kısa bir süre kalmak üzere gittiği yerde ölmek.
Toprağına ağır gelmesin: “ölen kimseyle ilgili kötü bir anı anlataca ğım, ruhu incinmesin, bundan rahatsız olmasın.” anlamında sözü ha fifletmek İçin söylenir.
Topu atmak: -1. bk. Top atmak. -2. Sınıfta kalmak.
Topun ağzında : -1. İlk önce saldırılacak olan (yer). -2. Çatılacak, kafa
1 tutulacak, hedef seçilen iik (kişi).
Topu topu : Tümü, hepsi.
Top yekun : Hepsi birden, toplam olarak.
Torbada keklik : bk. Çantada keklik.
Tozdan dumandan ferman okunmamak : Ortalık çok karışık ve düzen siz olmak.
Toz kondurmamak (bir şeye, birine): Bir şeyde, kimsede kusur ka bul etmemek, o şeyin kimsenin kusurlu gösterilmesine şiddetle karşı koymak.
Toz etmek (bir şeyi): Onu ortadan kaldırmak, ezmek.
Toz olmak : Ortadan kaybolmak, göz önünden uzaklaşmak.
Tozu dumana kalmak: -1. Yerdeki tozları kaldırarak hızla koşmak -2.
Ortalığı karmakarışık bir duruma getirmek.
Tozunu atmak (silkmek, silkelemek) :Onu dövmek, hırpalamak. Tövbeler tövbesi (tövbeler olsun) : “Bu şeyi yaptığıma pişmanım, bir daha kesinlikle yapmayacağım.” anlamında yemin sözü.
Treni kaçırmak : Bir şeyi elde etme, bir işi gerçekleştirme fırsatını de ğerlendi rememek.
Tuhafına gitmek: Bir şeyi tunai bulmak, yadırgamak; acayibine git mek; garibine gitmek.
Tur atmak : Şöyle bir dolaşmak.
Turnayı gözünden vurmak; -1. Bir fırsatı çok iyi değerlendirip umul madık bir kazanç sağlamak. -2. Güzel bir kızla ya da kadınla evlen miş olmak.
Turp gibi: Sağlığı yerinde olan, sapasağlam.
Turşusu çıkmak : -1. Çok yorulmak -2. Ezilmek, parçalanmak, suyu çıkmak.
Turşusunu kurmak : (Alay yollu) Harcaması gereken bir şeyi elden çı karmaya kıyamamak, bir yana koymak.
Tut kelin perçeminden : Çözümü güçlük yaratan bir durum karşısında kullanılır.
Tutar yeri kalmamak : -1. Çok eskimek -2. Savunulacak bir yönü kal mamak (Kars. İler tutar yanı almamak.)
Tuttuğu dal elinde kalmak : Güvendiği kimse, giriştiği iş boş çıkmak, onlardan olumlu bir sonuç alamamak
Tuttuğunu koparmak : Giriştiği her işi başaracak denli güçlü olmak.
Tutunacak dalı olmak (olmamak) : Güveneceği bir kimse ya da daya nacağı bir şey bulunmak (bulunmamak).
Tuzağa düşmek: Kendisi için hazırlanan tehlikeli bir düzenle karşı karşıya kalmak (Kars. Tongaya basmak.)
Tuzak kurmak (bir şeye) (birine) : -1. Bir şeyi yakalamak için tuzak hazırlamak. -2. Bir kimseyi tehlikeli bir duruma düşürmek için düzen hazırlamak (Kars. Çukurunu kazmak.)
Tuz biber ekmek (üstüne, yaraya) : Bir felaketin acısını, bir kusurun ağırlığını arttıran şeyler yapmak
Tuz (tuzla) buz etmek (bir şeyi) : Onu paramparça olacak biçimde kırmak
Tuz (tuzla) buz olmak : Özellikle cam türü eşyalar kırılırken çok küçük parçalara aynlmak
Tuz ekmek haini: Ekmeğini yediği, iyilik ve yardımını gördüğü kimse ye kötülük eden (kişi).
Tuz ekmek hakkı: Emeğini yediği, iyilik ve yardımını gördüğü kimse nin, kendisi üzerinde bulunduğu kabul edilen hak; duygusal borç, gö nül borcu.
