Fipronil Nedir?

Fipronil, fenilpirazol kimyasal ailesine ait geniş spektrumlu bir böcek ilacıdır. Kimyasal formülü C 12 H 4 Cl 2 F 6 N 4 OS dir. Fipronil böceğin merkezi sinir sistemini ve kanallarını bloke ederek parçalamaktadır. Bu, bulaşma böceklerin sinirleri ve kaslarında aşırı uyarılmaya neden olur merkezi sinir sistemi zehirlemesi ile sonuçlanır. Hayvanlarda ve insanlarda, fipronil zehirlenmesi, kusma, ajitasyon ve nöbetler ile kendini gösterir.


Çok sayıda zararlı böcek üzerindeki etkililiğinden dolayı, fipronil, evcil hayvan tuzakları ve pire kontrol ürünlerinde, mısır, golf sahaları ve ticari çim saha zararlıları kontrolünde etken madde olarak kullanılmaktadır. Yaygın kullanımı dolayısıyla özel yan etkileri önemli bir ilgi odağı haline gelmiştir.Fipronil, büyük güve, kelebek, çekirge gibi zararlılara karşı ve tarla ve bahçe bitkilerinde böcek larvalarına karşı kullanılır. 1999 yılında 400.000 hektarlık bir alanın Fipronil ile kontrol altına alınmıştır. Çin'de pamuktan sonra ikinci en büyük mahsul koruma pazarında pirinç böcek öldürücü alanında önde gelen ithalat üründür.Amerika’ da dahil olmak üzere hamamböceği ve karınca kontrolü için kullanılmıştır. Ayrıca mısır tarlaları, golf sahaları ve ticari çim bakımında zararlılara karşı kullanılır.Madagaskar ve Kazakistan'da çekirge kontrolü için Adonis ticari adı altında kullanılmıştır.Afrika ve Avustralya'da termit zararlılarını etkili bir şekilde kontrol eder ve bu ülkelerdeki saha denemelerinde etkili olduğu görülmüştür.Yeni Zelanda'da, fipronil, yerel biyoçeşitlilik için tehdit oluşturan zararlı bir arı türünü kontrol etmek için kullanılmaktadır. Bu arıların lokal olarak ortadan kaldırılması için Koruma Dairesi tarafından kullanılmakta ve bal arılarının etkilemesini önlemek için tasarlanmış protein esaslı bir yemle halka sunulmaktadır.

Fipronilin Zehir Etkisi

Fipronil, Dünya Sağlık Örgütünce Sınıf II - orta derecede tehlikeli bir böcek ilacı olarak sınıflandırılmıştır.Sıçanlarda oral ve inhalasyon yollarıyla orta derecede akut zehirlemesi vardır. Sıçanlarda deri emilimi 24 saat sonra % 1'den az ve zehirlemesi düşük kabul edilir. Tavşanlar için çok zehirli olduğu bulunmuştur.Akut zehirlemesinin belirtileri terleme, bulantı, kusma, baş ağrısı, karın ağrısı, baş dönmesi, ajitasyon, güçsüzlük ve tonik-klonik nöbetleri içerir.
2011 yılı itibariyle, fipronilin insanlar üzerindeki kronik etkileri ile ilgili bir veri mevcut değildi. ABD EPA, fipronil'i, her iki cinsiyetteki tiroid folliküler hücresi tümörlerinde meydana gelen artışa dayalı olarak insan için olası bir C grubu kanserojen madde olarak sınıflandırmıştır. Bununla birlikte, 2011 yılı itibariyle, fipronil'in insanlar üzerinde kanserojen etkileri olduğuna ilişkin bir bilgi bulunmamaktadır.
Fipronil uçucu değildir, bu nedenle havadaki bir bileşiğe bulaşma olasılığı düşüktür. Ayrıca fipronil deriden emilmez.Fipronilin Vücut Sıvılarında Algılaması

Fipronil, hastanede yatan hastalarda zehirlenme tanısını doğrulamak veya bir medikolegal ölüm araştırmasında kanıt sağlamak için plazmada gaz kromatografisi-kütle spektrometresi veya sıvı kromatografi-kütle spektrometresi ile ölçülebilir.

