Konu: Barbunya Balığı Hakkında Bilgi

Ülkemizde de çok sevilen ve denizlerimizde de yaşayan barbunya balığı ile ilgili olarak genel özelliklerin yer aldığı sayfamız.


Kemikli balıklardan, karasularımızda da yaşayan beyaz etli bir balıktır. İri bir başı, basık, az yassı bir vücudu vardır. Başı, gövdesi oldukça iri pullarla örtülüdür. 30 santim kadar uzunlukta, 250-300 gram ağırlığındadır. Pembemtırak kırmızı olan rengi karnına doğru açılır. Alt çenelerinde iki çatallı bir bıyık vardır. Barbunya bu bıyıkları ile kumları karıştırır. Kışı derinlerde, kumlu zeminli yerlerde geçirir, bahara doğru kıyılara yaklaşır.Mayıstan itibaren de yumurtlamaya başlar. Küçük deniz hayvancıkları ile kabuklu deniz hayvanlarının ölülerini yiyerek beslenir. Barbunya ağ, fanyalı voli, paraketa, trata ile avlanır.Barbunyanın bir çeşidi olan daha esmer renkli «karaçalı barbunyası» daha küçüktür. Eti makbul sayılırsa da barbunya kadar değildir. Bir başka barbunya türü de tekirbalığıdır.

Halk arasında barbun olarak bilinen barbunya balığı görüntüsü ve özellikleriyle farklı bir balıktır. Görselliği dolayısıyla ilgi çeken balık çoğunlukla tekir balığı ile karıştırılır. Bu iki balık türü bu işin uzmanı kabul edilebilecek dalgıçlar, oltacılar tarafından bile ayırt edilebilmektedir. Ancak ikisi arasında belirgin farklar vardır. Barbunya balığı ile çok lezzetli yemekler yapılabilir. Kendisi lezzetli olan balığın tüm tariflerle uyum içinde olduğu bilinmektedir. Barbunya balığı, içeriğindeki besin değerleriyle de faydalı bir balıktır.

Yağ oranı, protein miktarı kararında olan barbunya balığı hemen herkesin beslenme biçimi için uygundur. Kalori oranı da makul düzeyde olduğu için doğru pişirildiğinde diyet programlarında bile tüketilebilir. Mullidae ailesinden olan barbunlar yanlardan basık, pembe ve turuncu arasında bir renge sahip, sağlık için oldukça faydalı balık türlerinden biridir.

Halk arasında barbun olarak bilinen barbunya balığı görüntüsü ve özellikleriyle farklı bir balıktır. Görselliği dolayısıyla ilgi çeken balık çoğunlukla tekir balığı ile karıştırılır. Bu iki balık türü bu işin uzmanı kabul edilebilecek dalgıçlar, oltacılar tarafından bile ayırt edilebilmektedir. Ancak ikisi arasında belirgin farklar vardır. Barbunya balığı ile çok lezzetli yemekler yapılabilir. Kendisi lezzetli olan balığın tüm tariflerle uyum içinde olduğu bilinmektedir. Barbunya balığı, içeriğindeki besin değerleriyle de faydalı bir balıktır.
Yağ oranı, protein miktarı kararında olan barbunya balığı hemen herkesin beslenme biçimi için uygundur. Kalori oranı da makul düzeyde olduğu için doğru pişirildiğinde diyet programlarında bile tüketilebilir. Mullidae ailesinden olan barbunlar yanlardan basık, pembe ve turuncu arasında bir renge sahip, sağlık için oldukça faydalı balık türlerinden biridir.

Barbunya Balığı Nedir?

Ilık ya da sıcak denizlerin çamurlu ve kumlu sahillerinde 300 metre derinliklerde yaşayan pembe, kırmızı renkleri olan balığa barbunya balığı adı verilmektedir. Mullidae familyasına ait balığın Latince ismi Mullus barbatus‘tur. Barbunya balığı; kepez barbunyası, çalı barbunyası, sultan balığı, asıl barbunya gibi isimlerle de anılır.