Tuduya mal olmak ; Çok para ödenmesi gerekmek, çok para harca mış olmak
Tuzu kuru: (Şaka yolu) Geliri, işi yolunda dan, hiçbir biçimde geçim sıkıntısı çekmeyen (kimse).
Tükürdüğünü yalamak: Söylediği sözden, verdiği kafardan, kendini küçültmek pahasına geri dönmek.
Tünel geçmek : Bir iş yaparken zihni başka bir şeyie meşgul olmak (Kars. Dalga geçmek.)
Türküsünü çağırmak (birinin) [bir şeyin) : -1. Bir kimsenin tarafını tu tup onun hoşuna gidecek söz söylemek ya da davranışta bulunmak. -2. O şeyi ısrarla istemek
Tüy dikmek : bk. Üstüne tüy dikmek. .
Tüyleri diken diken olmak (tüyleri ürp ermek) : -1. Soğuktan ötürü vü cuttaki kıl dipleri kabarıp kıllar dikilmek. -2. Korku, tiksinti yüzünden vücuttaki kıl dipleri kabarıp kıllar dikilmek.
Tüyü bile kıpırdamamak : Aldırmamak, ilgilenmemek. {Kars. Oralı ol mamak.)
Tüyü bozuk : -1. Neşesi, keyfi yok. -2. Kötü niyetli. (Kars. Sütü bozuk.)
Tüyü düzmek : Daha iyi bir yaşamaya kavuşmak.
Tüyüne dokunmamak : bk. Kılına dokunmamak.
Tabana kuvvet: “Söz konusu yere yayan gitmekten başka çare yok.”
anlamında,”
Tabana kuvvet koşmak : Çok hızlı koşmak.
Tabanı yanmış gibi dolaşmak : Sürekli olarak oradan oraya gedmek
Tabanları yağlamak : -1. (Alay yollu) Uzak bir yere gitmeye hazırlanmak -2. Hızlı koşmak, kaçmak
Taban tabana zıt: İki şey, birbirine her yönüyle zıt.
Taban tepmek (patlatmak) : Uzun süre yd yürümek
Tabanvayla gitmek : Yayan gitmek, yürüyerek gitmek
Taç giymek : -1. Tahta geçmek -2. Kral ya da kraliçe seçilmek
Taçsız kral (kraliçe): Bir konuda en üstün başarıyı elde etmiş, ün yapmış kimse.
Tadı damağında kalmak: Bir yiyeceğin tadını ya da iyi yaşanmış bir olayın olumlu izlerini unutamamak
Tadı kaçmak (gitmek): -1. Tatsız bir duruma gelmek -2. Bir şey hoşa gideri, zevk veren niteliklerini yitirmek
Tadına bakmak : -1. Ağza alıp tadını anlamaya çalışmak -2. 0 şeyden zevkini almak
Tadına doyum olmamak (tadına doyamamak): Bir şeyin verdiği tadı, zevki çok beğenmek
Tadına varmak : Bir şeyin güzelliğini her yönüyle anlamış olmak
Tadında bırakmak (bir şeyi) : Güzel ve keyif verici olan şeyi aşırılığa kaçıp zevksizleştirmemek
Tadından yenmemek: -1. Bir şey çok tatlı, çok hoşa gider olmak -2. (Alay yollu) Ona erişilmemek, onu yapamamak, elde edememek
Tadını almak : -1. Yapmakta olduğu bir işten zevk almaya başlamak •2. Bir şeyin güzelliğinin, zevkinin.farkına varmak ‘
Tadını çıkarmak: Güzel, hoşa giden bir şeyden olabildiğince yararlanmak.
Tadını kaçırmak : Güzel bir şeyin verdiği zevki, aşırılığa kaçarak bozmak
Tadı tuzu katmamak (bozulmak): Bir şeyin eski, güzel, hoşa giden tarafı kalmamak, yozlaşmak, zevksizi eşmek
Tahtalı köy : Mezarlık. Tahtalı köyü boylamak: Ölmek. Tahta oturmak : bk. Tahta çıkmak.
Tahtası eksik: (Şaka yollu) Aklını iyi kullanamayan, aptal (kimse); bir tahtası eksik.
Tahttan indirmek (bîrini) : Onun hükümdarlığına, egemenliğine son yermek.
Tahtaya vurmak : Bir uğursuzluktan kurtulmak için parmakla bir tahta ya vurmak.
Takım taklavat: Hepsi, hep beraber.
