Konu: Yörelerimiz ve Yerel Konuşma Şivesi.

Urfa şivesi..
siye = sana
biye = bana
gelisen mı = geliyor musun
gidisen mı gidiyor musun
gelah = gelelim
gidah = gidelim
anê = anne
babo = baba
nene = nine
dedey = dede
bibi = hala
dayze = teyze
herif = koca
avrat = hanım bayan
güveg = damat
lo = erkek çağırılırken kullanılır
le = bayan çağrılırken kullanılır
deget = yürü git
güz = sonbahar
tez = çabuk
irak = uzak
suvak = sokak
mıhalle = mahalle
henek = şaka
afrit = şeytan yavrusu firlama kimselere denilir
hış oldum = döküldüm
öksedim = özledim
haho = yeter artık
kırtik = azıcık biraz
ağbati başiya = darısı başına
zerzur = sığırcık kuşu
kit = yabani güvercin
pısik = kedi
haket = gerçek
ğas = marul
bahtenis = maydanoz
pırpır = semiz otu
fırenk = domates
balcan = patlıcan
isot = urfa biberi
leymun = limon
pircikli = havuç
hıttı = bir salata çeşidi
bostana = bir çeşit salata (çok güzeldir)
savık = soğuk
ülbe = soğuk
tud = dut
ferik = taze, genç (aynı ben *)
payam = badem
kehke = simit
reçel = biber salçası
puşu = erkek baş örtüsü
haphap = takunya
kahke bezi = amerikan bezi
ezye = bayan elbisesi
sako = ceket
koyneg = gomlek
tuman = don, külot
kuşhana = tencere
teşt = leğen
sülahye = sürahi
koruk = olmamış üzüm
dürmük = dürüm
tike = nasil anlatsam bilmiyorum ama habbe deriz ya da lokma gibi bir şey.
şıllık = bir tatlı çeşididir.
germi = bulgur pilavi
tedirbe = sokak
heyat = evin geniş avlusu
mahle şenigi (şenik) = komşu, aynı çevrenin insanı
hâh = yabancı
hulh = bunu da nasil anlatacagimi bilmiyorum * hulhum dar demek içim sıkılıyor sabrım yok gibi
made = mide
Malatya Şivesi
A
Afin tefin : Darma dağın
Aş erme : Hamilelik hali
Arruta : Sevilen küçük kız çocuklarına denir
Arbet aşeret : Acayip
Arıstak : Toprak damın ağaçları
Alıta : İyi görmeyen
Allek : fitne-fesat

B
Barima : Bari
Bele : Böyle
Bastık : Pestil
Bayma : Üşümeden dolayı donacak hale gelme
Bayak : Demin, az önce
Bıldır : Geçen sene
Boyna : Daima
C
Cılğı : İnce kesilmiş bez parçası
Cılbır : Menemen yemeği
Cıncık : Cam kırığı
Cücük : Kuş yavrusu
Cılkıtma : Oyun bozma

Ç
Çinisi : Omuzu
Çemirlenme : işe koyulma
Çömelme : Ayak üstüne yarım oturma
Çapik : Acele
Çapıh : Alkış
Çar-çapik : Çok acele
Çapıt : Bez parçası
Çömçe : Kepçe
Çörrik : Az akan su
Çirçirik : Ağustos böceği
Çörten : Toprak damlarda su akan oluk

D
De-ya : işte orası
Deleme : Topaç
Dışlık : Sıkılma
Dehliz : Üstü kapalı geçit
Deyirmi : Yuvarlak
Dolambaç : Eğri büğrü yol
Densiz : şakacı
Debelenme : yerde Yuvarlanma
E
Elhem : Herhalde
Elpikleme : Tahılı tepirle samandan ayırma işi
Erinme : Üşenme
Eyin-öyün : Baştan savma
Efil-efil : rüzgar esmesi

F
Fırfırı : Fırıldak
Fırt : Yudum
Fenikme : Bunalma

G
Guncik : Dip, kuytu yer
Guzlacı : Doğuracak ******
Govik : Huni
Gıjileme : Çığlık atma
Gidişme : Kaşınma
Gangırma : bükmek-eğmek
Gıcıktırma : Kızdırma
Göyünme : Yanmaya yüz tutmuş
Gevende : geveze
Gever : Bahçe sulamalarında taksimat yeri

H
Heleki : İyiki
Hezacı : Hile yapma
Hayma : Bahçelerdeki ağaçtan yapılan gölgelik
Him-hime : Sırt sırta, bitişik
Him : Bina temeli
Hümbek : Yerli bir tür oyun
Hoplama : Atlama
Haftar : Obur
Hakket : Hakikaten
Hârim : Bir işte taciz etme
Hımbıl : Avanak, enayi
Hırma hış : Çok ezilmiş
Hıtap : Pide çeşidi
Hazna : Su biriken yer
Hırtlek : Boğaz içi

I
Iğınma : Bir işi zorlanarak yapma

İ
İleç : Bahis
İçme : Ilıca
İsabet : Nazar değme

K

Kulunç : İki omuz arası
Kakırcama : Bayatlama, bozulma
Kındırik : Ufak tefek
Koruk : Olmamış üzüm
Kırtik : Biraz
Kırcik : Taşla oynanan mahalli bir oyun
Kekeşme : Uyuşma
Kızzılkurt : Beddua
Kurrik : Sıpa
Kantarma : Kemerli yapı
Köme : Yığın

L
Lappıdana : Ortadan konuşma
Lüllük : Musluk
Lülük : bir sıkımlık köfte
Lığlama : Yuvarlanma

M
Manca : Salata
Meyrat : Ölenden kalan işe yaramaz şey
Mıt-mıt : Yavaş-yavaş

N
Nıkıs : Eli sıkı, cimri
Niniyesen : Sana ne
Nezelme : eskime

O
Oğunma : Bayılma
Onart : Doğru

Ö
Össeat : Anında
Örgetleme : aklını çelme
Özü baymak : acımak
Ökünme : Taklit etme

P
Pallikleme : Elle yoklama
Peçel : Beceriksiz, sakar
Pezzik : sebzenin nazik kısmı


S
Sırpıncak : Kaygan
Soyha : kirli üst-baş
Surha : Angarya
Sasımış : bozulmuş, kokmuş

Ş
Şapşak : Su kabı
Şuka : Pestilin katlanmış şekli
Şakuka : Yabani süslü kabak
Şörük : Tükürük
Şibik : Göz çapağı

U
Uşak : Çocuk
Urğun urğun : Gizli gizli

Ü
Üleş : Leş


Y
Yunma : Yıkanma
Yetmeti : Minder
Yampeş : Yan-yan yürüyen
Yarendik : Latife

Z
Zırtapoz: işsizgüçsüz - başıboş
Zumzuk : Yumruk
Zaar : Herhalde
Zaklanma : Alaya alma
Zağal : Tembel
Zıpır : Görgüsüz, kaba,cahil
Zoppik : Çıkıntı