Yerli bir balık olduğu için yöresel isimleri daha çok çeşitlenmektedir. Bilgihanem okurları için hazırladığımız bu yazıda barbunya balıklarının yaşam alanları, fiziksel özellikleri ve besin değerleri gibi konuların dışında en lezzetli nasıl pişirildiği hakkında da bilgiler vermeye çalışacağız.
Barbunya Balığının Özellikleri Nelerdir?

Barbunya balığının vücudu yanlardan basık, başı iri ve oval şekildedir. Üzerinde kolayca dökülen pulları vardır. Çene altında biraz uzun iki bıyığa sahiptir. Sadece üst kısımda dişleri vardır. Balığın yüzgeçleri sarı renktedir. Ancak dorsal yüzgeci renksiz ya da düz renklerdedir.

Barbunya balığının yan çizgisi aralıksız şekilde düz devam eder. Balığın göz çukuru altında üç pul yer almaktadır. Barbunya balığı ortalama 13 cm civarında olmasına karşın 40 cm’e kadar büyüyebilir. Barbunya balığı iki yaşında yumurtlamaktadır. İki yaşını aştıktan sonra balık verimli şekilde üreme yapmaya başlar. Üreme için sıcaklığı ortalama 24 derecedir.
Küçük sürüler halinde yaşayan barbun balıklarının ortalama ağırlıkları 50 – 75 gram arasında değişmektedir. Ege ve Akdeniz’de bol miktarda bulunmaktadır. Türkiye’de yılda yaklaşık 3 – 5 ton arasında barbunya balığı avlandığı bilinmektedir. Dişiler 1 yaşından sonra üremeye başlarlar ve ömürleri erkeklere göre daha uzundur. Lezzet açısından diğer balıklara göre ciddi anlamda ön planda olan barbunlar, ekonomik değer konusunda biraz farklıdır.
Barbunya Balığının Yaşam Alanı

Barbunya balığı ılıman Akdeniz ve Ege sahillerinde yaşamaktadır. Nadir olarak kaya yakınlarını ama çoğunlukla çamur ve kum alanlarını seven balığın yaşadığı derinlik, suyun ısısına göre değişmektedir. Isı değiştikçe derinlere ya da sahile mevsimsel göçler yaparlar. Barbunya balığı 10 yıl kadar yaşayabilmektedir. Lezzetli bir balık olması sebebiyle avcılıkta çok tercih edilir. Bu da ekonomik değeri de yüksek bir balık olmasını sağlar.
Barbunya balığının kaya barbunyası, kum barbunyası, ot barbunyası ve paşa barbunyası gibi dört çeşidi vardır. İsimlerinden de anlaşılacağı üzere çeşitler yaşam alanlarına göre ayrılmıştır. Aralarında en nadir görüleni kaya barbunyasıdır. Buna karşın en lezzetli olanı da yine bu türüdür.
Barbunya Balığı Ne Zaman ve Nasıl Yenmeli?

Barbunya balığı Nisan ve Haziran aylarında ortalama 70.000 civarında yumurta dökmektedir. Yumurtlama dönemi bittikten sonra avlanma izni başlayan balığın tüketilmesi için en uygun zaman Temmuz ve Ekim aylarıdır. Barbunya balığını bu zamanlarda en lezzetli şekilde pişirebileceğiniz yöntemler; ızgara, tava ve kağıt kebabıdır. Kağıt kebabı olarak pişirildiğinde çok lezzetli olduğu bilinmektedir. Barbunya balığı ve kendisiyle çok karıştırılan tekir balığı genellikle tavada kızartma yapılarak pişirilmektedir.
Barbunya Balığının Besin Değeri

