Hocalı’nın Coğrafi Önemi
Azerbaycan, Ermenistan ve İran arasında yerleşen Dağlık (Yukarı) Karabağ; Kafkaslarda önemli bir geçit noktasında bulunmaktadır. Dağlık Karabağ, jeopolitik ve jeostratejik öneme sahip coğrafi konumu dolayısıyla bölgedeki güçlerin, ele geçirmek için tarihin hemen her devrinde sürekli mücadele verdiği, savaşlar yaptığı bir bölge olmuştu.
Hocalı ise bu bölgede bulunan, bölgeyi tepeden gören bir kasaba.
Hocalı’da Ne Oldu?
Her iki ülkenin henüz Sovyet ittifakında yer aldığı dönemde Ermenistan, Azerbaycan’a askeri müdahalede bulunmuştur. SSCB’nin dağılma sürecine girdiği 80’li yıllarda ise Ermenistan’ın bölgedeki hak iddiası yeni bir ivme kazanmıştır. Ermenilerin 1988’de Karabağ’ı Ermenistan’a bağlamak üzere başlayan müdahalesi 1992’de Ermenistan ve Azerbaycan arasında genel savaşa dönüşmüştür.
Sürgünler ve savaş sürecinde hile, baskı ve Rus desteğinden yararlanarak Karabağ’da yaşayan Türk halkını soykırıma tabi tutan Ermeniler, planlarını gerçekleştirme, emellerine varma adına bölgede birçok katliam yapmıştır. Savaşta Ermeniler tarafından bölgede işlenen en acımasız uluslararası suçlardan biri, Hocalı şehrinde gerçekleştirilen katliamdır.
Hocalı katliamında Ermenistan silahlı güçleri, Rus birliklerinin yardımıyla Hocalı’ya saldırarak şehri terk edememiş suçsuz ve silahsız masum insanları acımasız şekilde katletmiştir. O gece esir alınan sivil halkın çeşitli işkencelerle öldürüldüğü, bölgede daha sonra yapılan tetkikatlardan anlaşılmıştır. Canlı şahitlerin ifadeleri ve basın organlarında yayımlanan film ve resimlerde görünen insanlık dışı cinayetler, Ermenilerin soykırım amacıyla bu operasyonu gerçekleştirdiğini göstermektedir.
Ermenilerin gerçekleştirdiği katliamlarla, işkencelerle, birçok insan hakkını ihlallerle dolu Karabağ Savaşı’na, 12 Mayıs 1994’te Azerbaycan ve Ermenistan arasında yapılan bir ateşkesle virgül konuldu. Ancak, 1988 yılında başlayan savaş sonucunda, Rusya’nın aktif desteği ve katılımı ile Azerbaycan topraklarının beşte biri Ermenistan tarafından işgal edilmiştir. İşgal edilen topraklar Dağlık Karabağ ve çevresindeki şehirlerden oluşmaktadır. Savaşta, 20 bin insan ölmüş, 50 bin insan yaralanmış, 5 binden fazla insan esir düşmüş ve bir milyon insan da anavatanlarından sürgün edilmiş ya da göç etmek mecburiyetinde kalmıştır.
Hocalı Katliamı Bir İnsanlık Suçudur
O kara günde Ermeniler, Hocalı’yı 3 tarafından sarmıştı. Soydaşlarımızın kaçabilecek tek bir yeri vardı. Bu bölge ormanlık bir alandı. Her tarafı sarmış, yalnız bu yolu açık bırakmış olan Ermeniler açık bıraktıkları yola tuzaklar kurmuşlardı... İnsanların derisi yüzmüşler, hamile kadınların başında çocuk erkek mi kız mı diye yazı tura atıp daha doğmamış çocuğu çıkarmış, bu hareketlerle bir insanlık suçuna imza atmışlardı. Rusların da desteğini alan Ermeniler, yaşlı, genç, çoluk çocuk dinlemeden katletmişler ve zaten kara olan tarihlerini iyice karartmışlardı.
Günümüzde Ermenistan’ın Cumhurbaşkanlığını yapmakta olan Sarkisyan, o kara günde Ermeni askerlerini yöneten komutandı.
Konu Hakkında Önemli Görüşler
Ganire Pashayeva
Katliam değil soykırım kelimesini her yerde kullanıyorum. 1948 sözleşmesinde soykırımın açıklaması uluslararası alanda tam tespit edildi. Öldürülenlerin sayısı da esas değil. Bir grup insanın etnik kimliğine maksatlı olarak acımasızca katledilmesi soykırımdır. Hocalı’da soykırım yaptıklarını Ermenilerin bazıları yazmıştır. 'O insanları Türk oldukları için katlettik' diyorlar. Bakın o insanlar Azerbaycan vatandaşı oldukları için değil, önüne Türk oldukları için ifadesini getiriyorlar. Hocalı soykırımı sadece Azerbaycan Türklerinin değil, 'Ben Türk milletinin mensubuyum' diyen herkesin sorunudur.
