Kafatasının üst kısmında yer alan ve beyin zarları ile çevrili olan, iki yarım küre şeklindeki sinir topluluğundan oluşan, organizmaların işleyişini denetleyen, duyum ve bilinç merkezi olan organa beyin denilmektedir.
Merkezi sinir sisteminin önemli kısımlarından birini oluşturan beyin, gelen bilgiyi işleyen ve depolayan bir sinir sistemi organıdır. Beynin yetişkin bir insanda ağırlığı ortalama olarak 1200 ila 1350 gram arasındadır. Kafatası içerisinde yer alan beyin, dış kısımdan iç kısıma doğru sert, örümceksi ve ince zarla çevrilmiştir.
Bağ dokusundan oluşmuş olan sert zar, beynin kafatası içerisinde hareket etmesini engelleyerek mekanik desteklik sağlamaktadır. Beynin ince zar kısmında ise beyni besleyen bol miktarda kan damarları bulunmaktadır. Sert zar ve ince zarı birbirine bağlayan örümceksi zar, süngerimsi bağlara sahiptir. Bu süngerimsi aralıklara beyin omirilik sıvısı (BOS) denilmektedir. Sürekli salgılanan beyin omirilik sıvısı (BOS) beynin kısımlarını ve omiriliği vurma, çarpma ve darbelere karşı korumaktadır. Sinir hücreleri ile kan damarları arasındaki madde transferini ve merkezi sinir sisteminde gerçekleşen iyon derişiminin dengede olmasını sağlamaktadır.
Beyin; ön, orta ve arka beyin olmak üzere 3 kısımdan oluşmaktadır. Büyük beyin olarakta adlandırılan ön beyin uç ve ara beyinden oluşmaktadır.
Uç beyin ön kısımdan arka kısma doğru uzanan bir yarıkla ikiye bölünmektedir. İki yarım küreye ayrılmış olan beynin üst kısmını nasırlı cisim ve alt kısımını da beyin üçgeni birbirine bağlamaktadır. Beynin yarım kürelerinin dış kısmı boz madde iç kısmı ise ak maddeden oluşmaktadır. Boz maddeden oluşan beyin kabuğu zeka bilinç, hafıza ve değerlendirme gibi faaliyetler ile öğrenilmiş davranışları kontrol etmektedir.
Ayrıca hareket, yazma, konuşma ve işitme gibi işlevleri yönetir. İçte yer alan ve sinir hücrelerinin aksonlarından oluşan ak madde ise iki yarım küre arasındaki haberleşmeyi sağlar.
Beyin yarımkürelerinde içeri doğru girinti oluşturan çok sayıda kıvrım vardır. Bu kıvrımlardan bazıları daha belirgin ve derindir. Bunlardan en derin olanı beyin yarım kürelerini enine ayıran Rolando yarığıdır. Beyinde bulunan çeşitli merkezler bu yarıklar boyunca sıralanmıştır. Şimdi ise sizlere beynin görevlerini maddeler halinde sıralayacağız.
Beynin Görevleri
- Beş duyu organı olarak adlandırılan göz, kulak, dil, burun ve derinin merkezi durumundadır.
- Bilinçli yapılan tüm hareketler beyin sayesinden gerçekleşmektedir.
- İstemli kas hareketlerini yönetmektedir.
- Ruhsal olayları düzenleyen organdır.
- Görme, tat alma, koklama, işitme dokunma gibi duyuları çalıştırmaktadır.
- Bilgi elde etme ve depolama merkezidir.
- Zeka ile ilgili herşey beyin tarafından yönetilmektedir.
- İskelet sistemi üzerinde bulunan kasların çalışmasını sağlayarak hareket etmeyi sağlar.
- Beynin sol kısmı vücudun sağ kısmını, beynin sağ kısmı ise vücudun sol kısmını yönetmektedir. Bunun nedeni ise hareketi sağlayan sinir hücrelerinin omirilikte çaprazlanmasıdır.
Beynimiz okuma ve yazma gibi işlevleri sağlamaktadır.
Sevinç üzüntü mutluluk gibi ruhsal olayların yönetim merkezidir.
Beynin kısımları arasında yer alan hipotalamus bölgesi, vücut ısısını, kan basıncını, kalp-damar sistemini, elektrolit dengesini, hormon düzenini ve metabolizma hızını kontrol etmektedir.
Beyin iki kısımdan oluşmaktadır. sol kısım konuşma, yabancı dil öğrenme, matematik faaliyetlerinde bulunurken, sağ kısım resim yapma, müzik aletlerini çalma, soyut olayları takip etmektedir.