Genellikle çocuklar için problem niteliğinde olan ve okul başarısını olumsuz etkileyen birçok problemden biri olan disleksi, tanımı, belirtileri ve tedavi yollarıyla birlikte iyi anlaşılması gereken bir durumdur.
Disleksi Nedir?

Kişinin zeka bölümü ölçümlerine göre normal veya daha yukarı zeka bölümlerine sahip olmasına rağmen, konuşma, gramer, yazma ve okuma gibi becerilerde sorunlar yaşadığı öğrenme bozukluğu disleksi olarak tanımlanır.
En belirgin göstergesi okuma bozukluğu olan disleksi, okumaya bağlı yeteneklerin de yeteri kadar gelişmemesine neden olmaktadır. Okumayla bire bir ilişkili olan bellek ve dikkat becerilerinde disleksi olanlar zorlanmaktadır. Öğrendikleri şeyi unutma, dikkati yoğunlaştıramama gibi problemler en nihayetinde akademik başarısını da negatif olarak etkilemektedir.
Özgül öğrenme bozuklukları kategorisinde sayılan disleksinin belirtileri ve tedavi yöntemlerini anlatmaya başlayalım.
Disleksi ne demek?
Genel olarak okuma ve yazmadaki güçlük olarak ifade edilmektedir. Akranlarının gerisinde olan çocuklarda görülen ve genel-sosyal yetenekleri ***et normal olmasına karşın, akademik yetenekleri bakımından geride olan çocukları ifade etmekte kullanılır.
Disleksi Belirtileri Nelerdir?

  • Okuma bozukluğu: Okuma güçlüğü olarak da bilinen okuma bozukluğu yaşına göre aşırı durarak okumaması, harfleri karıştırması, heceleri karıştırması, heceleri atlaması, kelimeleri atlaması, kelimeleri tersten okuması, anlam bütünlüğünü oluşturamaması gibi problemleri içerir.


  • Yazma bozukluğu (Disgrafi): Yazı girişimlerinde bazı harflerin ters yazılması ( “s” yerine “2” ye benzeyen bir harf yazması gibi), harflerin bir kısmını yazılışı benzeyen rakamlarla karıştırma ( “z” harfi ile “2” rakamı, “E” harfi ile “3” rakamı gibi), yazımı birbirine benzeyen harflerin karıştırılması ( “b” ile “d”, “g” ile “y”).


  • Öğrenme bozukluğu – Öğrenme güçlüğü: En temel direktifleri takip etmede sorun yaşama şeklinde görülür. Ayakkabının sağ tekini sol ayağa, sol tekini sağ ayağa giyme, yön olarak sol-sağ ayrımını yapamama.
  • Anlama bozukluğu: Dikkat eksikliği ile disleksinin bir arada seyrettiği vaka sayısı bir hayli çoktur. Dolayısıyla okumada ve öğrenmede problem yaşayan çocukta, bir de dikkat eksikliği problemi bulunuyorsa anlama bozukluğunun oluşması kaçınılmazdır.


  • Çelişkiler: Dislektik çocukların problem yaşadıkları alanları olduğu gibi başarılı oldukları alanları da olabilir. Matematiksel becerilerde, müzik ve resim gibi özel yetenek alanlarında diğer becerilerine zıt olarak harika işler çıkarabilirler. Beyinlerinin sol lobunu kullanmada problem yaşayan dislektik çocukların desteklendiklerinde oldukça özel yetenekli çocuklar oldukları ortaya çıkmaktadır. Umutsuzluğa kapılmadan neler yapılabileceği ile ilgili bölümümüzü okumanızı tavsiye ederiz.

Zeka düzeylerinde problem olan çocuklar disleksi olarak tanı almazlar. Yani, bir çocuğa disleksik diyebilmek için, zeka düzeyinin normal olması gerekir. Genel olarak değerlendirildiklerinde dislektik çocukların bazı alanlarda iyi oldukları bazı alanlarda ise başarısız oldukları görülür. Oysa zihinsel engeli olan çocuklar genel anlamda başarısızdırlar. Disleksi teşhisi için çocuk psikiyatrisleri en güvenilir uzmanlardır.
Disleksi Problemi Olan Çocuklara Nasıl Yardım Edilir?

