Proteinler, çok sayıda amino asidin dehidrasyonuyla meydna gelmiş büyük yapılı organik bileşiklerdir. Proteinlerin yapısında bulunan aminoasitler, canlıların yapısında bulunan karbon(C), hidrojen(H), oksijen(O) ve azot(N) elemenlerden oluşmaktadır. Bu elementlere ek olarak aminoasitler kükürt (S) ve fosfor(P)’u da yapılarında bulundururlar.
Aminoasitler proteinleri oluşturan yapı taşlarıdır. Bilinen 20 çeşit amino asit bulunmaktadır. Aminoasitlerin yapısı içerisinde üç grup bulunmaktadır. Ve bu grupların hepsi aynı aminoasitte bulunur. Bunların içerisinde bulunan radikal grup bir diğer adıyla değişken grup her aminoasitte farklı atom veya atom grubu bulundurur.

  1. Amino grubu (-NH2)
  2. Karbonil grubu (-COOH)
  3. Radikal grup (-R)

Aminoasitlerin Genel Formülü

Bitkiler hücreleri kendi aminoasitlerini kendilerini sentezlemesine karşın hayvanlar yalnızca 12 amino asiti kendileri sentezlerler geriye kalan 8 aminoasiti dışarıdan hazır olarak alırlar. Vücut içerisinde üretilemeyip dışarıdan hazır olarka alınan amino asitlere temel (esansiyel) aminoasit denilmektedir.
Aminoasitlerini birbirine bağlayan yapı peptid bağıdır. İki aminoasiti bağlayan peptid bağına dipeptid, üç aminoasiti biribirine bağlayan peptid bağına tri peptid, çok sayıda aminoasiti bağlayan peptid bağına ise polipeptid denilmektedir.
Proteinlerin yapı taşı olan aminoasitlerin sayısı, çeşiti ve dizilişi proteinlerin çeşitlilğini arttırmaktadır. Aminoasitlerin dizilişi kalıtım merkezi olan olan DNA‘dan alınan kodlar ile yapılmaktadır.

Basın ve sıcaklık gibi etkenlerle proteinlerin bozulmasına denatürasyon denilmektedir.
Sizlere yukarıda protein ve onun yapıtaşı olan aminoasitler hakkında bilinmesi gereken temel konu ve kavramları anlatmaya çalıştık. Şimdi maddeler halinde sizlere proteinlerin canlılar için için öneminden bahsedeceğiz.
PROTEİNLERİN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ


  • Proteinler, canlıların en küçük yapı birimi olan hücrenin yapısı içerisinde bulunan temel yapıları oluşturular.
  • Proteinler yapıcı ve onarıcı organik madde sınıfına girdiği için hücrenin yapıcı ve onarıcı kısımlarında yer alırlar.



  • Proteinler hücrenin büyümesi, oluşan yaraların iyileşmesi ve zihinsel gelişmesi gibi konularda rol almaktadır.
  • Kanın yapısı içerisinde bulunan ve oksijen taşınmasın büyük rol oynayan hemoglobin gibi önemli solunum pigmentlerinin yapısında bulunurlar.
  • Protein yapılı olan antikorlar, canlı vücudunu mikrop ve yabancı proteinlere karşı kormakla görevlidir.
  • Bir canlı organizmanın yaşamsal faaliyetlerinin düzenlenmesi sağlamakla beraber hormonların yapısına katılmaktadırlar.
  • Canlı yapısında meydana gelen biyokimyasal reaksiyonlarda rol alan enzimlerin yapısında bulunurlar.
  • Hücrede enerji verme sıralasında karbonhidrat ve yağlardan sonra proteinler gelmektedir. Ancak bilmeniz gerkmektedir ki; proteinin enerji verici olarak kullanımaya başlanması demek vücudun kendi kendi yemesi demektir.
  • Canlı vücudunda kasların kasılmasında etkili olan aktin ve miyozinlerin yapısında protein bulunmaktadır.



  • Hücrenin içi ve dışında veya kanda oluşan osmotik basıncı dengelemektedir.
  • Kanın pıhtılaşmasında önemli bir rol üstlenmektedir.
  • Kas, deri, tırnak, kemik ve dişlerin yapısında protein bulunmaktadır.
  • Hücre zarının yapısında bulunduğu için hücredeki madde alış verişinde rol almaktadır.