Tohumlarından boya elde edilen Cehri ağacının özellikleri nelerdir?

Altın ağacı, alacehri, boyacı dikeni ve akdiken olarak da bilinen cehri ağacı, ılıman ve sıcak bölgelerde yetişen bir bitkidir. Anavatanı Afrika ve Güney Amerika’dır.
Ülkemizde hemen hemen her yerde yetişmekle birlikte yoğunlaştığı şehirler, Kayseri, Çorum, Gaziantep, Sinop, Afyon, Uşak Yozgat, Tokat, Nevşehir, Niğde, Ankara, Maraş ve Konya olarak sıralanabilir.
Dağlık, tepelik yerlerde, yamaçlar, ormanların açıklık yerlerinde cehri ağacına rastlamak mümkündür.
Cehri ağacının dalları diken uçludur. Yapraklar karşılıklı dizili, basit, tam veya dişlidir. Çiçekler küçük olup 4-5 parçalıdır. Meyvesi etli, küçük ve suludur

Zaman zaman üç metre yüksekliğe kadar erişebilen bu ağacın tohumları daha çok boya elde etmek için kullanılır. Cehri ağacı, Mayıs-Haziran aylarında küçük yeşil, sarı veya beyaz çiçekler açar. Bu çiçeklerden tohumları yani meyveleri oluşur. Bu meyveler başlangıçta yeşildir ancak sonrasında kahverengi ve siyaha dönüşürler. Meyvelerin içleri ise sarı renktedir.
Tohumlarının içeriğinde Rhamnetin, rhamnezin, quercetin, kempferol bulunur.
20’in üzerinde türü olan bu ağacın, bazı türleri yapraklarını döker bazılar dökmez.
Dünyada cehri ağacının bazı türlerinden tıpta faydalanılmaktadır, ancak ülkemizde daha çok boya elde etmek için yetiştirilir.
Cehri ağacından boya elde etmek için taneleri kurutulur. Kurutulan tohumlar değirmende çekilir. Alkolle ve sülfürik asitle işlenir. Boya maddesi bu işlem sırasında dibe çöker. Güzel, parlak renkte bir sarı olan bu madde, ne yazık ki, ışığa karşı dayanıksız olduğu için günümüzde çok fazla kullanılmamaktadır.

Cehri ağacının tarihsel yolculuğu
15. ve 17. Yüzyıl Anadolu halılarında yapılan analizler, bu halılarda kullanılan sarı rengin cehriden elde edildiğini ortaya koymaktadır.
20. yüzyılın başına kadar Anadolu’dan tüm dünyaya gönderilen bu boya, ipek ve yün elyafın boyanmasında da kullanılmıştır.