Fipronilin Ekolojik Zehirlemesi

Fipronil, kabuklu hayvanlar, böcekler ve zooplanktonlar, ayrıca arılar, termitler, tavşanlar, saçaklı kertenkeleler ve bazı galilyalı kuşlar için oldukça zehirlidir. Bazı dişi parazitlerin ömrünü ve doğurganlığını azalttığı gözlemlenmiştir. Zehirlemesi türlere göre değişiklik gösterse de, birçok balık için oldukça zehirlidir. Bunun aksine serçlere, vahşi kuşlara ve solucanlara karşı nispeten zararsızdır.
Toprağa atıldığında yarılanma ömrü dört ay ila bir yıldır, ancak toprak yüzeyinde bu süre daha kısadır çünkü ışıktan ve sudan etkilenmektedir. (fotoliz ve hidroliz)
2003 yılında Fransa Tarım Gıda Genel Müdürlüğü, güney Fransa'da görülen bir seri arı ölüm vakasının akut fipronil zehirlemesisiyle ilişkili olduğunu tespit etmiştir. Zehirlilik, toz üreten arızalı tohum işlemiyle bağlantılıydı. Şubat 2003'te Fransa Tarım bakanlığı, Fransa'da fipronil içeren BASF mahsul koruma ürünlerinin satışını geçici olarak durdurma kararı almıştır.
Fipronil, balıklar ve su omurgasızları için oldukça zehirlidir. Fipronil arılar için zehirlidir ve arıların toz topladığı bitki örtüsüne uygulanmamalıdır.Ekolojik etkilere dayalı olarak fipronil, yayla kuşları için oldukça zehirlidir.
Akut oral LD50 (sıçan) 97 mg / kg
Akut dermal LD50 (sıçan) > 2000 mg / kg



Arı Koloni Çöküşü

Fipronil, arılar arasındaki koloni çöküş bozukluğunun yaygınlaşmasından sorumlu olan ana kimyasal maddelerden biridir. Fransa Teknik Koordinasyon Kurumu Minutes Association tarafından, arılar için çok düşük ölümcül olmayan dozlarda bile, arıların kovan yerlerini bulma yeteneğini bozarak, polen bulma keşif yolculuklarında çok sayıda arı kaybedildiğini tespit etmiştir . Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi tarafından hazırlanan 2013 raporunda, fipronil "mısır korumada kullanıldığında bal arılarında yüksek akut bir risk" tespit ettiği için 16 Temmuz 2013'te AB, mısır ve ayçiçeğinde fipronil kullanımını Avrupa Birliği sınırları içinde yasaklamaya onay verdi. Yasak 2013'ün sonunda yürürlüğe girdi.

Fipronilin Keşfi

Fipronil, 1985-1987 yılları arasında Rhône-Poulenc tarafından keşfedilmiş ve geliştirilmiş ve 1993 yılında B2 U.S. Patent 5.232.940 B2 uyarınca piyasaya sürülmüştür. 1987-1996 yılları arasında fipronil, dünya genelinde 60 ürün üzerinde 250'den fazla böcek zararlısı üzerinde kullanılmıştır ve 1997 yılında toplam fipronil üretiminin yaklaşık % 39'undan mahsul koruma sağlanmıştır. 2003 yılından beri BASF firması, fipronil bazlı ürünler üretmek ve satmak için bir çok ülkede patent haklarına sahiptir.

2017 Fipronil Tavuk Yumurtalarına Bulaşması

Tavuk Yumurtalarına bulaşması hadisesi Avrupa ve Güney Kore'de yaşanan bir olaydır.Bu böcek öldürücü yumurta ve yumurtadan üretilen diğer ürünlere bulaşmıştır.Fipronil içeren tavuk yumurtalarının 15 Avrupa Birliği ülkesi ve Hong Kong'da satıldığı tespit edilmiştir.Yaklaşık 700.000 yumurtanın sadece İngiltere'de tek başına raflara ulaştığı tahmin edilmektedir. Ayrıca Tayvan'da bulunan 44 çiftlikte yumurtalar içerisinde aşırı Fipronil seviyeleri ile karşılaşılmıştır.


Kaynaklar:Raymond-Delpech V, Matsuda K, Sattelle BM, Rauh JJ, Sattelle DB:molecular targets of neuroactive insecticides. Maddison, Jill E.; Page, Stephen W. (2008) . Small Animal Clinical Pharmacology "Rasberry Crazy Ant". Texas A&M. 2008-04-12