Dişilerin yumurta hücrelerinde gerçekleşen yumurta hücresi (ovuryum) oluşumu ve rahimde meydana gelen olaylar belirli periyotlarda gerçekleşen döngüsel olaylardır. dişilerde her 28 günde bir gerçekleşen bu tür değişiklikler menstrual döngü olarak adlandırılmaktadır. Menstrual döngü adet döngüsü olarakta adlandırılmaktadır.
Menstrual döngü (adet döngüsü) yumurta gelişimi, ovuryumun serbest kalması ve yumurtanın döllenme ihtimaline karşı döl yatağını hazırlaması gibi olayların gerçekleştiği bir tür döngüdür.
Menstrual döngü dişilerin ergenlik süreci olarak adlandırılan dönemde başlar ve yaşlılık dönemine kadar devam etmektedir. Menstrual döngünün yani adet döngüsünün bitmesi menapoz olarak adlandırılmaktadır.
Menstrual döngü (adet döngüsü) hormonlarla kontrol edilmektedir. Beyinde bulunan hipotalamusun salgıladığı RF (uyarıcı faktör) hipofiz bezini aktif hale getirir. Aktif hale gelen hipofiz bezi FSH ve LH gibi dişilerin üreme sitemini kontrol eden hormonları salgılar. Salgılanan bu hormonlar ile döl yatağı etkilenir.
Yukarıda ifade edilen tüm olaylar 4 evrede gerçekleşir. Gerçekleşen tüm olaylar menstrual döngünün (adet döngüsünün) 4 evresi olarak karşımıza çıkar.
Menstrual döngü (adet döngüsü) Evreleri
- Folikül Evresi
- Ovulasyon Evresi
- Korpus Luteum Evresi
- Menstruasyon Evresi
Menstrual Döngü Evreleri
Folikül Evresi
- Dişilerin yumurtalıklarında bol miktarda folikül keseleri olarak adlandırılan yapılar bulunmaktadır.
- Bu folikül keselerinin içerisinde ise olgunlaşmamış yumurta hücreleri bulunmaktadır.
- Dişilerde her ay FSH (folikül uyarıcı hormon) yardımıyla foliküllerden biri gelişip büyür ve içerisinde yumurta hücresi olgunlaşır.
- Büyüyüp gelişmekte olan folikül hücreleri içerisinde bol miktarda östrojen ve çok bir miktarda da progesteron hormonunu barındırır.
- Folikül içerisinde bulunan östrojen hormonunu salgılayarak döl yatağının gelişmesini sağlamaktadır.
- 28 günlük bir süreç olan menstrual döngünün bu evresi 10 ila 14 arasında sürmektedir.
- Bu evrede büyüyüp gelişen folikül hücresi yumurtalıkların yüzeyine kadar gelmektedir.
Ovulasyon Evresi
- Bu evrede gelişip büyüyen folikül hücresi yırtılır ve olgunlaşmış olan yumurta hücresi bu yırtılmanın etkisiyle dışarı atılır.
- Serbest kalan yumurta hücresini kirpikli huni olarak adlandırılan bir yapı tutar ve yumurta kanalına geçerler.
- Ovulasyon evresi LH hormonunun etkisiyle gerçekleşir. Ovulasyon evresinde yaşanan bu olaylar menstruasyon döngüsünün ortalarına denk gelmektedir.
- İşte tamda bu süreçte eğer yumurta, yumurta kanalında spermle karşılaşırsa döllenme olayı meydana gelir.
Korpus Luteum Evresi
- Ovulasyon evresinde yırtılan folikül hücreleri korpus luteumu oluşturur. Korpus luteuma sarı cisimde denilmektedir. Yapısında sarı damlacıklı yağların bulunma nedeniyle bu isimle anılmaktadır.
- Foliküllerin korpus luteuma dönüşmesini LH hormonunun folikülü uyarması ile gerçekleşmektedir. Korpus luteum bol miktarda progesteron, az bir miktarda da östrojen hormonu salgılar.
- Korpus luteumun salgıladığı progesteron hormonu döl yatağının içinin büyümesine neden olur ve döl yatağı süngerimsi bir hal alır.
- Progesteron salgılanması sadece döl yatağını etkilemez, kılcal damaların genişlemesini sağlar ve kan miktarı ile mukus salgısının artmasına neden olur.
- Tüm bu yaşanan değişiklikler embriyonun döl yatağına tutunması için gereklidir.
- Korpus luteum evresi 10 ila 14 arasında sürmektedir. Eğer yumurta kanalında yumurta hücresi döllenmiş ise progesteron hormonunun etkisiyle zigot, döl yatağı duvarına yapışır. Döllenme sonrası oluşan gebeliğin beşinci ayına kadarda progesteron hormunu salgılanmaya devam eder. Plesanta oluşumu ile korpus luteum bozulur.
- Gebelik döneminde yumuşak yapılı dokuların devamı ve embriyonun döl yatağında kalmasını ilk zamanlarda korpus luteum sağlamaktayken, gebeliğin ileri dönemlerinde oluşan plesenta bu işlevleri gerçekleştiren hormonun salgılanması sağlamaktadır.
Menstruasyon Evresi
- Yumurta kanalında eğer yumurta hücresi döllenmez ise 14 gün gibi bir süre zarfında korpus luteum bozulur.
- Bu süre zarfında progesteron salgısı yavaşlar. Döl yatağının iç duvarı parçalanır.
- Döllenmemiş yumurta ve parçalanmış doku parçaları kana karışarak vajina aracılığıyla dışarı atılmaktadır.
- Bu kanamanın gerçekleştiği gün menstrual döngü (adet döngüsü)’nün birinci günüdür.