Cırcır böceği Gryllidae familyasını oluşturan parlak siyah renkli yuvarlak iri başlı kısa kanatlı uzun antenli böcek türlerinin ortak adı.

Genel özellikleri

2 cm boylarında olup gündüz kazdıkları çukurlarda yalnız olarak gizlenirler gece faaliyet göstererek hoş sesleri ile öterler. Sadece erkekleri ön kanatlarını birbirine sürterek ses çıkarırlar dişileri kendilerine çekerler. İşitme organları ön bacaklarında bulunan bir uzantıdadır. Ayrıca vücutlarının sonuna yakın arka kısımlarında duyarlı kıllarla kaplı iki boynuzsu dikenleri vardır. Arka bacakları sıçrama görevi yapar. Fakat çekirgeler kadar sıçrayamazlar. Daha çok çorak arazide rastlanır. Bazen otluk yamaçlarda ve tarla kenarlarında görülür. Sürüler halinde ağaç ve çalılıklar üstünde yaşayanlar da vardır.

Yaşam şekilleri

Cırcır böcekleri çoğunlukla bitkisel bazan da hayvansal besinlerle beslenirler. İlkbahar mevsimlerinde Haziran sonlarına kadar rastlanır. Gece hoş sesleri duyulur. Dişi yumurtalarını toprağa bırakır. Yumurtadan çıkan larvalar tam bir kış geçirir. Bunlar ergine benzerse de kanatsızdır. Erginleşene kadar 8-11 defa deri değiştirirler.

Bilimsel Sınıflandırma
  • Alem: Animalia (Hayvanlar)
  • Şube: Arthropoda (Eklem bacaklılar)
  • Sınıf: Insecta (Böcekler)
  • Takım: Orthoptera
  • Alt takım: Ensifera
  • Familya: Gryllidae Bolívar 1878
  • Alt familyalar
  • Eneopterinae
  • Gryllinae
  • Mogoplistinae
  • Myrmecophilinae
  • Nemobiinae
  • Oecanthinae
  • Pentacentrinae
  • Trigonidiinae
Cırcır Böceği çekirgeye çok benzediği için sık sık onunla karıştırılır. Çekirge gibi düzkanatlılar takımından olan cırcırböceğinin de arka bacakları sıçramaya uygun biçimde geliş*miştir. Uzunluğu 3-50 mm arasında değişen cırcırböceğinin çekirgede olduğu gibi ince uzun baş duyargaları ve son karın bölütünde kuyruk duyargaları vardır. Gryllidae familya*sından 24 bin dolayında türü saptanan cırcır-böcekleri cırcır ve cırlak adlarıyla da anılır.
En tanınmış cırcırböceği türü evlerde sık sık görülen ev cırcırıdır (Acheta domesticus). Çekirgeye çok benzediği için ocak çekirgesi de denen ev cırcırı sıcak köşelerde saklanmayı sever. Özellikle kırlık yerlerdeki evlerde soba arkalarında ya da ocaktaki taşların arasında bu böceğe rastlanabilir. Ev cırcırı tehlikeden uzak sığınağında çoğunlukla geceleri bazen de gündüzleri ön kanatlarından birinin üze*rindeki bir parçayı öteki ön kanadındaki dişlere sürterek tekdüze bir "cır cır" sesi çıkarır. Yalnızca erkek böceğin çıkardığı bu ses çoğunlukla dişiyi çiftleşmeye çağırmaya yöneliktir. Dünyanın her yanında bulunan ev cırcırı ABD'de balık yemi olarak kullanılır. Çürüyen maddelerin sıcaklık yaydığı ayrıca yemek için bol miktarda hayvansal ve bitkisel madde bulunan çöplük ve benzeri yerlerde bazen çok sayıda cırcırböceği de bulunabilir. Ev cırcırından daha iri ve hemen hemen kara renkte olan tarla cırcırının (Gryllus) ötüşü sıcak günlerde ve gecelerde en çok duyulan sestir.
Çekirgelerden farklı olarak cırcırböcekleri genellikle otlarla kaplı güneşli bir yerde kü*çük bir oyuk kazar ve yaşamlarının büyük bir bölümünü burada geçirirler. Dişi cırcırböceği ince ve uzun yumurta borusuyla toprak yüzeyinin hemen altında açtığı bir deliğe yaklaşık 200 yumurta bırakır. Yavrular yu*murtadan çıktıklarında kanatsız oluşları dı*şında ana babalarının küçük birer kopyasıdır; kanatları tam erişkin bir böcek olmalarına yakın ortaya çıkar ve zamanla gelişir.
Ev ve tarla cırcırböceklerinin dışında ağaç ve çalılıklarda ya da otlar arasında yaşayan ve yaprakbitleriyle beslenen cırcırböcekleri de vardır. Genellikle beyaz ya da yeşil renkli saydam kanatlı olan ağaç cırcırlarının bir türü Türkiye'de çok yaygındır. Yavruları pek çok bitkinin yapraklarını yediğinden çiftçiler için bir sorun kaynağıdır.
Cırcırböcekleri ötüşleri sevildiği ve insan*lara şans getirdiklerine inanıldığı için İtalya Kuzey Afrika ve Japonya'da küçük kafesler*de ev hayvanı olarak yetiştirilir. Çin'de de yüzlerce yıldır cırcırböceği dövüşleri düzen*lenmektedir. Birmanya'daki Mandalay yöre*sinde ise irikahverengi cırcırböceği kızartması gezgin Budacı rahiplerin başlıca yiyeceğidir.


Düzkanatlılardan küçük kazıcı böcek (Gryllus campestris). Erkekleri ötücüdür ve çoğunlukla geceleri öter. Bitkisel ve hayvansal gıdalarla beslenir.