muStafa
22.Nisan.2015, 21:49
Tok açın halinden anlamaz” dedikleri gibi okuma problemi olmayan bir kişi disleksi (okuma bozukluğu) olan birinin yaşadığı zorlukları kestiremez. Okumayı öğrenemeyen veya öğrenmiş olsa da yaşıtlarına göre yavaş okuyan, okuma hataları yapan bir kişi yalnız okuldaki başarısızlığı ile kalmaz bu durum onun sosyal ilişkileri ve olgunluğunu da etkiler. Tam bir bağımsızlığa kavuşamazlar.
Okuma öğrenmedeki bu güçlüğe kimileri “sözcük körlüğü” diye adlandırmaktadır. Günümüzde en çok kullanılan terim “disleksi”dir . İster sözcük körlüğü ister diskleksi densin, bu deyimlerden zekası normal veya normal üstü olan, heyecan bozukluğu göstermeyen ,sağır veya kör olmayıp okuma bozukluğu yaşayan kişiler anlaşılmalıdır.
Çocukların okuma problemler yaşamalarının pek çok nedeni vardır. Körlük,sağırlık gibi duyu özürleri veya zeka engelli olmak bu nedenlerin arasında sayılabilir. Ancak disletik çocukların yaşadıkları okuma problemleri duyu veya zeka engelinden kaynaklanmaz. Disleksi, nörolojik nedenlerden dolayı algılama sistemlerinin işlerini tam yapamamasından kaynaklanmaktadır.
Disleksi geçmişi eski olan bir problem olsa da bilimsel açıdan nörolog, psikolog ve eğitmenlerin ilgisini ancak son yirmi otuz yıl içinde çekmiştir. Bu konuda çalışanların ileri gelenler arasında İskandinavyalı Hallgren ve Hermann, Güney Amerikalı Qiuros, Amerika Birleşik Devletlerinden Bender, Orton ve Myklebust2un adları sayılmaktadır.
Disleksi tekbir güçlük sonucu oluşmaz çeşitli aksaklıklardan doğan bir sorundur. Bu aksaklıkların derecesi ve de çeşidi çocuktan çocuğa değişir. Disletik çocuklarda bu güçlüklerin tümüne birden rastlanmaz.
Dislekside bellek becerilerinin rolü
Bellek becerileri okumayı öğrenme ve okuma sırasında oldukça önemli bir role sahiptir. Genellikle göreceli olarak bellek problemleri ya görsel yada işitsel bellek becerilerinde görülmektedir.
İşittiklerinin bellemekte sıkıntısı olan bir çocuk harflerin seslerini anımsayamaz, sesleri birleştirerek sözcük yapamaz.
Gördüklerini anımsamakta zorluk çeken çocuklar da sesleri hatırlar ancak harflerin sözcüklerin biçimlerini hatırlayamazlar. Genellikle yazılı sözcükleri gözünün önüne getiremez.
Ardı ardına diziyi bellemek :
Disletik çocukların çoğu bir diziyi ardı ardına sıra ile anımsayamazlar. Örneğin sözcükteki harflerin yada seslerin sırasını belleyemezler. Bunun içinde öncelikler yazımda çok yanlışlar yaparlar.
Hemen hemen tüm disletik çocuklar alfabeyi, haftanın günlerini ay adlarını sıra ile söyleyemezler. Tüm bunları belleklerine alarak öğrenmeleri yaşıtlarına göre daha zor olur. Haftanın günlerini sıra ile sayan bir disletik çocuğa “salıdan sonra hangi gün geliyor?” diye sorsak ancak baştan sayarak cevap verebilir.
Sıra takip ederek yapılan işlerde sorunlar yaşarlar örneğin “öğretmenin sınıfta tüm öğrencilere Türkçe kitabınızın 78. Sayfasını açın “ dediğini düşünün burada bir den çok yönerge var ve disletik çocuklar için bu yönergeyi s sıra ile takib etmesi ve her şeyden önce sırası ile belleğine kazımış olması gerekir. Ancak bu becerilerde aksaklık olduğu için öğretmenin yönergesini yerine getiremez.
