Osmanlı tarihinin en acı sayfalarından birisi hiç şüphesiz Sarıkamış Harekâtı’dır. 22 Aralık 1914’te başlayıp bitiş tarihi ve kayıplarımız konusunda muhtelif görüşlerin olduğu harekât yaklaşık 3 hafta sürmüş ve Osmanlı Devleti açısından ağır kayıplarla sonlanmıştır. Sarıkamış Harekâtı hakkında 3 yıl boyunca hiçbir bilgi paylaşılmamıştır.
1. Neden Sarıkamış?


Sarıkamış, 93 Harbi’yle Ruslara savaş tazminatı olarak bırakılan üç yerden biriydi. (Diğer ikisi Ardahan ve Batum’dur) Yani, savaşın çıktığı tarihte 36 yıldır Rus toprağı idi. Sarıkamış, o tarihlerde 4 bin küsur mevcutlu, iki avcı taburu bulunan küçük bir kasabaydı. Ama diğer taraftan Rusların silah, cephane, gıda, yiyecek vs. ile dolu çok önemli bir askerî lojistik merkeziydi. Hedefin Sarıkamış olmasının en önemli sebebi bu idi.
2. Sarıkamış Ruslar İçin Neden Önemliydi?


Sarıkamış, Rusların Osmanlı coğrafyasındaki son toprağı idi. Daha da önemlisi Ruslar, Tiflis’ten kaldırdıkları bir treni Sarıkamış’a kadar getirebiliyorlardı. Bu da çok kolay ulaştırılabilen ve bol miktarda lojistik demek oluyordu.
3. Osmanlı Devleti Sarıkamış’a Hiç Destek Göndermedi mi?


Harekâttan 45 gün önce, 6 Kasım 1914 günü İstanbul’dan içinde 3 bin asker, 2 tayyare, askerî mühimmat, gıda ve kışlık giysi bulunan 3 gemi yola çıkmıştı. Fakat harekâtın seyrini değiştirebilecek Bezm-i Âlem, Bahr-i Ahmer ve Mithat Paşa isimli bu yük gemileri, Zonguldak’ı bombalayıp üslerine dönen Rus donanmasınca bombalanarak batırılmıştır.
4. Sarıkamış Alınabilseydi Ne Olurdu?


Sarıkamış alınabilirse, 4 gün içinde Sarıkamış’a girilecek ve bütün sıkıntılar bitecek, yiyecek, kışlık giyecek ve cephaneye kavuşulacak deniyordu. Hatta 16 Aralık’ta, Enver Paşa askerlere konuşurken, “Her imkân ve refah ileride sizi bekliyor. Gidin alın ve rahata erin” diyordu.
Sarıkamış alınınca Tiflis’e kadar uzanan demiryolu hattı da ele geçecek ve ileri harekât için çok büyük faydaları olacaktı. Böylelikle bütün Kafkasya’nın kapısı açılır zannediyorlardı. Ama maalesef hesaplar tutmadı.
5. Sarıkamış ve Ağıtlar


Ağıtlar yalan söylemez denir. Yemen’e giden gelmemiştir, Çanakkale’de kahramanlarımız daha ölmeden mezara girmişlerdir. Sarıkamış için söylenenler de benzer hakikatleri yansıtıyor:
Allahüekber Kars’ın dağı
Mübarek şehit yatağı
Allahüekber’de söndü
Doksan bin evin ocağı…

***
Çadırlar dağa kuruldu
Hücum borusu vuruldu
Sarıkamış’ın uğruna
Doksan bin fidan kırıldı
6. Sarıkamış Hakkındaki Gerçekler Halktan Nasıl Gizlendi?


Harekât büyük bir hezimetle sonuçlanmıştır. Kalan az sayıda askerle çekilen ve savaşla ilgili yayın yasağı koyan Enver Paşa ise zafer kazanmış gibi İstanbul’a dönmüştür. Halk, Sarıkamış gerçeğini ancak 3 yıl sonra öğrenmiştir.
7. Sarıkamış’ın Son Esiri Nerede?


Sarıkamış’ta Ruslar tarafından esir alınıp ve hala Rusya’da esaret altında duran bir alay sancağımız var. Şu an Moskova tarih müzesinde sergilenen sancağımız esaret günlerinin bitmesini bekliyor.