Etimoloji

Kelime olarak; temizlik, artmak, bereketli olmak, iyi ve düzgün olmak anlamına gelir. Terim olarak Şeriatte "asli ihtiyaçlar" dışında nisab miktarı mala sahip olan ve bu sebeple zengin sayılan Müslüman'ın, bu zenginliği üzerinden 1 tam yıl geçtiğinde dini yükümlülük gereği zekat olarak vermesi gereken miktarın adıdır.
Veren kimseyi cimrilikten, kirlerinden ve günahlardan temizlediği ve malında berekete vesile olduğu inancıyla kelime manası ile dinî manası arasında bir bağ kurulur.
Dini terminolojide mecburi olmayan, belirli şartlarla kısıtlanmayan bağışlar için sadaka kelimesi kullanılır. Tevbe suresi 60. ayetinde ise bu anlayışın tersine olarak zekat kavramı yerine "sadakalar" kelimesi kullanılmıştır.
Zekâtın hükmü

Zekâtın, hicretin ikinci yılında, Ramazan orucundan sonra farz kılındığı bilinmektedir
Kur'anda zekâttan Ahzap Suresi 33, Araf 156, Bakara 43, 83, 110, 177, 277, Beyyine 5, Enbiya 73, Fussilet 7, Hac 41, 78, Lokman 4, Maide 12, 55, Meryem 31, 55, Mücadele 13, Müminun 4, Müzzemmil 20, Neml 3, Nisa 77, 162, Nur 37, 56, Rum 39, Tevbe 5, 11, 18, 60, 71. ayetlerinde bahsedilir.
Bakara Suresi: 277) Bu ayette beraber anılan namaz ve zekât Kur'anda aynı ifade ile birçok yerde daha tekrarlanır.
DeğerlendirmeMüslümanlar arasında zekat bir vergi midir, yoksa bir ibadet midir tartışması bulunur. Zekatın bir vergi olduğu anlayışına göre Şeriat yönetimi altında bulunmayan Müslümanların, yaşadıkları ülkenin vergi yasalarına göre vergi ödedikleri için dini açıdan ayrıca zekat ödemelerine gerek bulunmamakta, ibadet olarak değerlendirilmesi durumunda ise ödemeleri gerekmektedir.[Zekatın şartları ve miktarı belirli, zorunlu bir ödeme türü olması onun "bir çeşit vergi" olarak anlaşılmasının temel dayanağıdır.

Zekât'ın şartları


  • Müslüman olmak.
  • Akıllı-Baliğ çağına girmek.
  • Özgür olmak.
  • Asli ihtiyaçlar dışında, Nisap miktarı (80 gr altın veya eşdeğeri) mala sahip olmak, ve bu malın veya değerinin kişi üzerinde iken 1 yıl geçmesi.
  • Zekâtı verilecek malın kişinin mülkiyetinde olması (Alacak, rehin veya tahsil edilemeyen cinsten olmaması)
  • Zekât verecek kişi borçlu olmamalı, bir borçlu elindeki parayla önce borcunu ödemeli. Borçlu olana zekât farz değildir.


Asli İhtiyaçlar/Havaic-i asliye , Nisap

Fıkıhta kişinin zengin sayılması için ev, bina, elbise, ev eşyaları, bir yıllık yiyecekleri gibi asli ihtiyaçları dışında sahip olması gereken 80 gr altın veya eşdeğer mal miktarına nisap denir. Asli ihtiyaçlar kişinin yaşadığı zaman, mekan, sosyal çevre ve anlayışa göre değişkenlik gösterir.
Zekat'ın oranları


  • Altın, gümüş, para, ticaret malları ile koyun ve keçiden 1/40 oranında,
  • İnek, manda ve benzeri büyükbaş hayvanlardan 1/30 oranında,
  • Tarım ürünlerinden 1/10 oranında (Aşar) zekat verilir. Eğer bir kimse bu ürünleri yetiştirirken para harcayarak sulama yapıyorsa 1/20 oranında zekat verir.
  • Devenin zekatı olarak 5 deveye 1 koyundur.
  • Kira geliri getiren ev, dükkan, fabrika, motorlu araçlar, makine gibi malların net gelirlerinden 1/10 veya brüt gelirden 1/20 oranında zekat vermek gerekir.