Ödevler de bu nedenle disletik çocukların zorlandıkları alanlardan biridir. Öncelikle şöyle bir düşünelim ödevleri yaparken hangi aşamaları gerçekleştiriyoruz. Öncelikle ödevi analiz ederiz. Gerçekleştireceğimiz basamakları sıralarız. Sonra da sıraladığımız bu basamakları sıraya uygun olarak gerçekleştirmeye çalışırız. Disletik çocuklar sıralama becerisinde ve bir diziyi sıra ile bellemekte zorluk yaşadıkları için ödevlerini yaparken oldukça zorlanırlar ve çabuk sıkılarak bırakmak isterler veya çoğu hiç ödevinin başına oturmak istemez.
Sağı solu ayıt edebilmek:
Diletik çocuklar kendi sağlarını sollarını ayırt edemedikleri gibi karşılarındaki kişinin de sağını solunu ayırt etmekte zorlanırlar ve karıştırırlar. Sağ sol yöneliminde sorunlar yaşayan çocuklar çeşitli yanlışlıklar yaparlar . Çoğu zaman bu yanlışlılar onların inatçılığına, söz dinlememesine verilir. Bu çocuklara bir yeri tarif etmek oldukça zordur.
Bir yeri tarif ettiğiniz ve bir yere gönderdiğiniz bir disletik çocuğun bence arkasından gidin. Çünkü öncelikle biraz önce anlattığım gibi disletikler hem sıralı yönergeyi sıraya uygun belleyemezler ham de sağlarını sollarını karıştırırlar bu nedenle yüksek ihtimalle de kaybolurlar.
Öğreneğin öğretmen “adınızı kağıdın sağ üst köşesine yazın” gibi bir yönerge verdiğinde disletik çocuklar şaşırır. Beden eğitimi derslerinde sağ sol becerilerindeki aksaklıklar daha da belirgindir.
Zaman kavramı ve saat
Çocukların kimisi saati öğrenemediği gibi zaman kavramını da edinemezler. Haftanın hangi gününde ve hangi ayda olduklarını söyleyemezler.
Geçen süreyi tahmin edebilmek onlar için çok zordur. Örneği “10 dakika sonra geldiğimde şu iki soruyu bitirmiş ol” dediğinizde 10 dakikanın ne kadarlık bir süre olduğunu tahmin edemezler veya bir işi yaparken ne kadar süre geçtiğini kavrayamazlar.
Zaman kavramı içinde en güç öğrendikleri geçen süreyi hissetmek-tahmin etmedir. Günlük işlerimiz planlarken harcayacağımız süreyi de planlarız. Disletik bireyler zaman kavramında yaşadıkları zorluklar nedeniyle günlük işlerini yetiştirmede sorunlar yaşarlar.
Eğer bir çocuk hangi günde olduğunu bilmiyor, yılın hangi ayında olduğunu söyleyemiyorsa, saati öğrenmekte çok zorlanıyor veya hiç öğrenemiyorsa disleksi ihtimalini düşünmek ve bir uzmana başvurmak gerekir.
Okuma, yazma ve yazımın ilişkisi
Bu çocukların yazımları bozuktur. Yazabilmek için öncelikle sözcüğün yazılı biçimini göz önüne getirebilmek, harflerin seslerini ve dizisini anımsamak, gerekir. Bunlardan herhangi birinde aksaklık olan çocuk doğru dürüst yazamaz. Sözcüğün yazımını bilemez.
Topografik bozukluklar ve disleksi
Disleksi olan çocukların çoğu harita, küre, şema gibi şeyleri okuyup anlamakta sıkıntı çeker. Haritada istenilen yeri bulamaz. Yerler arasındaki mesafeyi kestiremez. Bu güçlük günlük yaşayışta kimi zorluklar çıkardığı gibi bazı derslerde başarısı olmasına neden olur.
Devinim aksaklıkları ve disleksi
rgörülmemekle beraber genellikle devinimlerinde bir beceriksizlik sezilir. Elleri işe, örneğin dikişe , elişlerine veya yazıya yatkın değildir. Dengelerini tutamazlar. Sık sık düşerler, bisikete binmeyi öğrenmede zorlanırlar, küçük parçaları birleştirmekte zorlana bilirler, sağ ve sollarını karıştırırlar.