Disleksi okul başarısızlığına neden olduğu için, çocukların benlik saygısı ve kendine güvenlerini azaltmaktadır. Yaşıtlarından geri kaldığında diğer çocukların acımasız eleştiri, hakaret ve aşağılayıcı tutumlarına beklenmedik tepkiler verebilir ve içe dönük bir hale dönüşmeye başlayabilir. İnce yapıları nedeni ile giderek karamsar olmaya başlarlar.
Öğretmenler ve ebeveynler disleksi hakkında detaylı bilgilere sahip olmalıdır ki, çocuk zorlandığında doğru tepkiler verebilsinler. Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuğa direkt olarak herhangi bir bilimsel temeli olmadan zeka geriliği tanısı koymak veya öğrenmede zorluk çekiyor diye diğer çocukların ahengini ve öğrenme hızlarını yavaşlatmasın diye arka sıralara oturtmak en yanlış davranışlar olacaktır.
Zaten kendine güveni pamuk ipliğine bağlı olan dislektik çocuklara alaycı bir tutumla yaklaşmak ve eğitim sürecinde onu gözden çıkarmak, çocuğun var olabilme potansiyelini yok edecektir.
Tavsiyeler

  • Sabırlı olmasınız: Dislektik çocuk öğrenciniz veya çocuğunuz olabilir. Kim olursa olsun sabırlı olmalısınız. Öğrenme güçlüğü yaşadığını öğrendiğiniz gün umutsuz vaka gözüyle bakmamalısınız. İlgi göstermeye devam etmelisiniz. Paragrafları sesli okutmalı, hatalarının farkına varmasını sağlamalısınız.


  • Motive etmelisiniz: Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar özgüvenlerini kolay kaybedecekleri için, pozitif geribildirimler yaparak onu motive etmelisiniz ve bunu sık sık yapmalısınız. Olumlu her davranışını sözel olarak ödüllendirmelisiniz.


  • Oyunları kullanın: Dislektik çocuklar oyunları severler. Uzmanların yardımı ile seçilen oyunlar egzersiz olarak çok faydalıdırlar.


  • Kıyaslama yapmayın: Normal ilerleyen çocukları da öğrenme güçlüğü yaşayan çocukları da asla başkasıyla kıyaslamayın. Hele disleksi problemi olan çocukları diğerleriyle kıyaslamak asla yapmamanız gereken bir şeydir.


  • Öğretmen-Veli-Rehberlik üçgenini oluşturun: Okul çağındaki çocuğunuz için çocuğunuzun öğretmeni ve okulun rehberlik birimiyle aktif bir iletişim oluşturun. Bunun için bir WhatsApp grubu kurabilir ve gelişmeleri an be an paylaşabilirsiniz.


  • Güçlü olduğu yönlere eğilin: Dislektik çocuğun öğrenme güçlüğü yaşaması sizi her alanda başarısız olacak düşüncesine yönlendirmesin. Araştırdığınızda ve gözlemlediğinizde mutlaka göreceksiniz ki, çocuğunuzun özel ve güçlü olduğu bir alan vardır.


  • Takip edin: Çocuğunuzun gelişimini günlük-haftalık ve aylık olarak takip edin. Bunu öğretmeniyle paylaşın. Verdiğiniz direktifleri ve sorumlulukları yerine getirmesi konusunda teşvik edin.


  • Dikkatini yoğunlaştırmasına yardımcı olun: Çocuğun çalışma alanı çevresindeki dikkat dağıtıcı unsurları ortada kaldıracak çevre düzenlemeleri yapmalısınız. Dağınık oda, kalabalık masa, yetersiz veya aşırı aydınlatma istemediğimiz durumlardır.


  • Oyunla ve eğlenceyle öğretin: Çocuğunuzun ders etkinliklerini eğlenceye çevirmeniz hem zevk almasını, hem sıkılmamasını hem de dikkat süresini olumlu etkileyecektir.


  • Başarı odaklı sevgilerden kaçının: Çocuğunuzu sadece başarılı olduğunda sevmeyin. Her zaman sevin. Başarısız olduğunda üzülmeyin. Bunun onun doğası gereği olduğunu kabul edin. Başarısız olduğunda üzülürseniz, sevinmenizin başarıya bağlı olduğunu düşünür ve kaygılanır.

Disleksi Tedavisi Nasıl Olur?

Dislektik bir çocuğa sahipseniz kapısını ilk çalacağınız uzman Çocuk Psikiyatrisidir. Uzmanınız size ne öneriyorsa sabırla yapın. Biraz zaman alsa da olumlu gelişmeleri göreceksiniz.
Disleksinin kesin bilimsel bir tedavisi olmamakla birlikte, belirtilerini ortadan kaldırmak için yapılan bir çok sosyal çalışma ve egzersiz vardır.
Disleksi ile birlikte görülen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu için doktorlar bazen ilaç verebilmektedir. Bu ilaçların disleksi için verildiğini zannetmeyin.
Disleksinin düzelmesinin yaşa bağlı olduğu bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır. Çocuğunuz büyüdükçe öğrenme güçlüğü azalacaktır. Dislektik çocuk için uygulanabilecek en iyi tedavi yöntemi öğrenmenin önündeki engellerin kaldırılması olacaktır. Bu da özel müfredata ve öğrenme ortamına sahip özel eğitim almasıyla mümkündür.