Kolay gözlemlenen bir olgu olmaması ihanetin bilimsel olarak incelenmesini de zorlaştırır.


İhanet pek çoğumuzun yaşamında en azından bir kere yaşadığı ya da tanık olduğu bir durumdur. İhanete uğramak önceden tahmin edilemeyeceği için ancak iş işten geçtikten sonra ihanete uğradığımızın farkına varırız. Kolay gözlemlenen bir olgu olmaması ihanetin bilimsel olarak incelenmesini de zorlaştırır.
Ancak Cornell Üniversitesinde bilgisayar bilimci olarak görev yapan Cristian Danescu-Niculescu- Mizil ihanet konusundaki bilimsel çalışması için ilginç bir yol bulmuş. Diplomasi adlı strateji oyunundan yola çıkan Danescu-Niculescu-Mizil, oyunda kurulan iletişimin gerçek yaşamda farklı insanlarla kurulan iletişim biçimini yansıttığı düşüncesinden yola çıkmış. Buna göre oyundaki diyalogların ihanet konusunda ipuçları verebileceğini öngörmüş. Danescu-Niculescu-Mizil, çalışma kapsamında araştırma ekibiyle birlikte 249 oyunu ve bu oyunlar sırasında oyuncuların birbirine gönderdiği 145.000 mesajı incelemiş. Bir bilgisayar programı kullanarak ilişkileri ihanetle sonuçlanan ve sorunsuz devam eden oyuncuların konuşmalarını karşılaştırmış.
Sonuç olarak uzun ömürlü ilişkilerde kurulan iletişimin belli bir dengeye sahip olduğu, ihanetle sonuçlanan ilişkilerde ise bu dengenin birden bozulduğu tespit edilmiş. Kibarlığın da dengeyi bozan unsurlardan biri olduğu ortaya çıkmış. Buna göre her zaman aşırı kibar konuşan oyuncuların ihanet etmeye daha yatkın olduğu, anlık kibarlık gösteren oyuncuların ise daha çok kurban olmaya mahkûm olduğu sonucuna varılmış.
Araştırmacılar yine de çalışmanın Diplomasi oyununda kurulan iletişim ile gerçek yaşamda kurulan iletişim arasında benzerlik olup olmadığı konusunda sınırlı veri sağladığını, bu konuda kesin bir şey söylemek için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini belirtiyor.
Diplomasi oyunu, Avrupa haritası üzerinde oynanan bir I. Dünya Savaşı benzetimi. Oyuncular Almanya, Avusturya, Fransa, Birleşik Krallık, İtalya, Rusya ve Türkiye’yi temsil ediyor.
Oyun, diğer ülkelerin desteğini aramak ve onlara destek vermek üzerine kurulu. Oyun sırasında doğru müttefiklerle yola devam etmek ve gerektiğinde kimilerinden kurtulmak gerekebiliyor. Dolayısıyla oyunda iletişimin hayli önemli bir yeri var.
Söz konusu bilimsel çalışmayla ilgili daha fazla bilgi almak içinhttp://vene.ro/betrayal/niculael5betrayal.pdf internet sitesini ziyaret edebilirsiniz.
Pınar Dündar - TÜBİTAK Bilim Teknik