Görme ve disleksi
Disletik çocukların hiçbirinde görme duyularında bir aksaklık bulunmamaktadır. Ancak buna rağmen görsel algılamalarında aksaklıklar görülebilmektedir.
Bu alanda yaşanan problem gözden alınan duysal girdilerin algılama sistemlerinde yaşanan aksaklıklar nedeniyle tam algılanamamasından kaynaklanmaktadır.
· Görsel algılamalarında yaşadıkları aksaklıktan dolayı gördüklerini birbirinden ayırt edemeye bilirler. Örneğin “bey bay” , “silik-sinek-sinik” gibi birbirine benzer sözcüklerin arasındaki değişiklikleri göremedikleri birbirinden ayırt edemedikleri için birbirine karıştırırlar. Burada bir açıklama yapmakta fayda var. Bazı disletik çocuklar yukarıda yazılı olan kelimeler arasındaki farklılıkları gösterildiği zaman kavrayabilir, bazıları da hiçbir şekilde algılayamayabilir. Akılda tutulması gereken disleksi olmayan bireylerin yukarıda yazılı olan kelimeleri hemen hiçbir zaman bir birine karıştırmadıklarıdır.
· Disletikler görsel algılama becerisindeki aksaklıktan dolayı algılamaları çok yavaş olur. Sözcüklerin eşit veya ayrı oluşunu algılamaları için tek tek incelemeleri gereklidir.
· Bir çoğu hem yazarken hem okurken kimi harfleri çevirir”b” yi, “d”, “d”yi “b” yazar ve okurlar. Kimileri de “u” “n”harflerini ters çevirir . bu harf çevirme hataları yanlızca “b”-“u” ile sınırlı değildir.
· Bu çocuklar iyi resim yapamazlar. Çizdikleri şeylerde önemli ayrıntılar eksik olabilir.
· Bu çocuklar harflerle, sözcüklerle ve resimlerle yapılan bulmacaları çözmekten hoşlanmazlar. Gördükleri bir şeklin parçasını şeklin tümüne yerleşecek şekilde ekleyemezler. Parçaları birleştirerek bir resmin bütününü oluşturamazlar.
.ALINTIDIR
Okuma öğrenmedeki bu güçlüğe kimileri “sözcük körlüğü” diye adlandırmaktadır. Günümüzde en çok kullanılan terim “disleksi”dir . İster sözcük körlüğü ister diskleksi densin, bu deyimlerden zekası normal veya normal üstü olan, heyecan bozukluğu göstermeyen ,sağır veya kör olmayıp okuma bozukluğu yaşayan kişiler anlaşılmalıdır.
Çocukların okuma problemler yaşamalarının pek çok nedeni vardır. Körlük,sağırlık gibi duyu özürleri veya zeka engelli olmak bu nedenlerin arasında sayılabilir. Ancak disletik çocukların yaşadıkları okuma problemleri duyu veya zeka engelinden kaynaklanmaz. Disleksi, nörolojik nedenlerden dolayı algılama sistemlerinin işlerini tam yapamamasından kaynaklanmaktadır.
Disleksi geçmişi eski olan bir problem olsa da bilimsel açıdan nörolog, psikolog ve eğitmenlerin ilgisini ancak son yirmi otuz yıl içinde çekmiştir. Bu konuda çalışanların ileri gelenler arasında İskandinavyalı Hallgren ve Hermann, Güney Amerikalı Qiuros, Amerika Birleşik Devletlerinden Bender, Orton ve Myklebust2un adları sayılmaktadır.
Disleksi tekbir güçlük sonucu oluşmaz çeşitli aksaklıklardan doğan bir sorundur. Bu aksaklıkların derecesi ve de çeşidi çocuktan çocuğa değişir. Disletik çocuklarda bu güçlüklerin tümüne birden rastlanmaz.
