Zekanın 9 türü

Birçoğumuz zekanın tek bir çeşit olduğunu düşünüyoruz, bilim insanlarını ise en zekiler olarak görüyoruz. Oysa bir bilim insanını bir banka veznesine oturtsanız, belki müşterilerle konuşmayı bile başaramayabilirler.

Bir de “zeka gerektirmeyen” diye düşündüğümüz işler var. Telemarketing işini veya benzeri işleri düşünebilirsiniz. Ancak bu işlerde çalışan kişilerin eline boş bir tuval ve tek renk bir boya verilse belki de çok yaratıcı eserler ortaya koyabilirler.

Aslında birçoğumuzun zeka kavramını algılayışında bir çarpıklık var. Kolayca yapamadığımız şeyleri yapan kişileri “zeki” öte yandan kolayca yapabildiğimiz şeyleri ise “zeka gerektirmeyen işler” olarak görüyoruz. Psikolog Howard Gardner da bunu doğruluyor ve aslında herkesin farklı bir zeka türüne sahip olduğunu söylüyor. Buna göre zekanın 9 türü var;

Uzaysal zeka: Dünyayı üç boyutlu görmemizi sağlıyor

Doğal zeka: Yaşayan canlıları ve doğayı algılamamızı sağlıyor

Müzikal zeka: Sesleri, duraksamaları, tonları, ritimleri ve vurguları algılamamızı sağlıyor

Matematiksel zeka: Hesaplama, hipotez kurma ve bunları kanıtlamamızı sağlıyor

Varoluşsal zeka: Neden yaşadığımız ve neden öldüğümüz gibi soruların yanıtlarını algılamamızı sağlıyor

Kişilerarası zeka: İnsanların duygularını hissetmemizi sağlıyor

Bedensel-kinestetik zeka: Zihinle beden arasındaki koordinasyonu sağlıyor

Dil zekası: İfade etmek istediğimiz şeye uygun kelimeleri bulmamızı sağlıyor

Kişisel zeka: Kendimizi anlamamızı, duygularımızı ve isteklerimizi anlamlandırmamızı sağlıyor

Zekanın 9 türü kavramı, Psikolog Gardner tarafından “Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences” kitabında ortaya kondu. Bu aynı zamanda, kişinin zayıf yönlerini ve güçlü yönlerini tespit etmesini de sağlayan çok önemli bir araç.

Aslında zekanın 9 türü kavramının arkasındaki bilimsel gerekçeler oldukça açık. Gardner, bizleri zeki bireyler yapan 9 becerimiz olduğunuz söylüyor. Buna göre her birimiz bu teorilere bakarak güçlü ve zayıf yönlerimizi kolayca saptayabiliriz. Ancak Gardner, bu güçlü yönlerin saptama işinin, kendini belli bir zeka türüyle etiketleme boyutuna ulaşmaması gerektiğini vurguluyor. Aksine, zayıf noktalarımızı görüp bunları geliştirmemiz gerekiyor.

Zekanın 9 türü, çok önemli bir şey daha kanıtlıyor; o da herkesin biricik ve tek olduğu gerçeği.