Bu yapılanlar insanlık aleyhine bir suçtur. Hayatımın birçok yılını Avrupa’nın birçok yerinde geçirdim. Çok açık bir şekilde söyleyebilirim ki o insanlar Türk ve Müslüman olmasaydılar, Hıristiyan olsalardı başka tepkiler olurdu. Türk ve Müslüman oldukları için gereken tepki verilmedi. Üzülerek söyleyebilirim ki maalesef dünyada adalet dediğimiz anlayış da uluslararası hukuk da çökmüş durumdadır.
Yusuf Halaçoğlu
Hocalı Katliamı’nda öldürülen insanların çocuk kadın ve yaşlılardan oluşuyor olması, silahsız insanlardan oluşuyor olması belirli bir kasıtla öldürüldüğünün en önemli göstergelerinden biri. Biliyorsunuz ki bu şekilde yok etme kastını taşıyan olaylarda öldürülenlerin sayısı önemli değildir. Hocalı’da Ermeniler tarafından bir soykırım gerçekleştirilmiştir.
Bütün dünyanın 1915’te söylentilere dayalı ama bir türlü tarihçilerle araştırıp tam olarak ispatlayamadıkları halde soykırım olarak nitelendirildi. Siyasi alanda parlamentolarında soykırım olarak kabul eden devletlerin gözlerin önünde meydana gelen bu katliama olan yaklaşımları hepimiz açısından ibret verici. Burada hedef tahtasına konan doğrudan Türkler’dir. Çünkü insan haklarının en temel unsuru olan savunma hakkıdır. Parlamentonun bu katliamı görmezden gelmesi, hiç dillendirmemesi bir açıklama yapma lütfunda bile bulunmaması vicdan sahibi her insanın, Türk olduğuna bakılmaksızın tüm insanların ibretle takip etmeleri gereken bir husus.. Bu durum ikiyüzlülüktür..
Biz Türkiye’de bugünün bir anma günü olması için önerge vermiştik ama taraftar bile bulmadı. Başka parlamentoların soykırım ilan etmesini tasvip etmiyoruz tamam ama en azından kendi parlamentomuzda böylesine bir katliamın anılmasını ihmal etmememiz gerekir. Buradan bir kez daha tekrarlıyorum bugünün kesinlikle bir anma günü olarak kabul edilmesi gerekir.
Ümit Özdağ
Bu soykırımı yapanlar halen Ermenistan devletini yöneten kadronun içinde yer alıyorlar. Ermenistan Devlet Başkanı Serkosyan, Dağlık Karabağ soykırımının sorumlularından birisidir. Ne yazık ki, toplum ve devlet olarak Hocalı soykırımını yeterince anlamış ve önemsemiş değiliz. Oysa Hocalı soykırımı Türk Milletine yönelik gerçekleştirilen tarihin en büyük ve en uzun soykırımında bir aşama. Bu aşamaya nasıl gelindiğini anlamalı, hatırlamalı ve aklımızdan çıkarmamalıyız.
Dağlık Karabağ’daki Hocalı 100 sene devam ettikten sonra duran Türk soykırımının 70 sene aradan sonra ilk kez fırsat bulduklarında Ermeniler tarafından tekrar başlatıldığı yerdir. Hocalı soykırımı, Balkanlardan Doğu Türkistan’a, Tuva’dan Afganistan’a uzanan coğrafyada yaşayan Türk Milletinin kendisine yönelik tarihsel soykırımı anması, ortak bir yasın merkezi olur ise gerçek tarihsel önemine kavuşacaktır. Hocalı’yı anarken, Kazan’ı, Astragan’ı, Kırım’ı Mora’yı, Erzurum’u, Dağıstan’ı bu coğrafyalarda TÜRK SOYKIRIMINDA şehit düşen, bebek, çocuk, kadın erkek, şehitlerimizi anmalıyız.
Bu kolay değildir. Uzun, ısrarlı ve sistemli bir çalışmayı gerektirir. Okul kitaplarına, romanlara, filmlere, dizi filmlere gerek vardır. Tarih kitaplarından hareket ederek, popüler kültüre girmesi gerekir. Kazan’ın, Astragan’ın, Kırım’ın Mora’nın, Erzurum’un, Dağıstan’ın ve Hocalı’nın milli-toplumsal hafızamızın bir parçası olması Türk Milletinin manevi savunma cephesinin kurulması anlamına gelecektir. Unutmayalım kendisine yapılan haksızlıkları unutan milletler başka haksızlıkların yapılmasının önünü açarlar. Bu vesile ile size yukarıdaki kitap ile birlikte, Bilal Şimşir’in “Balkan Savaşlarında Rumeli Türkleri, Kırımlar-Kıyımlar-Göçler, (1821-1913), Terazi Yayıncılık” adlı eserini hassasiyetle öneriyorum.
Hocalı Katliamını Tanıyan Ülkeler
Azerbaycan
Meksika
Pakistan
Kolombiya
Çek Cumhuriyeti
Bosna-Hersek
Peru
İslam İşbirliği Teşkilatı Parlamentolar Birliği
Honduras
Sudan
Türkiye Neden Hocalı Katliamı’nı Tanımıyor?