Takımı yatırmak : Birlikte yapılan bir işin başarısızlığa uğramasına ne den olmak.
Takıp takıştırmak : özenerek süslenmek, süs takılarını özenle takın mak.
Takke düştü kel göründe : ‘Ayıpları, kusurları örten şey ortadan kal kınca, bütün ayıplar ve kusurlar ortaya çıktı.” anlamında.
Takla atmak : -1. Çok sevinmek. -2. Dalkavukluk etmek.
Takla attırmak (birine): Ona istediği her şeyi yaptırmak
Talihi açık : İşleri yolunda olan talihli; bahtı açık, kısmeti açık, şansı açık.
Talihine küsmek: Başına gelenlerden ötürü talihini suçlu görmek;
bahtına küsmek, şansına küsmek. (Kars. Kaderine küsmek.)
Talihi yaver gitmek (yâr olmak) : bk. Şansı yaver gitmek.
Talih kuşu : İyi talih.
Talim etmek (bir şeye): -1. Hep aynı şeyleri yemek zorunda olmak. -2. Az bir para karşılığında çalışmak.
Tam adamını bulmak (tam adamına düşmek): -1. Bir iş için en uy gun kişiyi seçmek. -2. (Alay yollu) Bir iş için en uygunsuz adamı seç mek.
Tam gelmek :Uymak, uygun gelmek.
Tam maaşla tekaüt: (Şaka yolla) İşi az, parası çok bir işte çalışan (kimse).
Tamtakır kuru (kırmızı) bakır ; “İçi bomboş, içinde hiçbir şey yok.” an lamında.
Tam tamına (tamı tamına) : Olduğu gibi, bütünüyle, tamamıyla.
Tem üstüne basmak: -1. Doğru bir tahminde bulunmak. -2. Bir işin özünü vurgulamak. . .
Tam yol: Süratle, son hızla.
Tanımadıktan gelmek (birini) : Onu tanıdığı halde tanımıyormuş gibi’ davranmak.
Tanrı’nın günü : Her gün; her Altahın günü.
Tanrı misafiri: Çağrılı olmadan gelen ve geceyi orda geçiren (geçire cek olan) konuk.
Tarat tutmak: Taraflardan birini desteklemek; yan tutmak.
Tarih atmak (bir şeye) : Bir belgenin üzerine o günün (ya da ilgili gü nü) tarihini yazmak.
Tarihe geçmek : Bir şey, kimse, olay önemi bakımından unutulmaya cak bir nitelik kazanmak
Tarihe karışmak (tarih olmak) : Unutulmak, hatırlanmaz olmaz.
Tasa çekmek: Üzülmek, kaygılanmak.
Tasası sana mı düştü? : “Seni ilgilendirmiyor; sen niye karışıyorsun?” anlamında sitem ya da azarlama sözü.
Tası tarağı toplamak: Bir yerden gitmek üzere aceleyle bütün eşyası nı toplayıp hazırlanmak
Taş arabası: Aptal, budala, sersem (kimse).
Taş atmak (birine) : Ona dolaylı yoldan tedirgin edici, iğneleyici laf söylemek (Kars. Söz dokundurmak)
Taş attı da kolu mu yoruldu? : “Söz konusu kazana hiçbir emek har-
camadan elde etti.” anlamında onu küçümseyenler için söylenir
Taşa tutmak (birini, bir yeri): Ona, oraya arka arkaya taş atarak sal dırmak.
Taş çatlasa : Ne kadar zorlasa, en fazla.
Taş çıkartmak (biri, başkasına) : Biri, ötekinden kimi yönleriyle daha üstün olmak.
Taşı gediğine koymak: Bir sözü en uygun zamanda, tam sırasında söylemek.
Taşı sıksa suyunu çıkarmak : Çok güçlü, her şeyin üstesinden gele cek durumda olmak.
Taş kesilmek : Herhangi bir durum, söz vb. karşısında hiçbir söz söy lememek, ne yapacağını şaşırmak.
Taş koymak: İki kişinin konuşmasını kesmek.
Taş taş üstünde bırakmamak: Bir yerdeki yapıları tümüyle yıkmak, yerle bir etmek.
Taş yürekli: Acılı durumlardan etkilenmeyen, acımasız (kimse).
Telli bela: (Şaka yollu) Sevildiği için verdiği ufak tefek üzüntü ve sıkın tılara kattan il an (kimse}.
