Duygu Sömürüsü Yapanlarla Başa Çıkma

Duygusal olarak manipüle edilmenin nasıl hissettirdiğini hepimiz biliriz. Son derece etkili olabilen bir şeydir, bu nedenle bazı ahlâksız kişiler bunu çok kullanır.

Birkaç yıl önce, Cornell ve Kaliforniya Üniversitelerinden araştırmacılar 689.000 facebook kullanıcısı üzerinde bir deney gerçekleştirdiler. Bu deneyde kasıtlı olarak bazı kullanıcıların haber kaynaklarına negatif hikâyeler diğerlerininkine pozitif hikâyeler gönderildi. Doğal olarak, bu insanların paylaşımları da haber kaynağında gördükleri mesajlardan büyük ölçüde etkilenmişti.

Facebook, denemenin üzerinden büyük bir darbe aldı, çünkü öncelikle "katılımcılardan hiçbiri araştırmaya katılmak için onay vermedi. Belki de Facebook'un sahte paslarından daha korkutucu şey insanların duygularının ne kadar kolay manipüle edildiğiydi. Sonuçta, Facebook sadece haber kaynağınızı değiştirerek duygularınızı değiştirebiliyorsa, zayıf yönlerinizi ve tetikleyicilerinizi bilen gerçek, canlı bir kişi için bunun ne kadar kolay olacağını bir hayal edin. Yetenekli bir duygusal manipülatör öz saygınızı zedeleyebilir ve ruh sağlığınızı sorgulamanıza neden olabilir.

Duygusal manipülasyom o kadar yıkıcı bir şeydir ki bu yüzden onu gerçek hayatta fark etmek çok önemlidir.Düşünüyor olabileceğiniz kadar kolay değil, çünkü duygusal manipülatörler tipik olarak çok yeteneklidir. Hafif manipülasyonla başlarlar ve zamanla çıtayı yükseltirler, bu o kadar yavaş olur ki bunun olup olmadığını fark etmezsiniz bile. Neyse ki tam olarak neye baktığınızı bilirseniz duygusal manipülatörleri kolaylıkla tespit edebilirsiniz.

Gerçeklik Kavramına Olan İnancınızın Altını Boşaltırlar. Duygusal manipülatörler son derece yetenekli yalancılardır. Bir olay olduğunda onun olduğunu inkâr ederler ve söyleyip yapmadıkları hâlde bir şeyi söyleyip yaptıklarını iddia ederler ve bunda ısrarcı davranırlar. Mesele şu ki yalan konusunda o kadar iyidirler ki bu duruma karşı siz kendi akıl sağlığınızdan şüphe duymaya başlarsınız. Probleme neden olan her şeyin sizin hayal gücünüzün bir parçası olduğunda ısrarcı olmak problemden sıyrılmalarının en iyi yoludur.

Sözleri ve Eylemleri Birbirini Tutmaz.Duygusal manipülatörler size duymak istediğinizi söyleyeceklerdir, fakat eylemleri başka hikâye. Size destek sözü verirler, ancak sözlerini takip etme zamanı geldiğinde, talepleriniz tamamen mantıksızmış gibi davranırlar. Sizi tanımakla ne kadar şanslı olduklarını söylerler ancak onlara yük oluyormuşsunuz gibi davranırlar. Bu da onlar için sizin akıl sağlığınıza olan inancınızı zedelemenin bir başka yoludur. Gerçekliği olduğu gibi sorgulamanızı fakat algılamanızı kendilerine ne uygunsa ona göre şekillendirmenizi isterler.

Onlar suçluluk duygusunu gidermede ustadırlar. Duygusal manipülatörler sizin suçluluk duygunuzu kendi avantajlarına göre arttırırlar. Sizi rahatsız eden bir şeyi gündeme getirdiğinizde bu konuyu açtığınız için kendinizi suçlu hissettirirler. Bunu gündeme getirmediğinizde de kendinize sakladığınızı ve içten içe köpürdüğünüz için sizi suçlu hissettirirler. Duygusal manipülatörler ile uğraşırken, ne yaparsanız yapın, yanılan siz olursunuz ve ikinizin yaşadığı sorun ne olursa olsun, o şeyler sizin suçunuz.

Kurban Rolü Oynamayı Kendilerine Hâk Bilirler. Konu bu kişiler olduğunda hiçbir şey onların hatası değildir. Ne yaparlarsa yapsınlar—ya da yapma konusunda başarısız olsunlar—bu başka birinin suçudur. Hata yapmalarına başkaları sebep oldu—ve genellikle, bunu siz yapmış olursunuz. Siz öfkelendiğinizde makul olmayan beklentilerinizden ötürü siz suçlusunuz; onlar öfkelendiğinde onları üzen kişi olarak yine siz suçlusunuz. Duygusal manipülatörler hiçbir şey için sorumluluk almazlar.

Onlar kendileriyle ilgili her şeyi kolaylıkla konuşurlar. İster kişisel bir ilişkide olsun ister bir iş ilişkisinde olsun, duygusal manipülatörler her zaman birkaç adım atlayarak ilerlerler. Hemen her şeyi paylaşırlar—ve sizin de aynı şeyi yapmanızı beklerler. Zayıflık ve hassaslık izlenimi verirler ancak bu bir hiledir. Kendi iç dünyalarına kabul edildiğiniz için sizi "özel" hissettirmek için bu taklidi yaparlar fakat bu şekilde amaçları sadece sizin onlar için üzülmeniz değil aynı zamanda o duygularından sizin sorumlu olduğunuzu hissettirmektir.