Barbun balıkları; A, B1, B2, B12 ve C vitaminleri açısından zengin bir içeriğe sahiptir. Bunların yanında fosfor, potasyum, çinko, magnezyum, bakır, demir gibi mineralleri de barındırmaktadır. Omega 3 ve omega 6 yağ asitlerini bolca bulunduran barbun balıkları ayda en az2 defa tüketilmelidir.
Fosfor; kemiklerimizi ve dişlerimizin sağlığında büyük rol oynar. Aynı zamanda hasar görmüş dokuların onarımını kolaylaştırır. Bu da büyüme çağında en gerekli olan şeylerden biridir. Protein sentezinde, yağların ve karbonhidratları vücut tarafından kullanılmasında önemli görevleri vardır. Fosfor eksikliğinde; hipotiroidi, D vitamini eksikliği, miyeloma, mide bulantısı, kusma, hiperinsülinizm, hızlı büyüyen neoplastik hastalıklar gibi sağlık sorunları ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle vücutta eksikliğinne izin verilmemeli ve sık sık
Barbunya Balığının Faydaları Nelerdir?

Barbunya balığının 100 gramlık porsiyonunun içinde 117 kalori, 19 gram protein, 3,79 gram yağ, 49 mg kolesterol, 65 mg sodyum ve 357 mg potasyum bulunmaktadır. İçinde şeker ve karbonhidrat bulundurmamaktadır. İçeriği dolayısıyla faydalı kabul edilebilecek barbunya balığı aynı zamanda lezzetlidir. Bu nedenle çocuklara, hamilelere, emziren annelere daha çok önerilmektedir.

Bu besin değerlerini kaybetmemesi ve kalori oranının artmaması için doğru yöntemlerle pişirilmesi önemlidir. İçeriği ile barbunya balığı kalp hastalıklarına karşı koruyucu, kemikler için faydalı ve astım tehlikesini azaltıcı etkiye sahiptir. Barbunya balığı selenyum açısından zengin bir içeriğe sahiptir. Bu özelliğiyle kanserden korunmada ve vücuttaki toksinlerin atılmasında faydalıdır.
Kalp damar hastalıkları ve şeker hastalığını önlemenin yanında vücuda enerji verir. Göz sağlığına iyi gelen barbunya balığı, hamilelik döneminde yenirse, anne karnındaki bebeğin retina oluşumuna da katkı sağlar. Eğer düzenli olarak tüketilirse genç yaşlı herkesin göz sağlığına iyi gelmektedir. Kalsiyum açısından zengin olduğu için kemiklerin kuvvetlenmesini sağlar. Gelişim çağındaki çocukların bu yüzden sık sık balık yemesi önerilmktedir.
Barbunya Balığı ile Tekir Balığı Arasındaki Farklar Nelerdir?

Tekir balığı ile barbunya balığının yaşam alanları, üreme zamanları, görüntüleri hemen hemen aynıdır. Çok dikkatli bakılmadıkça aradaki farkın anlaşılması zordur. Tekir ile barbunyayı ayrı türler olarak değerlendirmek yerine akraba tür şeklinde değerlendirmek daha akıllıcadır. Barbunyayı tekirden ayıran en önemli özellik ise başının daha dik oluşu ve sırt yüzgeçlerindeki harelerin şeffafa yakın oluşudur.

Tekir balığının başı ise daha uzun biçimdedir ve sırt yüzgecindeki hareler belirgin yapıdadır. Barbunya balığı boy olarak 40 cm civarına kadar ulaşabilirken; tekir balığı 20 cm’e kadar büyümektedir. Barbunya balıklarının ağızları başlarının şekli dolayısıyla göz hizasına kadar ulaşabilmektedir. Ayırt edilebilmesi için baş yapısından çok yüzgeçlere dikkat edilmelidir.

Tekir ve barbunya balığı da çoğunlukla olta ve ağ ile yakalanmaktadır. İki balığın lezzet olarak karşılaştırması yapılınca belirsizlik söz konusudur. Kimileri tekiri daha çok beğenirken kimileri barbunya balığını tercih etmektedir. İkisinin benzerliğinden dolayı nadir olarak Batı Karadeniz’de görülen barbunya balığı tekir olarak isimlendirilmiştir.
Barbunya Balığının Bilimsel Sınıflandırması

Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Acnitopterygii (Işınsal Yüzgeçliler)
Takım: Perciformes
Familya: Mullidae
Cins: Mullus
Tür: M. barbatus