Tatlı dil: Gönül alıcı, hoşnut edici söz, konuşma.
Tatlı dil güler yüz : Gönül alan, yakınlık gösteren konuşma ve davra nış.
Tatlı kaçık: Gönlünce yaşayan, eğlendirici (kimse). Tatlı sert: Ne çok yumuşak, ne de çok kalp kına (söz ya’da davra nış).
Tatlı su Frengi: Yakındoğu ülkelerinden olduğu halde, Avrupalı gibi görünmeye çalışan, bat özentisi içinde olan Hıristiyan için söylenir. Tatlıya bağlamak: bk. İşi tatlıya bağlamak.
Tatsız tuzsuz : -1. Zevk vermeyen, çok tatsız (olay, konuşma) -2. Eğ lendirici olmayan,.can sıkan (kimse).
Tat vermek : -1. Acı, tuzlu, tatlı, ekşi gibi belirli bir tat katmak. -2. Hoşa giden bir durum yaratmak. -3. Bıktırmak, usandırmak; kabak tadı vermek.
Tavan başına çökmek (yıkılmak): Beklenmeyen bir durum, haber
karşısında çok üzülmek, ne yapacağını bilememek.
Tavır almak (takınmak, koymak) (bir şeye, birine): Herhangi bir du rum karşısında belirli bir davranış biçimini benimsemek.
Taviz vermek: Kimi koşullardan, haklardan, isteklerden, karşı taraf ya rarına vazgeçmek; ödün vermek.
Tavla atmak : Tavla oynamak. Tavşana koş, tazıya tut demek : Birbiriyle anlaşmazlık içinde olan iki
tarafı birbirleri aleyhine kışkırtmak.
Tavşan boku gibi (ne kokar, ne bulaşır) : “Tutum ve davranışların dan ne İyilik ne de kötülük gelir.” anlamında, bu nitelikteki kişilerle alay etmek için söylenir.
Tavşanın suyunun suyu: Söz konusu şeyle çok uzaktan ilgili olan
şey için söylenir; suyunun suyu.
Tavşan uykusu : Hafif ve kuşkulu uyku.
Tay durmak : Yürüme çağına gelen bebek, iki ayağı Ü2erinde durma yı başarmak.
Tayini çıkmak : Bir yere, göreve atanmak.
Tazıya dönmek: -1. Çok zayıflamak, sıskalaşmak. -2. Sırılsıklam ol mak, çok ıslanmak. .
Tecrübe tahtasına dönmek (tecrübe tahtası olmak) : Birçok başarı sız denemeye konu olmak.
Tedbir almak: bk Önlem almak.
Tefekküre dalmak: Derin derin düşünmek, derin düşünceye dalmak. Tefe koymak (tefe koyup çalmak) (birini, bir şeyi): Onu alay konu su yapmak, beğenilmeyecek yönleriyle anlatmak.
Tehdit savurmak: Sözle korkutmak. (Kars. Gözdağı vermek.) Tek atmak : İçki İçmek. Tek başına : bk Bir basma.
Tek durmak: Uslu durmak, yaramazlık etmemek.
Tek durmamak : -1, Yaramazlık, çapkınlık yapmak. -2. Karşı taraf aley hine binakım çalışmalar yapmak. Tel elden : Bir merkezin yönetiminde olarak.
Tekeline (tekellerine) almak (bir şeyi) : -1. Ona tek başına sahip ol mak. -2. Düşünce, sanat gibi toplumsal konulardan kendi görüşünü geçerli tek görüş olarak egemen kılmak.
Tekelinde olmak (bir şey birinin): Bir şeyi elinde tutmak, sahipliğin de bulundurmak.
Tekerine çomak sokmak (taş koymak) : Bir kimsenin yolunda giden
işini bozacak, engelleyecek bir davranışta bulunmak; aksatmak.
Tekme atmak: -1. Ayakta vurarak bir yere atmak . -2. Çifte atmak. Tekne kazıntısı: Bir kimsenin yaşlılık döneminde doğan çocuğu İçin söylenir.
Tek tük : Seyrek olarak.
Telaş atmak (birini) : Endişelenmek, kaygılanmak. Telaşa düşmek: Telaşlanmak, telaş etmek.
Telaşa gelmek: Telaşlı bir sırada yapıldığı için istenildiği gibi olma mak. (Kars. Aceleye gelmek.)
