ÇağanCan
07.Eylül.2014, 20:15
Bu örnek metin Fransız trajedi yazarı, Andromak (Andromaque) adlı trajedi türündeki eserinden alınmıştır. Görüldüğü gibi, eserin konusu saray çevresinde geçmektedir. Eserin kahramanları da saray çevresindeki soylu kimselerdir. Eserde acıklı olaylar anlatılmaktadır. Eserde üç birlik (yer-zaman-olay) kuralına uyulmuştur. Yer, saray ve çevresidir. Olay ise acıklıdır. Andromak'ın kocasının öldürülmesi, Pirüs'ün öldürülmesi, Hermiyon'un kendisini öldürmesi, bu acıklı olayların bir göstergesidir. Ayrıca olaylar yirmi dört saatlik (bir günlük) zaman dilimine sığacak biçimde anlatıldığından eserde zaman birliği de vardır. Anlatım ciddi ve ağırbaşlıdır. Kaba sözlere yer verilmemiştir.
ANDROMAK (ANDROMACHJE)
(Andromak, Helena'yı kaçıran Troyalı Paris'in kardeşi yiğit Hektor'un karışıdır. Hektor'un Aşilyus tarafından öldürülmesi ve Troyalıların yenilgisi üzerine Andromak, küçük oğlu ile, Aşil'in oğlu kral Pirüs'ün tutsağı olarak Epir'e götürülmüştür. Menelos ve Helena'nın kızları, Hermiyon ve Agamemnon'un oğlu Orest de Pirüs'ün sarayında bulunmaktadır.Orest, Yunanlıların elçisi olarak gelmiş gelecekte yeni bir felaket doğurmaması için, Hektor'un küçük oğlunun başını istemektedir; ama, gerçek amacı Hermiyon'la yakınlaşmaktır.
Pirüs, başta Hermiyon'a yakınlık göstermiş, sonra Andromak'a olan sevgisi üstün gelmiştir; onun uğrunda, gerekirse başkomutanlığını yapacağı yeni bir Troya savaşını bile göze almıştır. Ama Andromak, Hektor'a ve küçük oğluna saygısızlık olacağı düşüncesiyle, Pirüs'ün karısı olmamak için çırpınmaktadır.)
8. Sahne:Sefiz:Muzaffer bir kralı, Madam hor görmek neden?Sizi cedlerinizin yükselten,Galiplerinizi hep çiğneyen uğrunuzda,Yâd etmeden babasıAsil olduğunu da,Kendi zaferlerini boş sayan, inkâr eden...
Andromak:O hatırlamasa da, unutmalı mıyım ben?Nasıl olur, cenaze merasiminden mahrum.Saygısız sürüklenen Hektor'u unuturum?O kana boyadığı saneme sarılarak,Ayaklarıma düşen babasını unutmak?Düşün, Şefiz düşün, bir millet için ebediKaranlık teşkil eden merhametsiz geceyi.Tasavvur et, yanarken bizim saraylarımız,Onların ışığında gözleri yıldız yıldız,Ölen kardeşlerimi çiğneyerek yürüyenKan içinde savaşı coşturan Pirüs'ü sen.O, alevde bunalmış, silah altında ölgünİnsanın feryadını, galip sesini düşün.Bu vahşetler içinde Andromak'ı tasvir et.Pirüs benim gözüme böyle görünür elbet.Ona taç kazandıran zaferler bunlar bütün;Ve işte koca diye bana uygun gördüğün.Yok, cinayetlerine asla olamam ortak,Alsın bizi, isterse, en kurban olarak.Bütün nefret histerim ona adanmış olsun.
Sefiz:O halele, ü görelim oğlunuzun.Beklenilen yalnız siz... Titriyorsunuz, Madam.
Andromak:Öyle bir hatırayla dokundun ruhuma tam! Nasıl? Şefiz, demek ki, göreceğim ölürken,Oğlumu, tek neşemi, Hektor'un resmini ben.O çocuk, sevgisinin bende kalan delili!Heyhat! Hatırlıyorum, cesaretli Aşil'iYakut ölümü bir gün aratıyorken ona,Oğlumu almıştı kollarına:"Aziz eşim, demişti, gözyaşımı silerek,Bilmem kaderim nasıl bir netice verecek;Oğlum kalacak sana, aşkımdan bir yadigâr,Ölürsem, beni sende bulabilmeli tekrar.Mutlu bir evliliğin yadı azizse eğer,Oğluma ne derece beni sevdirdin, göster."Bu aziz akarken görecekmişim demek,Ve onunla beraber ecdadı da ölecek.Vahşi Kral, çeksin mi onu da cinayetim.O sorumlu olamaz, varsa sana nefretim?Ölen yakınlarından seni mesul mü etti?Duymadığı acıdan oldu mu şikayeti?Fakat böyleyken, oğlum ölürsün, zalimin tamÜzerinde tuttuğu silahı durduramazsam,O silahı çevirip sunmalı mıyım sana?Hayır ölmeyeceksin; ben dayanamam buna.Arayalım Pirüs'ü, sevgili Şefiz, hayır,Sen gör benim yerime. (...)(Sonunda Hermiyon, evlenmek sözüyle Orest'i kışkırtarak, bir türlü kendine çeviremediği Pirüs'ü düğün yapılacak tapınakta öldürtür; onun ölümünü duyunca da, Orest'i suçlayarak Pirüs'ün ölüsünün yanına gelir ve hançerle kendini öldürür. Bunu işiten Orest ise çılgına döner.)