Trabzon şivesi
Abdesluk : Ev içinde üzerinde abdest alınan leğen.
Aca : Acaba.
Afgurmak : Havlamak.
Aha : İşte.
Amofti (homarta) : Yabani yer çileği
Analis : Yumuşama.
Ander : Değersiz,işe yaramaz.
Angona : Zehirsiz kısa boyda bir yılan türü.
Anis : Yüksek kesimlerde yetişen bodur bir ağaç türü.
Aruk : Zayıf,çelimsiz,sıska.
Aşana : Köy evlerindeki geniş yeme-içme yeri.
Avat : Geniş yapraklı bir tür diken.
Ayam : Hava durumu.
Badama : Köy evlerinin önündeki sofa.
Bakla : Fasulye
Bakraç : Kova.
Bansi : ****** yemliği
Behrenk : Üstü örtülü su kanalı.
Berinnemek : Genellikle soğuk su veya hava ile ilk temasta yaşanan ürperti-irkilme
Bezleme : Saçta pişirilen ince yassı ekmek.
Biçki (bıçkı): Odun kesmeye yarayan testere.
Bitige : Çok küçük , az.
Bolaki : İsterim ki ,dilerim ki.
Bostan : Salatalık
Buldur : Geçen yıl.
Burşunda : Kavrulmuş arpanın öğütülmesiyle elde edilen un ve sıcak sudan oluşan karışıma pekmez yada yağ karıştırılarak yapılan yemek.
Campil : Elfeneri ampulü.
Ceyran : Elektrik
Çakaloz : Sincap.
Çalbara : Küçük bakır tencere.
Çangal : Bitkilerin kurutulduğu, yere dikilmiş dallı ağaç gövdesi.
Çaplama : Çit.
Çapula : Ayakkabı.
Çaştak : Salatalık,kabak gibi sebzelerin yetiştirildiği,dallarla örülü yer.
Çayan (zağana) : Yengeç
Çencik : Kapı ve pencerelerin kilitlenmesine yarayan küçük çengel.
Çeten (çöten) : Mısır koymak için yapılmış derme çatma ambar.
Çıngıl : Ağaç üzerine çakılıp çekilmesini sağlayan demir aygıt.
Çıtıman : Biçilmiş mısır bitkisinden yapılmış bağ (demet).
Çivit : Meyve çekirdeği.
Çolbaz : Beceriksiz.
Çortluk : Dikenlerle kaplı, girilmesi zor yer.
Çömen : Mısır bitkisi demetlerinin birbirine dayandırılmasıyla oluşturulan küme.
Daraba : Ahırdaki ******ları birbirlerinden ayıran tahta engel.
Darı : Mısır.
Dastar : Yün veya kıl ile dokunan bir çeşit kilim
Dırmaç : Yük taşımaya yarayan,iplikle dokunmuş uzun şerit.
Dimla : Az,biraz.
Dümbelek : Davul gibi vurmalı çalgı.
Düve : 1 yada 2 yaşında genç inek
Ediş : Gürültü,ses.
Eğercek : Yün eğirmeye yarayan alet.
Ekşili : Turşu.
Enük : ***** yavrusu.
Erşin (eğşin) : Köz karıştırmaya veya sac bazlama çevirmeye yarayan spatula biçiminde demir araç.
Eşka : Gölge.
Evza : Kibrit
Faraş : Küçük kürek
Ferbela : Entarinin etek kısmına yapılan fırfır.
Ferister : Küçük sepet.
Ferük : Piliç.
Fırçette : ****** gübresinin ahırdan dışarı atılması için yapılmış delik.
Firahti (fıraklı) : Bahçe ve arazi etrafını çevreleyen genellikle tahtadan yapılan çit.
Fisil : Taze soğan.
Folluk : Tavuğun üzerine çöküp yumurtladığı yardımcı yumurta.
Foti : Çukur.
Furunkurusu : Fırında kurutulmuş mısır.
Fuzan : Hububatın kepeği.
Gaban : Yamaç.
Gazel (gazal) : Kuruyup dökülmüş ağaç yaprağı. (genellikle ahırlarda üzerinde ******ların yatması için serilir.)
Gelber : Toplamaya yarayan aygıt.
Gelder : Bkz. Kertel.
Gıdık : bkz.şelek
Glavu : Kesici araçların keskinlik durumu.
Gosu (gosi) : Kuluçkaya yatmış tavuk.
Gotila : Ense.
Görüm : Gelinin kocasının kız kardeşi.
Göscek : Gözlük
Haçan : Madem ki.
Handoşira : Kirpi.
Harar : Büyük çuval.
Hartama : Eskinde yapılarda çatı örtüsü olarak kullanılan ince tahta
Hışır : İşe yaramaz,yıkık,viran.
Hızan : Çoluk-çocuk
Hızar : Büyük testere.
Horom : Bkz. Çömen.
Hoşafliza : Kertenkele.
Hurek : Baykuş.
Iba : Nem, rutubet
İfteri: Eğrelti otu.
İlistir : Büyük süzgeç.
İs : Akıl
İskemle : Tahtadan yapılmış alçak tek kişilik oturak. Bir çeşit sandalye.
İsriç : Bir ağaç türü.
İstif : Lahana ve fasulye ile yapılan bir yemek.
İşkebit : Eşek arısı.
İşlik : Gömlek.
İşmar : El ile işaret etme,çağırma.
İvez : Sivrisinek.
İzimlang (izimlan) : Taze sürgünleri yenilebilen bir tür dikenli bitki.
Kafkal : Fındık tanelerini koçanından ayırma.
Kangel : Eğri.
Kapaniza (kapan) : Kuş veya fare yakalamak için kullanılan mekanizma (tuzak)
Kaput (gabut) : Ceket, kaban türü kalın giysi
Karak : Kapı veya pencerelerin kilitlenmesi için kullanılan çengelli araç.
Karavu : Meyve toplarken dalları çekmeye yarayan çengelli uzun dal(sopa)
Karganak : Değirmen taşına mısırın akmasını sağlayan,taşın üzerine sürtünen tahta.
Karniluk : İşkembe.
Kartobi : Patates.
Kaş : Yamaç,uçurum.
Kaybana : Sevilmeyen,istenmeyen.
Kelek : koyun-keçi gibi ******ların boynuna asılan sac zil
Kelem : Bkz. Uli.
Kelep : Yumak
Kemçük : Elma, armut gibi meyveleri yenildikten sonra kalan kısım.(artık)
Kenef : Tuvalet.
Kepengi : Evden Ahıra inmek için kullanılan kapak.
Kerenti : Tırpan.
Kermone (kirman) : Yün eğirme aracı.
Kertel : İneklerin içinde yem yediği kap.
Keski : Kalemtıraş.
Kıdım : Çok az miktarda olan. Kız çocuğu anlamında da kullanılır.
Kırnap : İp, ip parçası
Kilostor : Tahtadan yapılmış kapı sürgüsü.
Kobi : Küçük ***** türü.
Kodofla : Mısır koçanı yaprağı.
Kohle : Salyangoz.
Kolik : Kerestelik ağaç.
Komar : Kısa boylu bodur çalılık.(Ormangülü)
Komri : İskemle
Kopça : Düğme.
Korkotila : Büyük bir solucan türü.
Korsa : Evin içinde köşe başında odun konulan yer.
Korzil : ****** yiyeceğinin üzerinde doğrandığı odun parçası.
Kosu : Kuluçkaya yatmış tavuk.
Koşa : Patlamış mısır.
Koşama : Avuç dolusu.
Kot : Mısır ve fasulye ağırlığını ölçmeye yarayan beş kiloluk ölçek.
Kotoş : Mısır koçanı.
Kozer : İçerisinde kedinin yemek yediği odundan yapılmış yontma kap.
Kozik : Kabuğu soyulmuş,taşınmaya hazır kütük.
Köhle : Pire.
Kömre (kemre) : ****** gübresi.
Kön : Deri
Kudal : Kazanda pişenleri karıştırmaya yarayan uzun odun.
Kudene(güdene) : Ayıklanmış mısırdan geri kalan odunsu kısım
Kuguvak : Yenilebilen bir tür mantar.
Kukus : Tuz,dolu tanesi.
Kukuvak : Mantar.
Kuplas : Yüzüstü durma.
Kurebi : Diken kesmeye yarayan küçük balta.
Kurut : Çökeleğin kurutulmuş şekli.
Kusa : Siğil.
Kuş lastiği : Sapan.
Kuz : Kuzey
Labaza : Geniş yapraklı,yabani bir ot.
Lalak : Çevresinde olup bitenlere duyarsız,zor anlayan.
Langi : Uçurum.
Lapçin(lepcük) : Yassı.
Lazıt : Mısır.
Lenger : Tabak.
Levor : Etkileyici kokusu olan yabani bir ot.
Lifoz : Dağ çileği.
Limanda : İkiz.
Longoz (langoz) : Derin, dipsiz kuyu. Kör, karanlık kuyu.
Madirka : Çekiç
Manca : Koyu kabak veya lahana yemeği.
Melevücen : Bkz. İzimlang.
Merek : ****** yiyeceği (sap, saman, ot) veya gazel konulan baraka.
Mertek : Ev yapımında kullanılan büyük kalas.
Meşebe (meştebe) : Maşrapa
Mile (misket-mıras) : Çocukların oynadığı cam yada ****l küre (bilye).
Mintan : Gömlek - bluz
Mizir : Cimri
Mol : Bitki topluluğu.(Örneğin; Fındık Molü)
Mora : Çilek.
Mudara : İşe yaramaz,güçsüz.
Murç : Genellikle taş kırma yada odun yarma işinde kullanılan büyük çivi
Navlun : Yol parası, araç kirası-ücreti.
Nakıs : Eli sıkı (pinti, cimri).
Oğli : Erkek çocuğu.
Otluk : Mısırın ineklere yedirilen kurutulmuş gövdesi ve yaprakları.
Öksoğu : Ucu yanmış,köz olmuş odun.
Ömen : Çocuk oyunlarında başlama çizgisi.
Panti : Bkz. Bansi
Payanda : Desteklemek amacıyla yanlardan dayanmış direk.
Pelit : Meşe ağacı.
Peşko(pöşke) : Saç soba.
Petaliza : Kelebek.
Pırtı : Elbise
Pileki (Bileki) : Üzerinde ekmek pişirilen ocak taşı.
Pitil : Buzağı kursağı.
Pontul : Pantolon
Puspuran : Büyük sıçan.
Rızi : Kara lahana bitkisinin gövdesinin içindeki yenilebilen kısım.
Riğoz (Verauz) : Evlerin arka tarafındaki dar aralık.
Sap : Biçilmiş mısır bitkisi.
Sayfan : Genellikle evden uzak arazilerde geçici barınak olarak yapılan derme çatma yapı.
Sazluk : Bataklık.
Sef : Yanlış
Sekmen : Bkz. İskemle.
Serender : Hububatın konulduğu, direkler üzerine yapılmış serin depo.
Silikta : Tavada yapılan zeytinyağlı küçük pide.
Simla : Gözün kenarında birikmiş tortu.
Sinakliza : Ateşböceği.
Sini : Üzerinde yemek yenilen genişçe tepsi
Sirke : Bit yumurtası.
Solak : Sol elini kullanan.
Somar : Yeşil renkli, geniş yapraklı bir bitki.
Suğnis etme : Yemeğin tencerenin dibine tutması,yanması.
Suluk : Eski evlerde lavabo yerine kullanılan bölüm.
Sumul : Ekmek kırıntısı.
Sumur : Sıcak mısır ekmeğinin içine yağ ve şeker konularak hazırlanan yemek.
Supramak : Yontmak.
Surgu : Fermuar.
Şafla : Ağız akıntısı,salya.
Taflan : Kiraza benzeyen çekirdekli bir meyve.
Teçir : Sığırların ticaretini yapan kişi.
Tekir : Bkz. Serender
Temreğü : Egzamaya benzeyen bir cilt hastalığı.
Tentene : Dantel
Terek : Kapaksız mutfak dolabı.
Tevek : Salatalık, kabak veya üzüm gibi bitkilerin uzun kolları(dal)
Tirma : Ayran ve mısır unundan yapılan muhallebi kıvamında bir yemek.
Tirmaç : Bkz Dırmaç. Yük taşımaya yarayan,iplikle dokunmuş uzun şerit.
Tirmuk : ****** gübresini atmaya yarayan demir aygıt.
Tohli(toklu): Bir yaşındaki erkek koyun.
Tumbi :Tümsek
Uli : Bkz. Rızi.
Urba : Bkz.Pırtı.
Uşak : Çocuk
Üğleşmek : Oyalanmak suretiyle geçikmek. Eğleşmek.
Üğo : Eğe.
Üsküt : Küsmüş,sessiz
Varagel : Teleferik.
Vindo : Kan emici büyük sinek.
Vizora : Biberon.
Vumbura : Yaban arısı
Yaba : Ucu iki çatallı dal. Genellikle çamaşır ipinin yerden yükseltilmesi için kullanılır.
Yal : Otların kazanda kaynatılmasıyla hazırlanan ****** yiyeceği.
Yalak : Ağaçtan oyulmuş ******ların su içtiği büyük oluk.
Yavşan : Dallarından süpürge yapılan bodur bitki.
Yaylim : Otlak.
Yazgı : Küçük saplı et doğrama baltası.
Yeygü : Çeşitli otların karışımıyla elde edilen ****** yiyecek türü.
Yüklü : Hamile.

