VAHA

Çölde sulak ve bitkisi olan yerlere Vaha adı verilmektedir. Çöl genel itibariyle gündüzleri aşırı sıcak ve geceleri aşırı soğuk olup nem ve su miktarı genel itibariyle azdır. Bu nedenle yeşillik de pek bulunmaz. Ancak yer yer çölün ortasında vahalar görmek mümkündür. Çölün ortasında bir yerde Vaha var ise oraya bir şekilde bir yerden su geldiği anlamına gelmektedir. Artezyen kuyularının veya yeraltı sularının olduğu yerlerde, büyük su kaynaklarına yakın olan ve dağ eteklerinde suyun yer yüzüne çıktığı yerlerde vahalara rastlanır.Vahalar genellikle gölet veya küçük bir havuz gibi bir pınar veya benzeri su kaynağı ile beslenen çölün izole edilmiş olan bitki örtüleridir. Vaha, alanı yeterince büyükse, hayvanlara ve hatta insanlara habitat sağlar.




Vahaların bulunduğu yerler, çöl alanlarında ticaret ve ulaşım yolları için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, bir vahanın siyasi veya askeri kontrolü birçok durumda belirli bir rotadaki ticaretin kontrolü anlamına gelmektedir. Örneğin, modern Libya'da bulunan Awjila, Ghadames ve Kufra'nın vahaları, çeşitli zamanlarda Sahra Çölü'ndeki Kuzey-Güney ve Doğu-Batı ticareti için hayati önem taşımaktadır.

Vahalar içinde küçük bir şehir görünüşünde olanları da vardır.



Genel itibariyle vahalarda sulama yoluyla sebze ve meyve yetiştirilebilinmektedir. Çöl vahalarında pamuk, zeytin, domates, soğan ve meyve gibi çeşitli ürünler yetiştirilebilmektedir.Hurmaların olgunlaşmak için yakıcı sıcaklığa ihtiyacı olduğundan su bulunan çöl ortamları hurmalar için en güzel iklime sahip yerlerdir. Bu nedenle Kuzey Afrika’daki vahalarda çoğunlukla hurma yetişir. Oldukça büyüyen ve boy atan bu ağaçların gölge yapma kabiliyetlerinden dolayı gölgelerinde sebze ve meyveler yetiştirilir. Vahalarda doğal veya yapay sulamanın bittiği yerlerde hemen tekrar uçsuz bucaksız çöller başlar.
Vahalar, yer altı sularından ya da artezyen gibi akiferlerden oluşur; buralarda su, doğal olarak ya da insan yapımı olarak yüzeye ulaşabilir. Ara sıra kısa süreli fırtınalar, doğal Vahaları sürdürmek için yeraltı suyunu sağlar. Geçirimsiz kaya ve taş alt tabakaları suyunu tutar ve ceplerinde saklar veya volkanik setler suyu toplar ve suları yüzeye sızdırır. Daha sonra göç eden kuşlar bu su birikintisine rastladığında buraları kullanırlar ve suyun kenarlarına bıraktıkları dışkıları ile taşınan tohumlar orada vahalar oluşturur.