Racine (Rasin)
ANDROMAK (ANDROMACHJE)
(Andromak, Helena'yı kaçıran Troyalı Paris'in kardeşi yiğit Hektor'un karışıdır. Hektor'un Aşilyus tarafından öldürülmesi ve Troyalıların yenilgisi üzerine Andromak, küçük oğlu ile, Aşil'in oğlu kral Pirüs'ün tutsağı olarak Epir'e götürülmüştür. Menelos ve Helena'nın kızları, Hermiyon ve Agamemnon'un oğlu Orest de Pirüs'ün sarayında bulunmaktadır.Orest, Yunanlıların elçisi olarak gelmiş gelecekte yeni bir felaket doğurmaması için, Hektor'un küçük oğlunun başını istemektedir; ama, gerçek amacı Hermiyon'la yakınlaşmaktır.
Pirüs, başta Hermiyon'a yakınlık göstermiş, sonra Andromak'a olan sevgisi üstün gelmiştir; onun uğrunda, gerekirse başkomutanlığını yapacağı yeni bir Troya savaşını bile göze almıştır. Ama Andromak, Hektor'a ve küçük oğluna saygısızlık olacağı düşüncesiyle, Pirüs'ün karısı olmamak için çırpınmaktadır.)
8. Sahne:Sefiz:Muzaffer bir kralı, Madam hor görmek neden?Sizi cedlerinizin yükselten,Galiplerinizi hep çiğneyen uğrunuzda,Yâd etmeden babasıAsil olduğunu da,Kendi zaferlerini boş sayan, inkâr eden...
Andromak:O hatırlamasa da, unutmalı mıyım ben?Nasıl olur, cenaze merasiminden mahrum.Saygısız sürüklenen Hektor'u unuturum?O kana boyadığı saneme sarılarak,Ayaklarıma düşen babasını unutmak?Düşün, Şefiz düşün, bir millet için ebediKaranlık teşkil eden merhametsiz geceyi.Tasavvur et, yanarken bizim saraylarımız,Onların ışığında gözleri yıldız yıldız,Ölen kardeşlerimi çiğneyerek yürüyenKan içinde savaşı coşturan Pirüs'ü sen.O, alevde bunalmış, silah altında ölgünİnsanın feryadını, galip sesini düşün.Bu vahşetler içinde Andromak'ı tasvir et.Pirüs benim gözüme böyle görünür elbet.Ona taç kazandıran zaferler bunlar bütün;Ve işte koca diye bana uygun gördüğün.Yok, cinayetlerine asla olamam ortak,Alsın bizi, isterse, en kurban olarak.Bütün nefret histerim ona adanmış olsun.
Sefiz:O halele, ü görelim oğlunuzun.Beklenilen yalnız siz... Titriyorsunuz, Madam.
Andromak:Öyle bir hatırayla dokundun ruhuma tam! Nasıl? Şefiz, demek ki, göreceğim ölürken,Oğlumu, tek neşemi, Hektor'un resmini ben.O çocuk, sevgisinin bende kalan delili!Heyhat! Hatırlıyorum, cesaretli Aşil'iYakut ölümü bir gün aratıyorken ona,Oğlumu almıştı kollarına:"Aziz eşim, demişti, gözyaşımı silerek,Bilmem kaderim nasıl bir netice verecek;Oğlum kalacak sana, aşkımdan bir yadigâr,Ölürsem, beni sende bulabilmeli tekrar.Mutlu bir evliliğin yadı azizse eğer,Oğluma ne derece beni sevdirdin, göster."Bu aziz akarken görecekmişim demek,Ve onunla beraber ecdadı da ölecek.Vahşi Kral, çeksin mi onu da cinayetim.O sorumlu olamaz, varsa sana nefretim?Ölen yakınlarından seni mesul mü etti?Duymadığı acıdan oldu mu şikayeti?Fakat böyleyken, oğlum ölürsün, zalimin tamÜzerinde tuttuğu silahı durduramazsam,O silahı çevirip sunmalı mıyım sana?Hayır ölmeyeceksin; ben dayanamam buna.Arayalım Pirüs'ü, sevgili Şefiz, hayır,Sen gör benim yerime. (...)(Sonunda Hermiyon, evlenmek sözüyle Orest'i kışkırtarak, bir türlü kendine çeviremediği Pirüs'ü düğün yapılacak tapınakta öldürtür; onun ölümünü duyunca da, Orest'i suçlayarak Pirüs'ün ölüsünün yanına gelir ve hançerle kendini öldürür. Bunu işiten Orest ise çılgına döner.)
Racine (Rasin)