Sivas Yöresi Şivesi.
Ağlence: Eğlence

Ahbın : Gübre, Dışkı

Ağlenmek : Durmak, Eğlenmek

Alaf : Alev

Avuz : İneklerin doğumdan sonraki sütü

Azık : Çalışanların yayına aldığı yemek

Bağrı Badaşık : Birlikte hareket etme

Bayahtan : Biraz önce

Bekiştirmek :Üstüne basa basa konuşmak

Beri banzer : Az da olsa

Bezilemek : Ekmek açmak

Bıldır : Geçen sene

Bir sohum : Bir lokma

Boğün : Bugün

Börtlemek: Haşlamak

Buarez : Bu sefer

Bu haat : Bu zaman

Buncağaz : Azıcık

Buğnütmek : Rahatsız Etmek

Bungüldemek : Kaynamak

Buymak: Üşümek

Bürük : Eşarp

Cavratmak : Yalvartmak

Cırcır : Fermuar

Cırnak : Tırnak

Cicik : Göğüs, meme

Ciciklik : Sutyen

Cingan :Cimri, Çingene

Cirbik: Çapak

Culuk : Hindi, Saf

Cuvara: Sigara

Cücük : Civciv

Çağal: Taş Yığını

Çalhama :Ayran

Çalık : topal aksak

Çalmak: Vurmak, dövmek

Çap : Eğri, yamuk

Çapıt : Bez

Çeten : Kağnının üzerine yapılan çuldan taşıma aracı

Çıkı : Para saklanan kese

Çıngı : Kıvılcım
Çiğit: Çekirdek

Çimiş çimiş : Kaşınmak, karıncalanmak

Çimmek : yıkanmak

Çul: Bez torba

Çödürmek : İşemek

Çördük : Taş armudu, ahlat

Donah :Şekil

Dulda: Rüzgara karşı korunaklı

Duluk :Yanak

Düğürcek : İnce bulgur

Düven : Harmanlarda otların ezilmesini sağlayan, öküzlerin çektiği tahtanın altına keskin taş monte edilerek yapılan alet