Tel çekmek : Telgraf çekmek. Telgraf çekmek: Bir haberi telgraf yoluyla ilgili kimseye (kimselere)
ulaştırmak.
Teller takmak (takınmak): Çok sevinmek. Temasa geçmek (biriyle): Onunla görüşme yapmak, ilişki kurmak.
Temasta bulunmak : -1. Değirmek, sözünü etmek. -2. Cinsal ilişkide bul unmak.
Temcit pilavı gibi ısıtıp ısrtıp sürmek: Bir şeyin, karşısındakini (karşısındakileri) bıkıp usandıracak ölçüde sık sık sözünü etmek (Kars. Isıtıp ısıtıp önüne koymak,)
Temel direği (direk) : Bir şeyin dayandığı, güç aldığı, gü/endiği en
Önemli (şey ya da kimse). Temel taşı: Bir şeye temel olan öğe ya da kimse.
Temiz çıkmak : Hastalıkla ilgili bir bulguya rastlanmamak.
Temize çekmek (bir yazıyı) : Bir yazının karalamasını (müsveddesini) düzgün bir biçimde temiz olarak yeniden yazmak.
Temize çıkmak : Suçsuz olduğu kesin olarak anlaşılmak; aklanmak.
Temize çıkarmak (çıkartmak) (birini, kendini): Onu, kendini bir suç lamadan kurtarmak; onun, kendinin suçsuzluğunu kanıtlamak.
Temize havale etmek (bir şeyi) (birini) : -1. Sürüncemede fcafan bir işi bitirivermek, kısa yoldan çözümlemek. -2, Mevcut yiyeceği bitir mek. -3. Onu öldürmek.
Tenakuza düşmek : Çelişmek; çelişkiye düşmek.
Tencere dibin (götün) kara, seninki benden kara : “Başkasının kötü ve kusurlu yönlerini görüyor, oysa kendisinin daha büyük kusur ve ayıpları var.” anlamında.
Tenceresi (tencereleri) kaynamak: İyi kötü bir geçimleri olmak, İyi kötü geçinecek kadar gelirleri olmak.
Tencere yuvarlanmış (yuvarlandı), kapağını bulmuş (buldu) :Genel likle beğenilmeyen özellikleri yönünden birbirleriyle benzeşen iki kişi nin birleştiğini, birbirlerine yakıştığını alay yollu belirtmek için söyle nir.
Teneşir horozu (kargası): Çok zayıf, çelimsiz (kimse).
Teneşir paklar : “Pekçok kirli işe girip çıkan bir kimse için tek çıkar yol
Ölümdür; ancak onun ölümüyle çevresi ondan kurtulur.” anlamında.
Teneşire gelesi: “İnşallah ölür, ölsün’ anlamında ilençsözü.
Tepeden bakmak (birine): Onu küçümsemek, kendini ondan üstün görmek; yüksekten bakmak.
Tepeden inme: -1. Beklenmedik, şaşırtıcı olan (şey). -2. Yüksek bir
makamdan gelen (buyruk).
Tepeden tırnağa : Her yanı, bütünüyle; baştan aşağı.
Tepeden tırnağa süzmek (birini) : Ona dikkatlice, uzun uzun bak mak.
Tepesi aşağı gitmek: İşleri bozulup durumu kötüleşmek.
Tepesi atmak: Birdenbire çok öfleetenmek; beyni atmak, kafası at mak.
Tepesinde bitmek: -1. Ansızın yanına gelmek. -2. İstenmediği halde birinin yanına gelip türlü isteklerle onu rahatsız etmek.
Tepesinde havan dövmek (değirmen çevirmek): -1. Üst kattaki biri gürültü yaparak ah kattakini rahatsız etmek -2. Bir kimsenin yaptığını her zaman söz konusu ederek onu üzmek ya da o kimseden bir şeyi yapmasını sürekli İstemek
Tepesinden kaynar su dökülmek : bk. Başından kaynar su dökül mek
Tepesine binmek: Genellikle daha güçsüz kimseler üzerinde baskı kurmak. (Kars. Ensesine binmek.)
Tepesine çıkarmak (birini) : Onu çok şımartmak; başına çıkarmak.
Tepesine çıkmak : Şımararak, her istediğini yaptırmaya çalışmak; ba şına çıkmak.
