Konu: Anne Sütü Nedir? Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Anne sütü bir bebek için gerekli tüm mineral ve elementleri içeren, annenin yanında hiçbir şey taşımasına gerek kalmadan, her daim bebeğinin karnını doyurmasını sağlayan bir besindir. Bebeklerin bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlayan anne sütü son derece önemli ve faydalıdır.

Anne sütü, bebeklerin hayata yeni başladıkları sırada tüm tehlikelere karşı koruyucu, besleyici özelliği olan ilk gıdasıdır. Bebeklerin ilk 6 ay boyunca sadece anne sütü almaları, uzmanlarca önerilmektedir. Günümüzde ne yazık ki gıdaların eskisine oranla çeşitli maddeler içermesi gibi nedenlerle annelerde süt konusunda sıkıntılar görülmektedir. Birçok anne sütünün olmadığından, yetmediğinden şikâyet eder. Öncelikle sütün artması için doğal yolları denemelisiniz. Faydası olduğu bilinen bitki çaylarını tüketebilirsiniz.
Gıdalardan özellikle taze soğan, mercimek ve baklagiller sütü çoğaltıcı etkiye sahiptir. Gaz olması riskini göze alarak tüketmelisiniz. Neticede gaz geçici bir durumdur ve anne sütünün bitmesinden önemli değildir. Bununla beraber bol bol su tüketmeye dikkat etmelisiniz.
Bebeğinizi bu faydalı sütten mahrum bırakmamalısınız. Doğal yollarla halledemezseniz markaların süt artırmak için hazırladığı ürünleri kullanabilirsiniz. Bira mayasının bu konuda etkili olduğu bilinir. Bira mayası tabletlerini bu amaç için kullanabilirsiniz.

Anne Sütü Nedir?


Hamile kalmış bir kadında hormonların etkisiyle üretilmeye başlayan ve bebeğin doğumuyla birlikte salınımı gerçekleşen, yeni doğan bebeklerin beslenmesini sağlayan süttür. Bebeklerin ilk 6 ay boyunca anne sütü alması gerektiği Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilmiştir. Altı ay sonrasında ise ek gıdalarla beraber en az 1 yaşına kadar anne sütü verilmeye devam edilmelidir.

İlk Sütün Önemi Nedir?


Anne doğum yaptıktan sonra gelen ilk süt, bağışıklık sistemini oluşturan proteinlerden olan immünglobulin IgA bakımından zengindir (Bakınız: Bağışıklık Sistemi Nedir?) Bebeğin sindirim sistemindeki organların iç kısmını kaplar. Böylece bebeğin sindirim sistemi tam anlamıyla çalışana kadar koruyucu etki gösterir. Maddenin bebeğin organlarındaki etkisi mekonyumun atılmasını kolaylaştırması ve bilirubin üretimini engellemesidir. İlk bir hafta boyunca gelen süte kolostrum adı verilmektedir. Koruma özelliği yanında besleyici özelliği de çok fazladır.
Anne Sütünün Özellikleri Nelerdir?


İlk sütün ardından ikinci haftada protein içeriği azalmaya başlar. Laktoz ve yağ içeriğinin arttığı geçiş sütü oluşur. Sonraki süreçte ise yağ bakımından zengin süt oluşur. İlk süt karbonhidrat bakımından zenginken; son süreçte süt yağ bakımından zengindir. Süt genel olarak protein bakımından zengindir. Ancak ineklerin sütüne oranla tüm mineraller az orandadır. Bunun sebebi bebeğin sindirim sistemini korumaktır ama bazı mineraller de inek sütünde olduğundan fazladır. Çok olan mineraller demir ve çinkodur. Ayrıca yağ asitleri de inek sütünün sekiz katı kadardır. Bunun amacı ise bebeğin ilk dönemde beyin gelişimi için gerekli olan yağ dengesini sağlamaktır.

Anne Sütünün Bebeğe Faydaları Nelerdir?


Anne sütü ile büyümüş bebeklerde enfeksiyonel hastalıklar daha nadir görülürken, beyin gelişimi son derece iyi durumdadır. İshal, alerjiler, solunum yolu rahatsızlıkları anne sütü sayesinde engellenebilir. İlerleyen yaşlarda görülen kanser türleri, kemik erimesi, MS gibi ciddi hastalıklar, bebekliğinde anne sütü almış kişilerde daha nadir görülmektedir. Bebeğe faydası olması dışında emziren annelerde çeşitli kanser türleri, kansızlık gibi durumlar daha az görülür. Yani emzirmenin bebeğe olduğu kadar anneye de faydası vardır.
Doğru Emzirme ve Emzirme Süreleri


Bebek emzirilirken doğru tutuş ve bebeğin memeyi kavrama biçimi oldukça önemlidir. Emzirme işlevi sürerken emziren annede çeşitli hormonlar salgılanır ve sütün boşalması sağlanır. Emzirmek için rahat bir koltuk tercih etmeli ve dik biçimde oturmalısınız. Bebeğin yüzü ve gövdesi anneye tamamen dönük olmalıdır. Parmaklarla meme desteklenmeli, memenin ucunun ve kahverengi alanının tamamen bebeğin ağzında olması sağlanmalıdır. Aksi halde memede yaralar oluşabilir. Emzirme pozisyonunda bebeğin çenesinin göğse yaslanması, burnunun açıkta kalması gerekir.