Dombalak :Takla atmak

Ebemkuşağı : Gökkuşağı

Eccik :Azıcık

Ellaham ki: Herhalde

En : ******ların kulağına sahibini belirlemek için konulan işaret

Essah :Gerçek

Evrağaç: Ekmeği tadırda çevirmeye yarayan tahta alet

Evlek: Bitki ekilen bir parça toprak

Evmek : Acele etmek

Fıhare : Fakir, fukara

Fıkramak: Ekşimek

Fırasatçı: Fesat

Fışılak :Işıldayan, parlak

Fistan: Elbise

Galıh :Kalık, Evde kalmış

Gapçık: Bulgurun kabuğu

Garamet :İftira

Gasnak: Tezek kalıbı

***bet : Arkasından konuşmak

***gana :Tereyağında yumurta

***lolmak: Kabul etmek

***ım : Sağlam

Gecgere : Tezek dökmeye yarayan alet

Gedişet : Tip, hal, vaziyet

Geleni : Tarla faresi

Gımçıtmak: Bitkileri kökten değil dalından koparmak
Gırlamak : Çok konuşmak

Gısmıh : Cimri

Gicişmek: Kaşınmak

Gilik : Tandırda pişirilen bir tür çörek

Goğlenmek : Yükselmek

Gopmak: Koşmak

Göbelek : Küçük mantar

Göğ : Yeşil-mavi renk

Göğermek : Yeşillenmek, küflenmek

Göğürmek : Bırakmak, Serbest bırakmak

Guğüm: Güğüm

Gunnamak : (******lar için) Doğum yapmak

Gübür :Temizlikte ortalığa saçılan toz

Gücük :Kısa boylu

Gümenni: hamile

Güvez: Aç gözlü, görgüsüz

Habe : Heybe

Hapamak: Üzerine kapamak, örtmek

Haşat : Hasar görmüş, yorgun

Hayat : Salon

Hedik : Kaynamış buğday

Helik: Küçük taş

Herle : Bulgurla yapılan bir tür yemek

Herslenmek : Hırslanmak, kızmak

Hinkirmek : Burnunu silmek

Holdur : Huylu, boş boğaz

Holluk: Tavukların yumurtladığı yer

Homaça: Büyük

Hökünmek: Öykünmek, Özenmek, taklit etmek

Hötürek: Amel, isal

Hurç : Heybe

HüberMek : Diklenmek

Ihbala: Şansa

Irahmatlık: Rahmetlik

Irbıh :İbrik

Işıyanaca : Sabaha kadar

İlistir : Süzgeç

İşlik : Gömlek

ivedi : acele

İyeşmek : Başkasına buyurmak

Kâkil : Kahkül

Kâkil bastı : Toka

Katık : Yayık ayranı

Kekeç : Kekeme

Kendilemek: Kin gütmek

Keşik : Sıra
Kemçik : Zayıf, cılız

Kenef : Tuvalet, hela

Keşlaş : Yoğurt ve yarmadan yapılan bir tür yemek

Kınalı Sarı: Turuncu

Kişiflemek: Gözetlemek

Kip : Sert, sağlam

Kirtiş : Nakış, çentik

Koşam :Avuç dolusu

Koynek: Gömlek

Kötelemek: Fırlatmak

Küçük Hacı erçe parmak

Küdük :Tabure

Küfür küfür : Püfür püfür

Kürün: Çeşmelerin su biriken yeri

Malamat :Rezil

Marim: Meğer

Mayıs :****** dışkısı

Mavu: Mavi

Mavulamak: Miyavlamak

Merem :Verem

Mertek :Ev yapımında kullanılan kalın ağaç parçaları

Mesarif: Masraf

Meses: Ucu uzun çivili sopa

Mesmiye: Önem, değer

Mıdara: Sağlam olmayan

Mırığını yıkmak: Surat asmak

Mısmıl : Sağlam

Miltan : Gömlek

Müzümsüz :Lüzumsuz

Muşulamak: Derin derin nefes almak

Nazlım: Ağır başlı, sessiz

Nehas? :Nasıl oldu da?

Ne gatani: Ne kadar

Nem bim: Nerden bileyim

Niyanna: Ne tarafa

Norüyon? :Ne yapıyorsun

Oğmaç: Yufka ekmeğe tereyağ dökülerek yapılan bir tür yemek

Öğürmek :Kusacak duruma gelmek

Ökçe :Topuk

Palapoş: Dağınık, üstüne dikkat etmeyen

Partal :Abartarak Konuşma

Peklemek: Temizlemek

Peşli :soba Fırınlı soba

Pırtı :Elbise

Pevlüke: Fabrika
Pilo: Bulgur pilavı

Puhare: Baca

Samağar: Hiçbir şeyden anlamayan

Sası: Tatsız

Say mı?: Gerçekten mi?

Sede: Aynı

Seme: Saf, salak

Septirmek: İşemek

Sığınç: Sığıntı

Sığreşik: Etin sert kısmı

Sırtarmak: Sırıtmak

Sırsıllaşmak: İnatlaşmak, yapışmak

Siğinmek: Saklanmak

Soğukkuyu: Lastik ayakkabı

Sohranmak: Bir şeyi istemeyerek yapmak

Sormak: Somurmak, emmek

Soyha: Sevilmeyen, kötü

Sumsuk: Yumruk

Sunahlamak: Yufka ekmeği sulu yemekler yemek için katlayarak kaşık gibi kullanmak

Sürgüç: Bez, el bezi

Şam şam şakılamak: Parlamak

Şamar :Tokat

Şişek: Kuzunun büyüğü

Şörük: Salya

Tamates: Domates

Tavatır: Tevatür

Tehniyet :Fikir, niyet

Tille: Baston

Tohlu :Kuzunun büyüğü olan dişi ******

Tuman: Şalvar

Tummak: Suya dalmak

Uğraklı: Felçli, hastalıklı

Ureluğün: Dün değil evvelsi gün

Uşak: Çocuk

Uylamak: Israr etmek

Ülüzgar: rüzgar

Venilemek: Miyavlamak, garip bir ses çıkarmak

Yaar: Sırt
Yalloz: Yalaka

Yarıntesigün: Yarın değil öbür gün

Yuha: Sağlam olmayan, yufka

Yeğnik: Hafif

Yekinmek :Kalkmak üzere hareket etmek

Yumak: hamur topu

Yumuş :İş buyurmak

Yunmak: Yıkanmak,

Yüzünkuy: Yokuş yukarı

Zahar: Herhalde

Zahmeri: Zemheri, Ocak ayı, Kış

Zıbıldak: Boş boş gezen, serseri

Zırlah : İri yapılı

Ziyan ayısı: Zarar veren

Zoruhmak: Zoruna gitmek, üşenmek

Erzincan Yerel Konuşma Şivesi..
Aba.................: Ana, anne

Adak ..............: Ayak (çocuklar için söylenir)

Ağasi...............: Dostum

Ağmak.............: Dengesinden ağır

Ağrik...............: Altıpara köylerinden biri

Ağşak..............: iğin başındaki makara

Ağartı .............: Süt ve sütten elde edilen ürünler.

Ağu, Ağı .........: Zehir.

Ağuz...............: İneğin, yavrudan sonraki ilk sütü.

Ahbin...............: ****** gübresi

Ahırat Suali .....: Bilinmesi zor sorular.

Ahlı Kesmek ....: Aklı yetmek, Yapacağına inanmak.

Ahşam .............: Akşam.

Ahur.................: ****** barınağı, Ahır.

Ahur Hergi ......: Erken nadasa bırakılmış tarla.

Ahpun (Ahbin).: ****** gübresi

Alaf ................: Otlardan hazırlanan ****** yemi.

Alçacuh ..........: Alçacık.

Aluç.................: Alıç, yabani ağaç meyvası.