Tepesine dikilmek: Gelip yanında, başucunda durmak, bu duruşuyla rahatsızlık vermek; başına dikilmek.
Tepesinin tası atmak: Birdenbire çok öfkelenmek.
Tepesi üstü : Tepesi (başı) aşağı gelmek üzere.
Tepetakla(k) etmek (bir şeyi): Bir kimsenin toplumsal ya da ekono mik durumunu bozmak
Tepetakla(k) gitmek (yuvarlanmak): Ekonomik ve toplumsal duru mu hızla kötüleşmek
Tepe tepe kullanmak (bir şeyi. bîrini): -1. Eskiyeceğini, bozulacağı nı, yıpranacağını hiç düşünmeden onu istediği gibi kullanmak. -2. Bi rine yorulabileceğini hiç düşünmeden çok yüklenmek.
Teraziye vurmak (bir şeyi): Onu enine boyuna, iyice düşünmek.
Ter basmak (boşanmak) (birini) (birinden): Herhangi bir nedenle ya da sıkıntı yüzünden birdenbire çok terlemek
Ter dökmek : -1. Çok terlemek. -2. Bir işi yaparken çok zahmet çek mek; uğraşmak
Tere batmak : Çok terlemek
Tereciye tere satmak: Bir konunun uzmanına o konuda bilgi verme ye kalkışmak.
Terayağından kıl çeker gibi: Kolayca, hiçbir sık ntı, sorun yaratma dan.
Ters düşmek (bir şey bir şeye) (biriyle): -1, Aykırı durumda olmak. -2. Düşünceleri /önünden birbirine karşt olmak. (Kars. Aykırı düş mek.)
Tersi dönmek: Şaşırma sonucu bulunduğu yeri ve gideceği yönü kes-tirememek
Tersine dönmek : Bir İş umduğu gibi gerçekleşmemek.
Tersine gitmek (bir iş) [bir şey, birinin) : -1. Bir iş istendiği gibi’ so nuçlanmamak. -2. Bir işten, durumdan hoşlanmamak, onu garip kar şılamak
Ters tarafından kalmak: Aksiliği, huysuzluğu üzerinde olmak; huysuz luk terslik etmek; sol tarafından kalkmak.
Ters ters bakmak (birine) : Ona düşmanca, öfke duyarak bakmak.
Tersyüz etmek (bir şeyi) : Bir süre kullanılmış bir giysinin içini dışına çevirmek, tornistan etmek.
Tersyüz (tersyüzü) geri dönmek: Gittiği yerden, istediği şeyi elde edemeden dönmek
Tersyüzüne çevirmek (birini): Onu geri döndürmek.
Ter ter tepinmek: -1. Bir şeyi ısrarla istemek. -2. Bir konuda diren mek, inat etmek -3. Olumsuz bir duruma sinirlenmek
Tertibat almak : Herhangi bir tehlikeli ya da sakıncalı duruma karşı ön ceden hazırlık yapmak
Teselli vermek (birine): Bir kimsenin acısını dindiren, sıkıntısını gide ren sözler söylemek, onu avutmak
Teslim bayrağı çekmek : -1. Yenilgiyi kabul ettiğini açık ve kesin ola rak belirtmek -2. Bir çekişme sonunda, karşısındakinin istediğini yap maya razı olduğunu bildirmek
Teslim etmek (kendini birine) (bir şeyi): -1. Kadın kendini bir erke ğe vermek. -2. Onu doğru bulmak, kabul etmek
Teşebbüse geçmek : Bir işe girişmek
Tetiği çekmek (tetiğe basmak, tetiğe dokunmak): Ateş etmek
Tetik (tetikte) bulunmak: Uyanık ve dikkatli olmak
Tetik durmak : Hazır ve uyanık bulunmak
Tetikte olmak : Her zaman uyanık ve hazır durumda olmak
Tezada düşmek: Sözleri, davranıştan birbiriyle çelişmek; çelişkiye düşmek.
Tez beri: Hemen, kolayca, çabucak
Tez canlı: Bekleyemeyen, beklemeye tahammülü olmayan (kimse)
Tez den : Çabucak, çabuk olarak
Tezgâh kurmak: Birine tuzak kurmak
Tezgâhı kurmak : Herhangi bir alanda hazırlıklar tamamlayıp çalışma ya başlamak
Tezkeresini eline vermek: İşine son vermek, kovmak; uzaklaştırmak
Tıka basa (doldurmak) (bir şeyi, bir yeri) : Onu, orayı hiç boş yer kalmayacak biçimde (doldurmak).