Emzirme süreleri, bebeğin ayına göre değişiklik gösterir. Bebek doğar doğmaz en kısa sürede emzirilmelidir. İlk iki ay, bebek her istediğinde emzirilmelidir. Her iki göğüs dönüşümlü olarak verilmelidir. Bebekler her öğünde memeyi ortalama 15 dakika içinde boşaltır. İlk süreç ardından emzirme aralığı bebeğin acıkmasına göre 2 ila 3 saat arasında uzatılabilir.

Anne sütü bebek için en uygun besindir. Sağlıklı bir anne günde ortalama 700 – 800 ml süt salgılamaktadır. Emzirme döneminde süt salgılanması kadının normal gereksinmesinden daha fazla enerji, protein, vitamin ve mineralleri almasını gerektirir. Emziren annenin salgıladığı sütteki enerjinin önemli bir kısmı yediklerinden sağlanmaktadır. Alınan enerji tam olarak süt enerjisine dönüşememekte, vücut dokuları da bir miktar harcanmaktadır. Emziren anne; ek olarak enerji ve besin ögelerini diyetle alamazsa kendi vücudundan harcar. Bunun sonucu kendi sağlığı bozulur ve yeterince süt veremez. Bu nedenle annenin, bebeğini emzirdiği dönemde kendi beslenmesine de dikkat etmesi gerekmektedir.
Emzirme Döneminde Önerilen GÜNLÜK BESİN MİKTARLARI Aşağıdaki Gibidir;
Beslenme Önerileri
Emziren annenin enerji, protein ve kalsiyumdan zengin beslenmesi gerekir, ayrıca annenin su ihtiyacı da artar. Çünkü emzirmek, vücudun sıvı ihtiyacını arttırır. Anne günde en az 10 su bardağı sıvı almalıdır. Sıvı konusunda en iyi tercih sudur.

• Kalsiyum yönünden zengin olan süt, yoğurt ve peynir belirtilen miktarlarda düzenli olarak tüketilmelidir.
• Her gün 1 adet yumurta ve 1 porsiyon etli sebze yemeği veya kuru baklagil yenilmelidir.
• Kuru fasülye, nohut, mercimek,ve bulgur içeren yemekleri; portakal, mandalina, domates, maydanoz, yeşil biber, taze soğan gibi C vitamini yönünden zengin sebze ve meyvelerle birlikte tüketilmelidir.
• D vitamini besinlerde bulunmaz. Ancak güneş ışınlarının doğrudan cilde yansıması ile sağlanır. Bu nedenle emziren anne güneşlenmeye özen göstermelidir.
• Yemeklerde mutlaka iyotlu tuz kullanılmalıdır. Doğal besinlerde yeterince alınamayan iyot, ancak iyotlu tuz kullanımıyla anne sütünden bebeğe geçer.
• Kuru meyveler ve kuru yemişler yoğun enerjileri yanında, demir ve kalsiyum gibi minerallerden de zengindir. Ağırlık kontrolü de yapılarak bu besinler tüketilebilir.

NOT: Bebeğinizi sezeryan yöntemiyle dünyaya getirdiyseniz; operasyon sonrası beslenmeniz, doktorunuzun direktifi doğrultusunda, diyet uzmanı tarafından ayarlanacaktır. İlk birkaç gün süreyle anestezi nedeniyle oluşabilecek gaz problemini aza indirgeyebilmek için, gaz yapıcı özelliği olan bazı yiyecekler (karnabahar, lahana, brokoli gibi bazı kış sebzeleri, kuru baklagiller, çiğ sebze ve meyve, soğuk şekersiz süt ve yoğurt vb.) diyetinizin dışında bırakılacaktır.
Tüm emziren anneler 4-6 aylık emzirme döneminde gaz oluşumunu engellemek için özellikle yemek yeme yöntemlerine dikkat etmeli; yemeklerini yavaş yemeli ve iyi çiğnemelidirler. Bebek ve annede gaz oluşumunu engellemek adına diyette kısıtlamaya gitmek doğru bir yaklaşım olmayacaktır.
EMZİREN ANNENİN dikkat etmesi gereken hususlar