Anenge............: Benzeri, tıpkısı

Anikko..............: Anne

Annaç .............: Tam karşısı.

Arğı ................: Ağrı.

Arha ...............: Sırt, sırtta taşınan yük, destek.

Arhasıguylı - Arka koyun .: Sırt, arka üstü

Arnet...............: Sincap

Arustak............: Tavan arası

Asbab (Esbab)..: Elbise

Aşşah, Aşak .....: Aşağı

Avara ..............: Boş, avare.

Avhalama ........: Hırpalama

Avlak ...............: Av yere, av için yapılan gizli barınak.

Ayahde gurumak..: Çok zayıflamak.

Ayam, eyyam .....: Hava

Ayakçak ...........: Basamak

Ayakyolu .........: Tuvalet




B

Badış ............: Taze fasulye tanesi.

Baha .............: Para olarak değer.

Baldırcan ......: Patlıcan.

Balik...............: Sevgi özü

Barabar..........: Birlikte

Baroş..............: Bakraç=Baruş, bakır kova.

Bastığ, bastık .: Dut veya üzüm pestili.

Başyoharı .......: Yukarı doğru, yukarı taraf.

Bayak ..............: Demin, az önce

Bazlama ..........: Kalın ve yağlı saç ekmeği

Becit...............: Acele, eli tez, önemli.

Belbağı............: Yumuşak ince kuşak

Bellik ..............: Kambur

Benne ............: Duvarcı

Bennem .........: Ben nebileyim, banane.

Besgimet .......: Peskimet.

Bıbılik..............: Gülün goncası

Bıbızik.............: Sivri

Bıcik................: Çörek

Bıcırik..............: Tez canlı

Bıldır ...............: Geçen yıl

Bızik ...............: Küçük abdest

Bibi ................: Babanın kız kardeşi, hala.

Bigodul beklemek .: Biraz beklemek.

Bi pırtik ..........: küçücük, ufak bir parça.

Bire ................: Bira.

Bizim it size balta gettü mi?.: Boş yere konuşmak

Bocik .............: Böcek, haşarat

Bocçik .............: Kuyruk sokumu

Boğazsız .........: İştahsız

Bostan ............: Kovun, karpuz tarlası.

Bozik .............: Yabani armut, ahlat.

Böcü, Böcük ..: Böcek.

Bön................: Aptalımsı.

Böyganne .....: Büyükanne.

Bukağı ...........: Kelepçe.

Buncucuh ......: Bunun kadar küçük.

Bumbar .........: İşkembe.

Buymak ..........: Üşümek

Bük................: Sık çalılık, fundalık, viraj

Boğunbağı ......: Atkı, kaşkol


C-Ç

Cadu .............: Büyücü kadın

Cağ, Cağik......: Parmaklık, parmakçalık

Can aşı .........: ölü evinde verilen yemek.

Canı ısınmak .: Güvenmek, kanı kaynamak.

Canik..............: Sevgi sözü.

Cehez ............: Çeyiz.

Cemkürmek.......: Gereksiz cevap

Cıbıl................: Çıplak, fakir

Cıbıliğ ............: Çırıl çıplak.

Cıllık . ............: Harap

Cılk ................: Bozulmuş

Cıkkırik............: Kapı mandalı

Cikmik.............: Tekme.

Cıngirik ............: Küçük çıngırak

Cırnah ............: Tırnak.

Cicoz ..............: İri bilye.

Cırtik..............: Birazcıcık

Cırdig .............: Küçük salkım.

Cısik................: Yakıcı ateş

Cızu, Cuzu......: Uzun kuyruklu kanatlı ötücü böcek, Ağustos böceği

Cindik.............: Önemsiz, yetersiz , çok az.

Cücük, Cucug ....: Kuş, tavuk yavrusu.

Cottik .............: Kuyruk.

Çabigin ........: Acele edin

Çağa .............: Küçük çocuk

Çağla ............: Ham meyve.

Çapbik, çapik .: El çırpma, alkış.

Çaput..............: Paçavra

Çaşır, Çaşur ....: Bir nevi ****** yemi

Çebiş ..............: 2 yaşındaki keçi

Çedik...............: Çocuk ayakkabısı

Çello ...............: Kaba, irice, büyük.

Çemiç .............: Dut kurusu.

Çermik..............: Ilıca, kaplıca

Çeper...............: Bahçe etrafına konan çalı çırpı

Çevlik ............: Suyun dönemeç yeri

Çerçi .............: Seyyar satıcı

Çevürme .....: Etrafı çevrili meyve bahçesi.

Çığız ..............: Geçimsiz.

Çıra ...............: Tutuşturucu ağaç, lamba.

Çıyrık, Çığrıh..............: İp bükme aleti.

Çig .................: Biriktirilerek ekşitilen süt.

Çigit ...............: çekirdek.

Çimmek, çunmak ...: Yıkanmak

Çittik...............: Zayıf

Çir ..................: Kuru erik ve kayısı

Çoçik ..............: Binilecek ******, eşek

Çırban..............: Su yollan bakıcısı, gerektiği zaman su vermekle görevli

Çırmak..............: İnce su arkı

Çırtma .............: Sebzeleri incecik doğramak

Çıtırik ..............: Gevrek

Çuşik ..............: Eşek.

Çüçük .............: Söğüt dalından yapılan düdük.

Çüt, çuft .........: Çift.

Çüt sürmek .....: Çift sürmek, harman kaldırmak.


D

Dadanmak .....: Alışmak.

Dağdan inme ..: Iz'ansız.

Dalda ...........: Issız, sakin taraf.

Daldalamak ...: Sığınmak, barınmak.

Danik.............: Küçük dana.

Davar ...........: Koyun, keçi sürüsü.

Dayah ...........: Ağaç destek; dayak, dövmek.

Değmek ........: Meyvaların olgunlaşması.

Değirman ......: Öğütme yeri, aracı.

Değnek, degenek ..: ağaç baston, sopa.

Dehre ...........: Ağaç kesilen küçük alet.

Dene, dane ...: Tane.

Densiz, Densüz ...: Sulu, şımarık.

Depbik ..........: Tekme.

Derhe ............: Ağaç budama aracı.

Devrüsi ..........: Ertesi.

Deyin .............: Sincap.

Dıbız .............: Kel.

Dıngirik...........: Gergin

Dırmıh ..........: Tırmık, ot toplama aleti.

Dibek ............: Büyük ağaç havan.

Dindik.............: Kuvvetsiz.

Diş kirası .......: Gönüllü hizmet edenlere verilen para.

Dodik.............: Ayak uçlan, Koyun ayağı.

Dömbelek .....: Darbuka.

Dolak ............: Başörtüsü

Duruh ...........: Ayakta beklemek.

Düğe .............: Yavrulamamış genç inek.

Düğür............: Gelin alayı.

Düvirçi ..........: Dünürcü.


E

Eğin ...............: Sırt, su kabı

Eğinik..............: Eğin'in bir köyü

Eğiş................: Ateş çekmeye yarayan araç

Eksik (Esgüg) Etek .....: Kıt Düşünceli

Ekşi ................: Salça

Elekçi ............: Çingene

Elmini Bilmek ..: İlmini, usulünü bilmek.

Emce, emi .......: Amca, hayret edadı.

Emegeçmek......: Yararlı olmak

Emü (Emmi) ....: Amca

Enük .................: Kedi, ***** yavrusu.

Evcuman ...........: Evine düşkün

Evleg ................: Tarla veya bahçenin en ufak birimi.

Eylik ................: İyilik.

