Atatürk, Samsun’a çıktıktan bir süre sonra Samsun’a bağlı olan Havza’ya geçti. 28 Mayıs 1919 yılında Atatürk buradan telgraf ile bir genelge yayınladı ve bu genelgede İzmir’in işgalinin bütün Anadolu’da protesto edilmesini istedi. Bunun üzerine bütün yurtta İzmir’in işgalini protesto eden mitingler düzenlendi.


Havza Genelgesinin Önemi
Bu genelge Atatürk’ün ilk resmi tepkisidir. Bu genelgede milletin işgallere karşı tepki göstermesi istenmiş ve milli bilinç uyandırılmıştır. Yani bu genelge ile halk işgallere karşı tepkiler göstermiş, protestolar yapılmış. Bu genelgede alınan kararlar şöyle;


  • O zaman ki hükümetin hem askeri amirlerine hemde mülki amirlerine telgraf gönderilecek
  • İşgalci güçlerin yöneticilerine de telgraf gönderilecek
  • İşgalci güçlere karşı protestolar bahane edilerek Hristiyan halkına zarar verilmeyecek
  • Milletin geleceğini yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır

Bu genelgenin ardından Atatürk, İstanbul hükümeti tarafından geri çağrılmış ama Atatürk bu emre uymamıştır.



Havza Genelgesinin Sonuçları


  • Özellikle İtilaf Devletlerinin genelgeye olan tepkileri doğrultusunda 67 Türk aydınını tutuklayarak Malta’ya sürgüne göndermeleri de genelgenin olumsuz tepkileri arasında yer almaktadır.
  • Hükümetin ileri gelenlerine protestoların ve halkın gücünün bitmeyeceği mesajını telgraf çeken Atatürk’ü
  • İstanbul Hükümeti geri çağırdığı hâlde kabul etmeyerek cevaben göndermiş olduğu telgrafda “Anadolu’da başlayan ulusal hareketin hiçbir gücün durduramayacağı” mesajını bildirmiştir.
  • Bu genelge doğrultusunda İstanbul Hükümeti 9. Ordunun adını 3. Ordu olarak değiştirmiştir.
  • Kömür ve benzin yetersizliği sebebiyle geri dönemeyeceği bahanesini öne süren Mustafa Kemal oyalama taktiği uygulamıştır.
  • Padişah’ın iradesiyle yönetime atandığını belirten Atatürk çağrılara cevap vermemiş ve sonrasında Amasya’ya geçmiştir.
  • Genelge’nin sonucunda ilk kez İstanbul Yönetimi yok sayılmıştır.
  • Halkın işgallere ve direnişlere karşı sessiz kaldığı bu dönemlerde Atatürk’ün yayımladığı genelgeler ve uyguladığı yöntemlerle, beklenen ve özlenen bir lider konumunda sahneye çıkarak önemli makam ve mevki sahibi yöneticileri de arkasına almayı başarmıştır.