• Meme başı çökmesi, çatlaması, ağrılı ve şiş göğüsler annenin süt vermesini güçleştirir ve sütün azalmasına yol açar. Bu nedenle; daha gebelik döneminde göğüsleri emzirmeye hazırlamak gerekir. Bu gibi durumlar aşağıdaki önerilere uyularak çözümlenebilir ve bebek için gerekli süt verimi arttırılabilir;
• Yaşamının ilk 4-6 ayı bebeğin zihinsel ve bedensel açıdan sağlıklı olması için çok önemlidir. İlk 4–6 aylık dönemde anne sütü yeterli olduğu sürece D vitamini dışında bebeğe hiçbir şey verilmemeli, annenin huzurlu, dinlenmiş olması ve iyi beslenerek bebeğini emzirmesi sağlanmalıdır.
• Bebek her ağladığında emzirilmelidir.
• Sık sık ve isteyerek emzirme; meme bezlerini uyararak süt yapımını arttırır
• Emzirme döneminde kilo vermeye çalışılmamalı, başarılı emzirme ile 6 ayda normal kiloya inilebilmektedir. İnilemez ise; anne ilk 4-6 aylık periyot sonrasında zayıflama diyeti uygulayabilir.
• Gebelik sırasında önerilenden daha fazla kilo alınmışsa her ay iki kilo kaybetmek normaldir. Ayda iki kilodan fazla ağırlık kaybı doğru değildir.
• Emziren anne zayıflama diyeti yapmamalıdır ama unlu, yağlı ve şekerli besinleri aşırı yememeye dikkat etmelidir.
• Çökük meme başı gebeliğin beşinci ayından sonra, belli aralıklarla elle masaj yaparak uzatmaya çalışılmalıdır. Bu yöntem sonuç vermezse; emzirme sırasında, meme başını saracak şekilde özel emzik kullanılmalıdır.
• Emziren anne, meme başında çatlak olmaması için her emzirmeden sonra meme ucuna bir, iki damla kendi sütünden sürmelidir.
• Göğüs, iyi boşaltılmazsa memeler şişer, sertleşir ve deri kızarır. Bu durumda; bebeği daha sık emzirmek veya sütü sağmak gerekmektedir.
• Doğum sonrası ilk birkaç gün anne sütü yeterli gelmiyorsa, bebeğe hemen mama biberonu verilmemelidir.
• Emzirme döneminde beslenmeye dikkat edilirse; süt verimi artar, bebek sağlıklı büyür.

Emziren annelere PRATİK ÖNERİLER:

• Anneler eski vücut ağırlıklarına dönmek için hemen acele etmemelidirler. Bu süre 6 ay ya da daha fazla sürebilir. Bebeklerini emziriyorlarsa eski formlarına daha kolay dönebilirler.
• Doğumdan sonra bebek emzirilirken gebelik öncesi döneme göre daha fazla sıvı besin alması gerekmektedir.
• Salam, sosis, sucuk gibi katkı maddesi içeren diğer hazır besinler mümkün olduğu kadar yenmemelidir.
• Kansızlığa neden olduğundan yemeklerle birlikte çay içilmemelidir.
• Hazır meyve suları, gazoz ve kolalı içecekler yerine taze sıkılmış meyve suları tercih edilmelidir.
• Pekmez kan yapıcıdır, şeker boş enerji kaynağıdır. Şeker yerine tatlı olarak pekmez yenmesi kansızlığa karşı alınacak önlemlerden biridir
• Emzirme süresince bebeğin hep memede olması ve emerken uykuya dalması emzirmenin iyi gittiğinin bir işaretidir
• Emzirme süresi her bebeğe göre değişebilir, doygunluğa ulaşması yani olgun sütü emmesi beklenmelidir.

Emziren annenin GÜNLÜK BESLENME PROGRAMI
Kahvaltı :
1 su bardağı süt (şekerli, kalsiyumdan zenginleştirilmiş) 1 yumurta veya 1 kibrit kutusu kadar beyaz peynir (30 gram) 5 adet zeytin 1 – 2 ince dilim ekmek 1 yemek kaşığı pekmez veya bal veya reçel 1 adet meyve, 1 havuç veya domatesAra öğün:

• 1 porsiyon meyve

Öğle:

• 1 porsiyon etli sebze yemeği (sebzeli köfte, tavuk, balık)
• 1 porsiyon pilav veya makarna
• 1 kase yoğurt veya ayran
• 1 ince dilim ekmek
• Mesvim salatası

Ara öğün:

• 1 kibrit kutusu kadar peynir
• Ekmek
• Domates, salatalık veya meyve

Akşam :

• 1 kase çorba (tarhana, mercimek, sebze veya yoğurtlu çorbalar)
• 60 – 90 gram et (balık, tavuk) veya kıymalı sebze yemeği
• 1 kase yoğurt veya sütlü tatlılar
• 1 porsiyon zeytin yağlı sebze yemeği
• Mevsim salata, 1 adet meyve
• 1 dilim ekmek

Yatarken:

• 1 bardak süt veya sütlü tatlılar veya 1 kase yoğurt

NOT : Yemek aralarında ıhlamur, nane, papatya gibi bitki çayları, az şekerli limonata ve komposto içilerek sıvı alımı arttırılabilir.