Eze ................: Teyze


F

Farime............: Vazgeçme

Fatik..............: Küçük Fadime


Ferik ............: Piliç

Fıldırik............: Dönen, döndürücü


Fincik ............: ******ın tekmeler atarak kaçması.

Fıttırmak.........: Keyifli keyifli sıçramak


Firkete ...........: Toka, Çengelli iğne


G

Gadan alam ..: Kazan, belan bana gelesin!


Galem ..........: Aşı yapılan sürgün.


Galıbını vermek ..: ölçü vermek.


Gapının menteşeleri aşınmak .: Zarar vermeye başlamak.


Garannuh karışmak ..: Karanlığın basması.


Garez ...........: Kin


Garındaş .......: Kardeş, arkadaş.


Garman çorman olmak ..: Birbirine karışmak.


Gatığ, gatıh ..: Ekmek arası, Ayran


***le, Gaile ..: İş, sıkıntı, uğraş.


Gazzuh .........: Kazık


Gedik.............: Zirvelerin geçit yeri


Gelin Bacı .....: Mahledeki yeni gelin


Genş ............: Genç


Gevar ...........: Sulama suyunun aktığı yer


Gevende ......: Geveze

Gıggilik .........: Ağacın en ucu, sivri tepe

Gıgirik ...........: Toplu, çömelmeden oturam


Gıldırik............: Yuvarlak


Gılla ..............: Tahtadan yapılmış çekmece


Gırnap ..........: Kendir sicim.

Gidik..............: Keçi yavrusu


Gimin ...........: Gibi.


Gış ..............: Kış.


Gocik ............: Parka, Kaban

Godik.............: Ölbeden küçük tahıl ölçüsü:

Goddik ...........: Kısa boylu


Goni komşu ....: Komşular, tanıdıklar.


Gonuşuh, konuşuk ...: Konuşma

Goşdik ...........: Katı üzüm azığı


Göbek, Göbelek .: Manta


Göğermiş .......: Yeşermiş, Bozulmuş


Göncük ..........: Küçük cep


Göre ...............: Düğünde verilen bahşiş.


Gössüz ...........: Köstebek.

Gövnemek ......: Fazlaca kızarmış olan hali


Göze ...............: Su kaynağı.


Gözel ...............: Güzel


Guşgana .........: Tencere


Güğüm ...........: Su ısıtma kabı

Güman...........: Umut, umutla bekleyiş

Götürge..........: Değirmen taşını kaldıran manila


H

Hab ..............: Süt imecesi, komşular arasında süt dağıtımı

Hahut............: Güvensiz, eski ve çürük

Hamma..........: Yenge

Harbısam ......: Halbuki, hal bu ise

Hedik.............: Pişirilmiş diş buğdayı

Henek............: Şaka, yarenlik


Herfene, ferfene ..: Birlikte eğlenme.


Herk .............: Sürülmüş tarla.

Hezan............: Kalas, yontulmamış

Hizan.............: Nekes

Hibılik.............: Kâbus

Hırik...............: İşe yaramaz


Hırtliğ ...........: Gırtlak.

Hıntsan...........: Hınzan: Bağevi: Bağlarda bahçıvanın ikameti için yapılan kulübe.

Hıdik..............: Şüphe, zan

Hindik............: Sümük: Khıllig

Hışırik............: Kuru şeyler

Hışik ..............: Kurutulmuş yeşil fasulye

Hırankeşan......: Kavga gürültü

Horata...........: Khoraka: Söz, laf

Hotik ...: Zehirli, Zıkkım, Çok ekşi


Hüsmek ........: Susmak

İ-I


İbik ................: İbrahim'in kısa adı


İfah ...............: Ufak.


İkibuçukluk ....: Reşat Altın.

İlinçağ ...........alıncak


İskarpin .........: Ayakkabı

İssot...............: Biber


İşgilli .............: Şüpheci.

İt otarmak .....: İşsiz gezmek.

Irgalamak ........: Sallamak, kıpırdatmak


K


Kaban ...........: Taş aralarına yapılan basamaklı yol

Kabun............: Su yolu

Kadamak .......: İliştirmek

Kah ..............: Elma, armut kurusu

Kakkaroz.........: Mısır


Kalik ............: Eskimiş


Karpın............: Bir cins toprak

Kavara...........: Yellenme


Kehan, kahan ..: Çapalamak, yabani otları ayırmak.


Kejgere .........: Yük taşımada kullanılan inşaat aracı.


Keleg ............: Olgunlaşmamış.


Kete .............: Yağlı ve sütlü hamurdan açılan yufkalar
arasına un serpilerek pişirilen çörek.

Kıdiş..............: Arkadaş, dost

Kındik ...........: Salkımlardaki küçük dalcıklar.

Kırçik.............: Eski, püskü

Kırzı...............: Yemeği yapılan bir nevi ot

Kısnik.............: Yanık tatlı


Kef ...............: Sıvıların kullanılmayan kısmı

Kellek ............: Şişirilmiş tulum salı


Kelik ...............: Çocuk ayakkabısı


Keşkere (Cezgere).: Dört kollu el arabası

Kenger ...: Öz suyundan sakız yapılan dikenli bitki


Kese ...............: Bez yada deri para çantası

Kesmük ..........: Elenmiş iri saman

Keveşe ............: Beceriksiz


Kevgir ..............: Süzgeç

Kıçcan, Kırçan ...: Ekmek kurutma askısı


Kıra ...................: Taşlı meyilli yer.


Kıran gelemek ...: Toplu ölüm


Kıska .................: Ufak kuru soğan


Kıtmır ................: Gece

Kortik ..............: Küçük çukur.

Kova getirmek. : Teşvik etmek

Kolik...............: Boynuzsuz

Kotoş.............: Şişko sevimli

Kozik..............: Kanbur


Kurik .............: At, eşek yavrusu.


Kurun ............: Kab, yalak.


Köçek ...........: Asma kilit


Kötek ............: Sopa


Köynek .........: Gömlek

Kundik ...........: Gizli çıkın

Kurik .............: At, eşek yavrusu

Külbe .............: Küçük kazma


Künk .............: Beton boru




L


Lağlanmak.....: Alay etmek

Lallik .............: Yayvan, düzce

Latik..............: Pestilin kalıncası

Leçek.............: Beyaz tülbent: laçag

Lertik.............: Ezik

Leyvaz ...........: Fasulye: Lovias: Fasulye

Lülük .............: Küçük delik


Loğ (Taşı) .....: Toprak sıkılaştırıcı silindirik taş

Lolik ...............: Küçük domates

Lopbik............: Şişko


Lüllük .............: Çaydanlıkta çay dökülen yer.



M


Mabeyin .......: Evin giriş kısmı, odalar arasındaki boşluk.


Mağ...............: Bölüm, oda.

Mağ...............: Bir evin veya binanın büyüklük ölçüsü

Magma...........: Ateş, köz.

Mağmağ.........: Küle gömülmüş ateş parçalan


Mahana .........: Bahane


Mahanaya bakmak.: Bahane aramak


Malamat olmak ....: Rezil olmak


Massa ............: Meyva toplamakta kullanılan uzun sopa.

Masurik..........: Yabani gülün tohum yuvası.

Masur.............: Yabangül meyvası


Mayana .........: Muayene.


Mehle ............: Mahle.

Memik............: Küçük Mehmet

Mendek..........: Sicim, ilmeği

Mertek...........: Damlara dizilen ağaçlar


Mıh ...............: Çivi.


Mıhlama ........: Taze fasulyeden yapılmış susuz yemek.


Mındik ............: Küçük


Mıhlama .........: Domates, biber, soğan ve yumurtadan yapılmış yemek.