Tıka basa yemek : Çok yemek, rahatsız olacak ölçüde yemek yemiş olmak
Tıkır tıkır: Düzenli olarak aksamadan.
Tıngır mıngır : Yavaş ve düzenli bir biçimde.
Tıpış tıpış gitmek (gelmek) : İster istemez, zorunluluk duyarak gitmek (gelmek).
Tıraş etmek (geçmek): Bıkkınlık verecek denli uzun, asılsız, abartılı
konuşmak.
Tıraşa tutmak (birini) : Onu bıkkınlık verici, uzun, abartılı konuşmalar la oyalamak.
Tırıs tırıs : -1. Hızlı bir biçimde. -2. Utanmış, mahcup olmuş bir biçim de.
Tırnağı (bile) olamamak: Birinden değerce daha aşağı olmak
Tırnak kadar: Çok küçük
Tırpan atmak : -1. Bir yerde istemediği kimselerin görevlerine son ver mek -2. Düşmanları, düşman olan bir topluluğu yok etmek
Tırpandan geçirmek (bir şeyi): Bir şeyi ortadan kaldırmaya, yıkmaya çabalamak
Tıs yok : Bir yerden hiç ses yok.
Tilki uykusu : bk Tavşan uykusu.
Tilki uykusuna yatmak : Uyuyormuş gibi yapıp uygun bir fırsat kolla mak.
Tiridi çıkmak : Çok yaşlanmak yaşlılıktan zayıflamış, güçsüzleşmiş ol mak (Kars. Kadidi çıkmak.)
Tir tir titremek : -1. Çok üşümek -2. Çok korkmak
Tiye almak (birini) : Onunla alay ederek eğlenmek
Tohuma kaçmak : Evlenme çağını geçmek, yaşlanmak.
Toka etmek: -1. El sıkışmak. -2. Kadeh tokuşturmak -3. (Para) ver mek
Tok karnına : Tok iken, remek yadiktan sonra.
Tok sözlü : Hiçbir şeyden çekinmeden, hatır ve gönül dinlemeden ko nuşan (kjmsa).
Tongaya basmak (düşmek) : Tuzağa düşmek, aldatılmak; {aka bas mak.
Toparlak hesap : bk. Yuvarlak hesap.
Toparlak sayı (rakam) : bk Yuvarlak sayı.
Top (topu) atmak: İflas etmek.
Topa tutmak (bir yeri) (birini) : -1. Bir yere topla art arda ateş etmek -2. Kızılan bir kimseye ağır sözler söylemek.
Toprağa vermek (birini): Ölen birini mezara gömmek.
Toprağı bol olsun : (Müslüman olmayan bir ölü için) “Hayırla anılacak kimseydi, son uykusunu rahat uyusun.” anlamında kullanılır.
Toprağı çekmek : Kısa bir süre kalmak üzere gittiği yerde ölmek.
Toprağına ağır gelmesin: “ölen kimseyle ilgili kötü bir anı anlataca ğım, ruhu incinmesin, bundan rahatsız olmasın.” anlamında sözü ha fifletmek İçin söylenir.
Topu atmak: -1. bk. Top atmak. -2. Sınıfta kalmak.
Topun ağzında : -1. İlk önce saldırılacak olan (yer). -2. Çatılacak, kafa
1 tutulacak, hedef seçilen iik (kişi).
Topu topu : Tümü, hepsi.
Top yekun : Hepsi birden, toplam olarak.
Torbada keklik : bk. Çantada keklik.
Tozdan dumandan ferman okunmamak : Ortalık çok karışık ve düzen siz olmak.
Toz kondurmamak (bir şeye, birine): Bir şeyde, kimsede kusur ka bul etmemek, o şeyin kimsenin kusurlu gösterilmesine şiddetle karşı koymak.
Toz etmek (bir şeyi): Onu ortadan kaldırmak, ezmek.
Toz olmak : Ortadan kaybolmak, göz önünden uzaklaşmak.
Tozu dumana kalmak: -1. Yerdeki tozları kaldırarak hızla koşmak -2.
Ortalığı karmakarışık bir duruma getirmek.