Onlar Duygusal Kara Deliktir. Duygusal manipülatörler ne hissediyor olursa olsun çevrelerindeki herkesi kendi duygusal durumlarının içine çekerler. Diyelim ki kötü bir modda olsunlar çevrelerindeki herkes bu ruh hâllerinin farkındadır bu da yetmezmiş gibi bir de herkes de onların hissettiklerini hisseder. Bu insanların manipülatörlerin ruh hâllerinden sorumlu olma eğilimine götürür ve bu ruh hâllerini düzeltme zorunluluğu hissettirir.

Hevesle yardım etmeyi kabul eder—Belki gönüllü olurlar—ama işe başladığında isteksiz davranır. O ilk yardım etme istekliliği iş başına gelince bir anda iç çekmelere, homurtulara ve önerilerde bulunmaya dönüşür. Çünkü kabul ettikleri yardım her neyse onlar için bir yüktür. Ve siz bu isteksizliği söz konusu ettiğinizde elbette yardım etmek istediklerini ve sizin sadece paranoyak olduğunuzu söyleyeceklerdir. Amaç? Sizi suçlu, onlara borçlu ve hatta deli hissettirmek.

Onlar her zaman senden daha... Sen hangi problemi yaşamış olursan ol duygusal manipülatörler senden daha kötüsünü ysşamıştır. B*ir şikâyetin varsa senin bu şikâyetinin meşruiyeti zedelemek için sana kendi sorunlarınım daha ciddi olduğunu hatırlatırlar. Mesaj ne? Şikayet etmek için bir sebebin yok, bu yüzden kapa çeneni.

Bütün damarlarınızı bilirler ve tereddüt etmeden damarınıza basarlar. Duygusal manipülatörler zayıf noktanızı bilirler ve bu bilgiyi kolaylıkla size karşı kullanırlar. Kilolarınız size güvensizlik veriyorsa, yediğiniz ya da giydiğiniz kıyafet hakkında yorum yaparlar; Yaklaşmakta olan bir sunumdan endişe duyuyorsanız katılımcıların ne kadar korkutucu ve yargılayıcı olduğuna dikkatinizi çekerler. Duygularınızı fark etme yetenekleri kalıpların dışındadır ancak bunu sizi iyi hissettirmek için değil manipüle etmek için kullanırlar.

Manipülasyon ile Başa Çıkmak

Duygusal manipülatörler sizi çılgına çevirtir çünkü davranışları o kadar mantıksızdır. Bu konuda hataya düşmeyin—davranışları gerçekten mantıkla taban tabana zıt, o halde neden onlara duygusal tepkiler verip o döngünün içine çekilmeye izin veresiniz ki?

Birileri ne kadar mantıksız ve yoldan çıkmış ise sizin kendinizi onların tuzağından kurtarmanız o kadar kolay olur. Onları kendi oyunlarında yenmeyi denemekten vazgeçin. Duygusal olarak onlardan uzak durun ve onlar ile olan etkileşimlerinize yaklaşımınız onları bir bilim projesiymiş gibi görmek olsun (ya da bu terim size daha anlamlı gelecekse varsayın ki psikologsunuz). Duygusal kaosa tepki vermek zorunda değilsiniz—sizin işiniz gerçekler ile.

Duygusal bir mesafenin korunması farkındalık gerektirir. Birilerinin damarına basmasına engel olman için bunun ne zaman olacağını far etmen gerekir. Bazen düzeneği değiştirmeniz ve ilerlemenin en iyi yolunu seçmeniz gereken durumlar yaşayacaksınız. Bu iyidir ve bunu yapmak için biraz zaman ayırmaktan korkmayın.

Çoğu insan, birileri ile çalıştığı ya da yaşadığı için kaosun kontrol altına alınmasının imkânsız olduğunu hissine kapılıyor. Bir şey gerçeklikten ancak bu kadar uzak olur. Bir manipülatörü fark ettiğiniz andan itibaren artık onun davranışlarını öngörmek ve anlamak oldukça kolay olacaktır. Bu sizin ne zaman ve nerede onlarla birlikte olmak zorunda olduğunuz ve ne zaman ve nerede olmayacağınıza ilişkin akılcı düşünmeyi sağlamanıza yardımcı olacaktır. Sınırlar koyabilirsiniz, ancak bunu bilinçli ve proaktif olarak yapmak zorunda kalacaksınız. Eğer bir şeyleri doğal hâline bırakırsanız k endinizi devamlı olarak zor konuşmalara bulaşmış hâlde bulabilirsiniz. Sınırları belirlerseniz ve zor insana ne zaman ve nerede yer vereceğinize karar verirseniz, kargaşanın çoğunu kontrol edebilirsiniz. Buradaki hüner namluları kuşanmak ve insanlar sınırları geçmeye çalıştığında buna engel olarak sınırları korumaktır.

Hepsi Bir Araya Getirildiğinde

Duygusal manipülatörler kim olduğunuz ile ilgili anlayışınızı zayıflatabilir ve hatta sizin akıl sağlığınızdan şüphe etmenize sebep olabilirler. Unutmayın: Hiç kimse sizin rızanız ve işbirliğiniz olmadan sizi manipüle edemez.