Günün çoğunu sosyal ortamlarda geçiren insanoğlu gün içinde bütün dil becerilerini kullanarak hayatını sürdürür. İletişim kurarak devam eden günlük insan ilişkileri etkileşim süreciyle daha kuvvetli bir hal alır. Bizler gün boyunca dört temel dil becerimiz olan okuma, yazma, konuşma ve dinleme özelliklerimizi gün boyunca kullanırız. Bu becerilerden en fazla kullandığımız ise dinlemedir. Yanlış bilinen bir kanaat vardır ki, o da insanın ilk önce konuşmayı öğrendiği yönündedir. Halbuki bir bebek ilk önce dinleme yetisini kazanır ve bu gelişim anne karnında başlar. Ardından dinlediği sesleri taklit ederek konuşmayı öğrenen insanoğlu, ilerleyen yaşlarda da okuma ve yazmayı kavrar. Basit bir “dinleme” kelimesi aslında birçok başlık altında değerlendirilebilir. Türkçe Eğitimi derslerinde bu dinlemeler öğrenciye öğretilir ve gerçek hayatta tatbik etmesi istenir.

Katılımlı Dinleme / İzleme

8708_not_alarakBu dinleme türünde dinleyici kafasına takılanları konuşmacıya sorarak dinleme sürecine aktif olarak dahil olur. Ayrıca jest, mimik ve beden diliyle dinlediğini konuşmacıya yansıtarak konuşmanın etkileşimini artırır. Bu dinleme türünde öğrenci ve başka bir şeyle uğraşmaz ve konuşmacıya odaklanır. Yaptığı göz temasıyla dinleme sürecini tasdik eder. Öğrenci öğretmene veya genel manada dinleyici konuşmacıyla takıldığı, anlamadığı yerleri sorabilir aydınlık kazanabilir.

Katılımsız Dinleme / İzleme

Dinleme veya izleme faaliyetlerinde öğrencinin ders aşamasında veya dinleme durumunda zihinsel olarak dinleme sürecini idrak etmesine katılımsız dinleme denir. Katılımsız dinleme/izleme yönteminde öğrenci ya da herhangi bir dinleyici/izleyici sorulan sorularla veya görseldeki sorunlara metnin ya da görselin içindeki unsurlardan hareketle “Kim, Ne, Nerede, Ne zaman, Nasıl” gibi sorulara zihninde cevap bulmaya çalışır.

Not Alarak Dinleme

Dinlediklerimizin veya izlediklerimizin daha kolay hatırlanabilmesi için bu yöntemi kullanırız. Bu yöntem kullanılırken öğrenciden veya dinleyiciden, anlatılan konu ya da izlenen görsel hakkında özgün, kendi ifadeleriyle not almaları istenir. Not alma işleminden önce dinleyiciler veya izleyiciler hangi konularda not alınması gerektiği hususunda kısıtlandırılabilir.

Empati Kurarak Dinleme ve İzleme

8708_empatiBu yöntemdeki amaç dinleyici ve izleyicinin kendisini konuşmacının yerine koyarak onun duygu ve düşünce dünyasını idrak ederek daha iyi bir iletişim ortamı oluşturmaktır. Bu yöntemin özünde karşıdaki kişinin düşüncelerini bire bir paylaşma gibi bir ***e güdülmez. Amaç, kişinin kendi duygu ve fikir dünyasından sıyrılıp saf halde karşısındaki şahsı anlayabilmesidir. Bu aşamada dinleyici veya izleyici iyi-kötü, doğru-yanlış gibi önyargılı düşüncelerden kaçınır.

Yaratıcı Dinleme/ İzleme

8708_yaratici_dinlemeBu yöntemde amaç dinleyicinin dinlediklerini farklı şekilde yorumlayarak özgün fikirler üretmesidir. Katılımlı veya katılımsız dinlemeyle iç içe olan bu yöntemle karşıdaki kişiye sorular sorularak üretilmesi amaçlanan özgün düşünceler için alternatif cevaplar alınır.

Seçici Dinleme/ İzleme

Seçici dinleme ve izleme yönteminde kişi ihtiyacına yönelik olan kısımları dinleyip izleyerek gereksinimlerini karşılar. Bu yöntem iki şekilde gerçekleştirilebilir. İlk olarak öğrencilere önceden hazırlanmış sorular dağıtılır ve bu sorular doğrultusunda dinlemesi, izlemesi istenir. İkinci olarak ise dinleme izleme amacına yönelik olarak mevcut dinleme veya izleme ortamında belli başlı konular kale alınır.

Eleştirel Dinleme/İzleme

Bu yöntemin amacı öğrenciye veya herhangi bir dinleyiciye dinledikleri ve izlediklerine dair sorular sorma alışkanlığı kazandırma, ön yargısız değerlendirip konunun olumlu ve olumsuz yanlarını tespit etmektir. Bu dinleme izleme yönteminde öğrenci konuya dair olarak, “Çözüm önerileri bilime uygun mu? Alternatif çözümler mevcut mu? Verilen bilgiler güncelliğini koruyor mu? Bu konuşmanın amacı nedir?” gibi soruları sorarak eleştirel becerisini geliştirir.

Bilgiustam