Mitil ...............: Eskimiş kilim, minder ve yatak


Mırmirik...........: Faal, becerikli

Mindik............: Ufak

Mitil...............: Çarşaf kaplanmamış yorgan. Mitil: Aynı anlamda


Mol................: Ağacın ilk filizi (sürgü)


Mormorik.........: Böğürtlen kuş üzümü

Möhkem ...........: Sağlam dayanıklı


Murç .................: Hyavanların yiyebileceği ağaç sürgünü




N


Nacah ...........: Kısa saplı küçük balta.


Nalet .............: Lanet


Narik..............: Testereli bağ çakısı

Nekes.............: Hasis


Neyin necüğün .: Neyinin neyi oluyor?


Noğda ..............: nokta.



O


Ocağı batmak ..: Yuvası yıkılmak.


Oğunmak.........: Bunalarak ağlamak.


Oluh ...............: Yarım silindir şeklinde su yolu

Orcik..............: Cevizli sucuk

Oşik ...............: *****, ***** yavrusu




Ö

Öğey ..............: Üvey


Öğünmek.........: Övünmek


Ökünmek ........: Taklit etmek, özenmek

Ölbe ..............: Buğday ölçüsü (20 Kg.)


Önüne............: Beyhude, sözde kalan

Örek...............: Beşik veya salıncağın üstüne bağ


Örselemek .....: Hırpalamak


Össehet ..........: o an, o saat.



P


Paçuk.............: Çörek

Pağaç, pağarç ............: Mayasız ekmek.

Palan ............: Ata veya eşeğe vurulan yayvan semer

Pambuh ........: Pamuk

Palavar ..........: Ahşap lento

Pardik............: Fınn temizleme bezi

Part ..............: Karın

Paşagil ..........: Yaşantısı iyi olan.

Patdos, pados .: Ekini, samanından ayıran makine

Patik .............: El örgüsü çorap

Peğ ................: Yıkılmış bina arsası

Perdahlama ...: Sıvama, Parlatma

Peş ...............: Elbisenin etekleri

Pezük ...........: Filiz halinde meyve fidesi

Pcg.................: Arsa

Porik..............: Kakül, perçem

Pıhırik............: Baca, bacanın ucu. Pukhurik

Pırtik .............: Ufak parça


Pingal, pingel ..: Folluk, tavuğun yumurtlama yeri


Pirpirim .........: Semiz otu

Pisik ..............: Kedi

Pistik.............: Çürük

Pitot..............: Buruk

Pilit................: Kalın pestil

Pıtpıt.............: Aşure ununa konulan


Potin ...........: Erkek ayakkabısı


Pürçekli (Pirçekli).: Havuç


R

Reşber .........: Rençber, işçi


S


Saçayağı .......: Üzerine pişirme kabı kolnulan üç ayaklı demir.


Sahan ..........: Geniş ve kapaklı bakır kab.


Sakar .............: Eli ters, meymenetsiz


Salhum .........: Salkım

Sallik .............: Yassı


Seğirtmek .....: Koşmak


Seyip .............: Yularsız, başıboş

Serpine ..........: Sebze desteği: Sarpina

Sırmik.............: Ufak bulgur: Sırmug


Sini ...............: Geniş ve yayvan tepsi


Soharıç .........: Yağda kavrulmuş soğan

Soyha.............: Adı akla gelmeyen her şey


Soyğa ............: Uğursuz


Suratsuz .........: Yüzü asık


Südlaj .............: Sütlaç

Sümsük...........: Pisboğaz, her şeye imrenen

Süğük ....: Damın duvardan taşan sal dizilmiş kısmı

Süzek.............: Süzgeç

Suyuk ............: Damların kenar bölümü


Ş


Şappik, Şaplah .: Şamar, tokat

Şaştik ............: Şaşı

Şıkkırik............: Kapı arkası mandalı

Şıpır...............: Acele


Şıra (Şire)......: Kaynatılarak elde edilen şerbetli sıvı

Şırik...............: Gözyaşı

Şiplik .............: İnce çubuk

Şiv.................: Şıradan artan posa

Şıvan..............: Yas, ağıt: Şivan: aynı anlamda

Şorik .............: Salya

Şogik: Salya



T

Tabaka ..........: Tütün konulan madeni kutu


Tahde da gitmek .: Ölmek, tabutla gitmek


Tahım ...........: Takım Elbise


Tahik.............: Takke

Tahdik ...........: Peyke, raf: dakhdik: tahta

Talan..............: Yağma

Tantik.............: Etin ağırlaşması

Tasik..............: Küçük tas: Tasig: aynı anlamda


Tapiklemek ..: Ayakta veya oturarak uyuklamak.


Tar ...............: Ahırlardaki yüksek tavuk tüneği.

Tay................: At yavrusu


Tehne, Tehna ..: Tenha yer.


Tekmüg, tepük ..: Tekme

Telek..............: Ot demeti

Telesmek.........: Bunalmak


Tenha .............: Kuytu, ıssız yer


Terletdürmek ...: Birini zor işe koşmak

Teşt .................: Derin leğen


Tevek ...............: Üzüm yaprağı


Tezeyağ ...........: Tereyağ


Tike .................: Kuşbaşı doğranmış ve pişirilmiş et.


Tiv ..................: Tüy


Toklu, Tohlu ..: Erkek kuzu

Tol.................: Gevşek: Tul: Sırsaklamaz, boşboğaz

Tolik ..............: Sukabağı (saplı tas yerine kullanılır)


Topbuh ..........: Topuk


Toraman .........: Gelişken


Tosbağa ..........: Kaplumbağa


Totaba............: Hantal, zarif olmayan


Törpüsüz .......: Gögüsüz


Tump .............: Ekilebilir kısımlar arasındaki yükseklik

Tunp ..............: Tepe, tümsek.

Tucik .............: Siğil

Tıncik..............: Dağınık saç: Tıncug

Toy................: Acemi, tecrübesiz



Ü-V-Y-Z


Uyuntu ............: Beceriksiz, zayıf

Ürgülenme........: Pervasızlık

Üvez ...............: Sinek

Vala................: Dut altına serilen çarşaf

Vaşağa............: Biçare


Yağır ..............: ****** sırtındaki yara

Yığılik..............: Hafif

Yıkışmak .........: Güreş tutmak


Yüklük ............: yatak dolabı

Zırdik..............: Kümes ******ı gübresi

Zınik ..............: Hıyar, salatalığın ufağı

Zırza ..............: Kapı halkası


Zibil ...............: Süpürülen çöp

Ardahan Şivesi..
Aba: kıldan örülmüş kalın kumaş ve bu kumaşdan yapılan elbise
Ağa: Büyük erkek kardeş, Ağabey
Abad: Gelir
Abad olmak: Gelirden memnun olmak
Ağıl: ******ların dışarıda kapatıldığı yer
Ağhee: Eyvah anlamında olan sözcü
Ağhır: Son, insanı son
Ağartı: Yağ, peynir, süt yoğurt gibi yiyeceklerin genel adı
Ağırsak Teşinin üst kesiminde çengelli olan yuvarlak parça
Ahan İşte, burada
Anık Yeterince mayalanmamış ekmek hamuru
Ahırı: Sonu
Ağhırın gele: Sonun gele, ölesin
Ağhur: Hayvenlerin konulduğu yer. Ahır
Ağhbun: Gübre
Akuçka Pencere
Alha: Hele gör
Alaf: Kışlık için hazırlanan ****** yemi. Ot Saman
Andır: Uğursuz şeyler için söylenilir.
Asaca Yıkımak: Başını önden yıkamak
Andıra Kalsın: Uğursuz olan şeylerin sonu gelsin
Atol: Patatese benzer fındık büyüklüğünde kök
Avlu: Odaların önüne yapılan koridor
Ayar: Atın sırtına vurulan eğer
Ayvan: Eyvan Balkon, evlerin önüne yapılan örtme
Azgun: Şimarık