Uzun süredir aklımı karıştıran bir konuydu, bu yılki anma programında bu soru işareti azda olsa silindi diyebilirim. Asılsız Ermeni İddiaları İle Mücadele Derneği başkanını dinledim. Bildiğimiz gibi Avrupalılar arşivleri açmaya yanaşmıyor. Bu ve bunun gibi olayları görmezden geliyorlar. Bu noktada bizim tarihçi ve araştırmacılarımızın çabası da büyük. Avrupa’ya ‘’İşi siyasete dökmeyelim, parlamentoya sokmayalım, gelin tarihçilerimiz tartışsın belgeleri göstersin.’’ Diye bir teklif sundu Türk araştırmacı ve tarihçiler. Ortaya atılan bu teklife zıt düşüp karşı tarafa koz vermemek için olay parlamentoya girmiyor. Dolayısıyla Türkiye, Hocalı Katliamı’nı resmi olarak tanımaya yanaş(a)mıyor. Ancak ve ancak… 26 Şubat tarihini anma günü ilan etmek için verilen önerge neden reddediliyor merak konusu. Hoş, ben cevabı biliyorum da…
Katliamın Yurtdışındaki Anıtları
Yurt dışında Hocalı Katliamı anısına anıtlar inşaa edilmeye başlandı.
Bu anıtların ilki Hollanda'nın başkenti Lahey (Den Haag), kentinde dikildi.
Türkiye'de ilk Hocalı Katliamı anısına anıt başkent Ankara'nın Keçiören belediyesi tarafından 2005 yılında dikildi.
2008 yılında Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de Hocalı Katliamı anısına anıt inşa edildi.
2009 yılında Ankara ili'nin Beypazarı ilçe merkezinde Hocalı Katliamı anısına anıt inşa edildi.
2011 yılında 26 Subat Hocalı katliamı yıldönümünde Isparta Belediye Başkanı Yusuf Ziya Günaydın, Dağlık Karabağ ve Hocalı’daki katliamı unutturmamak için Isparta’da Hocalı Katliamı anısına anıt inşa etme kararı aldı.
2011 yılında 26 Şubat Hocalı Katliamı yıldönümünde Ankara ili'nin Kızılcahamam ilçe merkezinde, Kızılcahamam Belediyesi tarafından Hocalı Katliamı anısına anıt inşa edilme kararı alındı.
Ayrıca
İnsan Hakları İzleme Örgütü olayı Dağlık Karabağ Savaşı içerisinde yapılan en büyük katliam olarak nitelemiştir. Azerbaycan Parlamentosu 1994'te Hocalı'da yaşanan katliamı "soykırım" olduğunu ilan etti.
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi'nin 31 üyesi (12 Türkiye, 8 Azerbaycan, 3 Birleşik Krallık, 2 Arnavutluk, 1 Bulgaristan, 1 Lüksemburg, 1 Yugoslavya Federal Cumhuriyeti, 1 Makedonya Cumhuriyeti, 1 Norveç, 1 Polonya) tarafından imzalanan, Ermeniler tüm Hocalıları öldürdüler ve tüm şehri harap ettiler ifadesinin de yer alan ve 19. yüzyılın başlarından beri Ermenistan tarafından Azerilere karşı işlenen soykırım olarak tanınmaya adım atılması gerektiğini bütün parlamento üyelere söyleyen 324 nolu bildiri yayımladı.
2009 Şubat'ında Kaliforniya Eyalet Alt Senatosu'nun üyesi Felipe Fuentes, Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev'e yazdığı mektupda Hocalı olaylarını Azeri katliamı şeklinde nitelendirerek, kurbanların ailelerine başsağlığını sunmuştur.
Kitap Önerisi
Geçen yılki anma gününde, sayın Ganire Pashayeva hanım bana hediye etmişti. Okurken gözlerim doldu. Okuyalım… okuyalım ki içimizde ki ateş sönmesin.
Üzerimize Vazife
Ermeniler, kendilerinin soykırıma uğradıklarını iddia ediyorlar(1915 olayları). Bunu her türlü yoldan gündeme getirmeye çalışıyorlar. Türkiye’de bile, müthiş bir örgütlenme kurmuşlar. Yanlış hatırlamıyorsam sırf bu konular için 700’den fazla internet sitesi açmışlar ve kendilerinin Türkiye’de onlarca derneği bulunmakta. Buna karşın yine soykırım olaylarına ilişkin, Türklerin kurduğu web site sayısı 100’ü bulmuyor. Bu konuya ilişkin dernekleri de Ermeniler kadar yok…
Türk genci! Ders çalışmak sana zor gelmesin. Araştırmaya, öğrenmeye, bilgi ile donanmaya ve bilgini paylaşmaya üşenme. Unutma ve unutturma! Çünkü onlar unutulmayı hak etmiyorlar.
Şehitlerimizi saygı ve rahmetle anıyoruz...
Hocalı Katliamı sırasında çekilmiş bir fotoğraf karesi.
Alıntı ile Cevapla