Dislekside bellek becerilerinin rolü
Bellek becerileri okumayı öğrenme ve okuma sırasında oldukça önemli bir role sahiptir. Genellikle göreceli olarak bellek problemleri ya görsel yada işitsel bellek becerilerinde görülmektedir.
İşittiklerinin bellemekte sıkıntısı olan bir çocuk harflerin seslerini anımsayamaz, sesleri birleştirerek sözcük yapamaz.
Gördüklerini anımsamakta zorluk çeken çocuklar da sesleri hatırlar ancak harflerin sözcüklerin biçimlerini hatırlayamazlar. Genellikle yazılı sözcükleri gözünün önüne getiremez.
Ardı ardına diziyi bellemek :
Disletik çocukların çoğu bir diziyi ardı ardına sıra ile anımsayamazlar. Örneğin sözcükteki harflerin yada seslerin sırasını belleyemezler. Bunun içinde öncelikler yazımda çok yanlışlar yaparlar.
Hemen hemen tüm disletik çocuklar alfabeyi, haftanın günlerini ay adlarını sıra ile söyleyemezler. Tüm bunları belleklerine alarak öğrenmeleri yaşıtlarına göre daha zor olur. Haftanın günlerini sıra ile sayan bir disletik çocuğa “salıdan sonra hangi gün geliyor?” diye sorsak ancak baştan sayarak cevap verebilir.
Sıra takip ederek yapılan işlerde sorunlar yaşarlar örneğin “öğretmenin sınıfta tüm öğrencilere Türkçe kitabınızın 78. Sayfasını açın “ dediğini düşünün burada bir den çok yönerge var ve disletik çocuklar için bu yönergeyi s sıra ile takib etmesi ve her şeyden önce sırası ile belleğine kazımış olması gerekir. Ancak bu becerilerde aksaklık olduğu için öğretmenin yönergesini yerine getiremez.
Ödevler de bu nedenle disletik çocukların zorlandıkları alanlardan biridir. Öncelikle şöyle bir düşünelim ödevleri yaparken hangi aşamaları gerçekleştiriyoruz. Öncelikle ödevi analiz ederiz. Gerçekleştireceğimiz basamakları sıralarız. Sonra da sıraladığımız bu basamakları sıraya uygun olarak gerçekleştirmeye çalışırız. Disletik çocuklar sıralama becerisinde ve bir diziyi sıra ile bellemekte zorluk yaşadıkları için ödevlerini yaparken oldukça zorlanırlar ve çabuk sıkılarak bırakmak isterler veya çoğu hiç ödevinin başına oturmak istemez.
Sağı solu ayıt edebilmek:
Diletik çocuklar kendi sağlarını sollarını ayırt edemedikleri gibi karşılarındaki kişinin de sağını solunu ayırt etmekte zorlanırlar ve karıştırırlar. Sağ sol yöneliminde sorunlar yaşayan çocuklar çeşitli yanlışlıklar yaparlar . Çoğu zaman bu yanlışlılar onların inatçılığına, söz dinlememesine verilir. Bu çocuklara bir yeri tarif etmek oldukça zordur.
Bir yeri tarif ettiğiniz ve bir yere gönderdiğiniz bir disletik çocuğun bence arkasından gidin. Çünkü öncelikle biraz önce anlattığım gibi disletikler hem sıralı yönergeyi sıraya uygun belleyemezler ham de sağlarını sollarını karıştırırlar bu nedenle yüksek ihtimalle de kaybolurlar.
Öğreneğin öğretmen “adınızı kağıdın sağ üst köşesine yazın” gibi bir yönerge verdiğinde disletik çocuklar şaşırır. Beden eğitimi derslerinde sağ sol becerilerindeki aksaklıklar daha da belirgindir.
Zaman kavramı ve saat
Çocukların kimisi saati öğrenemediği gibi zaman kavramını da edinemezler. Haftanın hangi gününde ve hangi ayda olduklarını söyleyemezler.
Geçen süreyi tahmin edebilmek onlar için çok zordur. Örneği “10 dakika sonra geldiğimde şu iki soruyu bitirmiş ol” dediğinizde 10 dakikanın ne kadarlık bir süre olduğunu tahmin edemezler veya bir işi yaparken ne kadar süre geçtiğini kavrayamazlar.
