Sultan Mesut, 40 yıla yakın süren saltanat süresinde
izlediği sabırlı ve dikkatli siyaset yöntemi ile Selçuklu
Devleti’ni yok olmaktan kurtardı. Anadolu’ya hâkim olmayı başardı.


Sultan Mesut;

Zekâsı ve enerjisi sayesinde bizans İmparatorluğu ve Haçlıları mağlup ederek Türkler için Anadolu’yu emniyetli bir vatan hâline getirdi.

İlk defa onun zamanında Batı kaynaklarında Anadolu’nun Turkia
(Türkiye) adıyla kaydedilmesi de çok manalıdır.Bir Hristiyan kroniğinin ifade ettiği üzere adaleti ve iyi idaresi,
Bizans egemenliğinde yaşayan Rumların, onun idaresine
geçmesini sağladı. Selçuklu Türkiyesinde ilk imar ve
şehirleşme faaliyetleri onunla başladı.
I. Kılıç Arslan’ın
ölümünden sonra Selçuklu tahtı bir süre boş kaldı. Türkiye Selçuklu Devleti’ndeki taht
kavgalarından yararlanan Bizanslılar, Anadolu’ya
tekrar sahip olmak için saldırıya geçtiler.
Daha sonra I. Kılıç Arslan’ın oğlu Şahin Şah
tahta geçti.

Fakat kardeşi Mesut, Danişmentli
Emir Gazi’nin yardımıyla Selçuklu hükümdarlığını
ele geçirdi (1116 ).

Sultan Mesut, Danişmentlilerle iş birliği yaparak Bizans’a karşı başarılar kazandı.

Daha sonra I. Mesut, Danişmentlilerin taht kavgalarından yararlanarak Ankara, Çankırı, Kastamonu ve Elbistan’ı ele geçirdi.

Türkiye Selçuklu Devleti’nin Anadolu’da güçlenmesinden rahatsız olan Bizans imparatoru,

Türkleri Anadolu’dan atmak için sefere çıktı. Bizans ordusunun Akşehir’i işgal etmesi üzerine

Sultan Mesut,Bizans ordusunun üzerine yürüdü. Konya yakınlarında Bizans ordusunu yendi. Bu arada II.Haçlı ordusunun Anadolu’ya doğru geldiğini haber alan Sultan Mesut, Bizans imparatoru ile bir antlaşma imzaladı. Bu antlaşmaya göre Antalya ve çevresindeki bazı yerler Bizans’a bırakıldı (1146).

Sultan Mesut, II. Haçlı ordusunu Eskişehir yakınlarında yenerek büyük ün kazandı. Daha sonra Danişmentlilerden Sivas’ı ve Malatya’yı aldı. Çukurova’daki bazı şehirleri de ele geçiren Sultan Mesut
1155 yılında Konya’da öldü.