Tozunu atmak (silkmek, silkelemek) :Onu dövmek, hırpalamak. Tövbeler tövbesi (tövbeler olsun) : “Bu şeyi yaptığıma pişmanım, bir daha kesinlikle yapmayacağım.” anlamında yemin sözü.
Treni kaçırmak : Bir şeyi elde etme, bir işi gerçekleştirme fırsatını de ğerlendi rememek.
Tuhafına gitmek: Bir şeyi tunai bulmak, yadırgamak; acayibine git mek; garibine gitmek.
Tur atmak : Şöyle bir dolaşmak.
Turnayı gözünden vurmak; -1. Bir fırsatı çok iyi değerlendirip umul madık bir kazanç sağlamak. -2. Güzel bir kızla ya da kadınla evlen miş olmak.
Turp gibi: Sağlığı yerinde olan, sapasağlam.
Turşusu çıkmak : -1. Çok yorulmak -2. Ezilmek, parçalanmak, suyu çıkmak.
Turşusunu kurmak : (Alay yollu) Harcaması gereken bir şeyi elden çı karmaya kıyamamak, bir yana koymak.
Tut kelin perçeminden : Çözümü güçlük yaratan bir durum karşısında kullanılır.
Tutar yeri kalmamak : -1. Çok eskimek -2. Savunulacak bir yönü kal mamak (Kars. İler tutar yanı almamak.)
Tuttuğu dal elinde kalmak : Güvendiği kimse, giriştiği iş boş çıkmak, onlardan olumlu bir sonuç alamamak
Tuttuğunu koparmak : Giriştiği her işi başaracak denli güçlü olmak.
Tutunacak dalı olmak (olmamak) : Güveneceği bir kimse ya da daya nacağı bir şey bulunmak (bulunmamak).
Tuzağa düşmek: Kendisi için hazırlanan tehlikeli bir düzenle karşı karşıya kalmak (Kars. Tongaya basmak.)
Tuzak kurmak (bir şeye) (birine) : -1. Bir şeyi yakalamak için tuzak hazırlamak. -2. Bir kimseyi tehlikeli bir duruma düşürmek için düzen hazırlamak (Kars. Çukurunu kazmak.)
Tuz biber ekmek (üstüne, yaraya) : Bir felaketin acısını, bir kusurun ağırlığını arttıran şeyler yapmak
Tuz (tuzla) buz etmek (bir şeyi) : Onu paramparça olacak biçimde kırmak
Tuz (tuzla) buz olmak : Özellikle cam türü eşyalar kırılırken çok küçük parçalara aynlmak
Tuz ekmek haini: Ekmeğini yediği, iyilik ve yardımını gördüğü kimse ye kötülük eden (kişi).
Tuz ekmek hakkı: Emeğini yediği, iyilik ve yardımını gördüğü kimse nin, kendisi üzerinde bulunduğu kabul edilen hak; duygusal borç, gö nül borcu.
Tuduya mal olmak ; Çok para ödenmesi gerekmek, çok para harca mış olmak
Tuzu kuru: (Şaka yolu) Geliri, işi yolunda dan, hiçbir biçimde geçim sıkıntısı çekmeyen (kimse).
Tükürdüğünü yalamak: Söylediği sözden, verdiği kafardan, kendini küçültmek pahasına geri dönmek.
Tünel geçmek : Bir iş yaparken zihni başka bir şeyie meşgul olmak (Kars. Dalga geçmek.)
Türküsünü çağırmak (birinin) [bir şeyin) : -1. Bir kimsenin tarafını tu tup onun hoşuna gidecek söz söylemek ya da davranışta bulunmak. -2. O şeyi ısrarla istemek
Tüy dikmek : bk. Üstüne tüy dikmek. .
Tüyleri diken diken olmak (tüyleri ürp ermek) : -1. Soğuktan ötürü vü cuttaki kıl dipleri kabarıp kıllar dikilmek. -2. Korku, tiksinti yüzünden vücuttaki kıl dipleri kabarıp kıllar dikilmek.
Tüyü bile kıpırdamamak : Aldırmamak, ilgilenmemek. {Kars. Oralı ol mamak.)
Tüyü bozuk : -1. Neşesi, keyfi yok. -2. Kötü niyetli. (Kars. Sütü bozuk.)
Tüyü düzmek : Daha iyi bir yaşamaya kavuşmak.
Tüyüne dokunmamak : bk. Kılına dokunmamak.