Zaman kavramı içinde en güç öğrendikleri geçen süreyi hissetmek-tahmin etmedir. Günlük işlerimiz planlarken harcayacağımız süreyi de planlarız. Disletik bireyler zaman kavramında yaşadıkları zorluklar nedeniyle günlük işlerini yetiştirmede sorunlar yaşarlar.
Eğer bir çocuk hangi günde olduğunu bilmiyor, yılın hangi ayında olduğunu söyleyemiyorsa, saati öğrenmekte çok zorlanıyor veya hiç öğrenemiyorsa disleksi ihtimalini düşünmek ve bir uzmana başvurmak gerekir.
Okuma, yazma ve yazımın ilişkisi
Bu çocukların yazımları bozuktur. Yazabilmek için öncelikle sözcüğün yazılı biçimini göz önüne getirebilmek, harflerin seslerini ve dizisini anımsamak, gerekir. Bunlardan herhangi birinde aksaklık olan çocuk doğru dürüst yazamaz. Sözcüğün yazımını bilemez.
Topografik bozukluklar ve disleksi
Disleksi olan çocukların çoğu harita, küre, şema gibi şeyleri okuyup anlamakta sıkıntı çeker. Haritada istenilen yeri bulamaz. Yerler arasındaki mesafeyi kestiremez. Bu güçlük günlük yaşayışta kimi zorluklar çıkardığı gibi bazı derslerde başarısı olmasına neden olur.
Devinim aksaklıkları ve disleksi
rgörülmemekle beraber genellikle devinimlerinde bir beceriksizlik sezilir. Elleri işe, örneğin dikişe , elişlerine veya yazıya yatkın değildir. Dengelerini tutamazlar. Sık sık düşerler, bisikete binmeyi öğrenmede zorlanırlar, küçük parçaları birleştirmekte zorlana bilirler, sağ ve sollarını karıştırırlar.
Görme ve disleksi
Disletik çocukların hiçbirinde görme duyularında bir aksaklık bulunmamaktadır. Ancak buna rağmen görsel algılamalarında aksaklıklar görülebilmektedir.
Bu alanda yaşanan problem gözden alınan duysal girdilerin algılama sistemlerinde yaşanan aksaklıklar nedeniyle tam algılanamamasından kaynaklanmaktadır.
· Görsel algılamalarında yaşadıkları aksaklıktan dolayı gördüklerini birbirinden ayırt edemeye bilirler. Örneğin “bey bay” , “silik-sinek-sinik” gibi birbirine benzer sözcüklerin arasındaki değişiklikleri göremedikleri birbirinden ayırt edemedikleri için birbirine karıştırırlar. Burada bir açıklama yapmakta fayda var. Bazı disletik çocuklar yukarıda yazılı olan kelimeler arasındaki farklılıkları gösterildiği zaman kavrayabilir, bazıları da hiçbir şekilde algılayamayabilir. Akılda tutulması gereken disleksi olmayan bireylerin yukarıda yazılı olan kelimeleri hemen hiçbir zaman bir birine karıştırmadıklarıdır.
· Disletikler görsel algılama becerisindeki aksaklıktan dolayı algılamaları çok yavaş olur. Sözcüklerin eşit veya ayrı oluşunu algılamaları için tek tek incelemeleri gereklidir.
· Bir çoğu hem yazarken hem okurken kimi harfleri çevirir”b” yi, “d”, “d”yi “b” yazar ve okurlar. Kimileri de “u” “n”harflerini ters çevirir . bu harf çevirme hataları yanlızca “b”-“u” ile sınırlı değildir.
· Bu çocuklar iyi resim yapamazlar. Çizdikleri şeylerde önemli ayrıntılar eksik olabilir.
· Bu çocuklar harflerle, sözcüklerle ve resimlerle yapılan bulmacaları çözmekten hoşlanmazlar. Gördükleri bir şeklin parçasını şeklin tümüne yerleşecek şekilde ekleyemezler. Parçaları birleştirerek bir resmin bütününü oluşturamazlar.
.ALINTIDIR