B

Baca: Evlerin üst kısmını konulan küçük pencere
Badval: Ambarın bir çeşidi
Baga,Pege: Ahırda ******lara ot ve samanın verildiği tahta bölme
Barç Etmek: Seslice şapırdatarak öpmek
Basma: ****** pisliğini bastırarar düzeltilmiş şekli
Beç: Biraz geri zekalı anlamında, safca
Bed: Çirken
Bednar: Bir çeşit çıban yarası
Bege: Ahırda ot ve samının konulduğu yer.
Beng: Ben, hal, insan vücudunda ki siyah lekeler
Belli: Bilinen
Berf: Kar
Besmi: Bir isim
Bıçğı, Bışğhı: Testere
Bıldır: Geçen sene
Bınıvız: Sinsi
Bışkol: Koyun pişliği
Bibi: Babanın kız kardeşi
Biçin: Tırpanla biçilmiş ot ya da ekin
Bidibidi Az, az ufak ufak
Bij,bijli: Sivri uç
Bişi: Hamur kızartması
Bişka: Kibrit
Boğozlu: Obur.çok yemek yiyen
Bölme: Büyük tepsi
Buğari, puğhari: Evlerin üstündeki duman çıkan baca
Buluz: Elbise
Büzdük: Kalça


C

Cadi: Yağcı, insanlara yağ yakan kimse
Cağ: Şiş ya da mil
Camuş: Manda
Cancur: Bir tür küçük erik
Cazigudiyan: Yağcı ya da şeytan
Cemse: Askeri araç
Cici bici Süslü, püslü
Çigelek: Yaban çileği
Cigerakraba: Enyakın akraba
Cillenmek Toprağın yeşillenmesi
Cinav: Kamçı ya da bir ot çeşidi
Cıcık: Güzel
Cığız: Oyun bozan Cığıza cur bahane
Cılcıbıl Çırıl- Çıplak
Cırcır: Fermuar
Cırnak Kuşların ayak parmak ucu
Cızlavet: Siyah içi astarlı lastik ayakkabı
Cırnağ: Tırnak
Coc: Bataklık,
Cucul: Civciv,
Culuk: Hindi
Cur: Çocuk oyunlarında oyun bazmak
Cücük: Tavuk Kaz hindi kuş gibi ******ların yumurtadan çıkan yavruları

Ç

Çar: Bir tür bez çarşaf
Çaynik: Çaydanlık
Çeçil: Tel peyniri
Çemirlemek: Gömlek kolunu katlayarak çevirmek
Çengel: Kargaburnu Çatal
Çimmek: Yıkanmak, banyo yapmak
Çit: Kadın baş örtüsü
Çor: Sinirli bir zamanda söylenilen söz
Çorağh: Verimsiz


D


Dabak: Bir ****** hastalığı
Dadağh: Ağabey, Kardeş
Dadda: Çocuk maması
Damçı: Damla
Davar: Koyun
De hayde: Çabukça gel
Degenek: Sopa, çubuk
Değirmi: Yuvarlak
Demiray: Bir tür yara, egzama
Derekep: Derhal, hemen
Desinler için: Gösteriş olsun diye
Diksinmek: Tiksinmek
Dıldıbıl: Çırılçıplak
Dillo: Ketenden örülmüş çuval
Dınaz: Alay
Dınaz etmek: Alay etmek
Dolamaç: Dönemeç
Dolap: Büyük su değirmeni
Dolça: Maşrapa
Doydoy: Güvercin
Dummak: Suya dalmak
Düge: Düve
Düğmeç: Ekmek ve yağla yapılan bir çeşit yamak, ekmek aşı


E

Eebele gel: İşte böyle bu yana gel
Efsene: Saf insan
Eğiş Teknede hamur kazıyan, kazıyacak
Ekmek aşı: Düğmeç
Eqgo: Nene, ana anlamında
Ele deme: Öyle söyleme
Endeze olmak: Oyalanmak
Erek: Orman içinde ki açıklık alan
Ergiş: Herif , ev adamı
Eringen: Tembel, üşenen
Eseslice: Esaslıca
Eşgere Açık , alenen
Evlek: Tarla sürümünde pulluğun açtığı iz
Eze Teyze


F

Fanti: İskambil
Ferik: Henüz yumurtlamamış tavuk, Piliç
Fırtık: Sümük
Fırtıklı: Sümüklü
Fışğı: Tezeğin ufalanmış şekli
Fitoz: Sevimli
Fizzah: Bağırmak
Fizahlanmak: Bağırmak, ağlamak
Furuç: Armat kurusu

G

Gagaç: Kurumuş otlara verilen ad
Gağ: Meyve kurusu
Gada: Dert, bela
Gadan alem: Dertlerini ben üstüme alayım
Gakka: Çocuk dilinde şeker
Galak: Tezek yığını
Galet: Bisküvi
Ganayahlı: Kadın ya da kız için söylenilen bir söz
Ganfet: Akide Şekeri
Garo: Eski anbar
Garonun yokuşu: Ambar yokuşu
Gaşka: At Arabası
Gav: Kil, toprak
Gavçe: Çengel
***ğana: Sahanda yumurta
Gecen ğhere kalsın: İyi geceler
Gedek: Manda yavrusu
Gejjo: Aptal, bilinçsiz
Gem: Döven
Geven: Dikenli derelerde olan bitki
Gıdella: Küçük sepet
Gıdıl: Küçük
Gımı Atol denen bitkinin uzanmış sapı
Gımı gıçlı İnce bacaklı
Gıdik: Oğlak, Keçi yavrusu
Gıjgırmak: Yoğurdun ekşimesi
Gıjjik: Kıvırcık saç
Gınco: Zayıf, çelimsiz
Gırgal: ******ları bağlamak için ağaçtan yapılmış boyun bağı
Gırnap: Sağlam ip
Gobbuz: Yumruk
Gobbal: Büyük burun
Gocik: Kaban
Golopi: Tahtadan yapılmış sitil
Gizenguggi: Saklambaç oyunu
God: Bir ağırlık ölçüsü
Godda: Büyük zar, makara
Godik: Manda yavrusu
Gor: Mezar
Gorbagor: Toplu mezar
Gorluk: Cenaze için saklanan para
Gorhana: Mezarlık
Goruhçu: Kır bekçisi
Gozo: Biçimsiz, düzeni bozuk
Göze: Pınarın suyunun çıktığı yer
Gurra,Gurre: Kendini beğenmiş
Gudik: Enik, ***** yavrusu
Gurduşka: Kadınların giydiği bir çeşit gömlek
Guli: Hindi
Gurban: Bir isim
Guşhana: Tencere
Guzzik: Kambur
Güman: Umut
Güman etmek: Umut etmek



H

Hacillenmek: Yaptığına pişman olmak
Hal: Siyah ben
Hamarat: Becerikli
Harbi: Doğru
Hardahurda: Kırık ya da döküntü
Harğ: Ark, su kanalı
Harbutlamak: Sıcak su ile soğuk suyu karıştırmak
Haro: Ambar ya da samanlık içinde ki bölme
Haros: Ekilmemiş tarla
Hasıllama: Yoğurmak
Hedik: Haşlanmış buğday, diş hediği
Hengel: Mantı
Helek: Yorgun
Helek olmak: Yorgun düşmek
Herk: Sürülmüş tarla
Herslenmek: Sinirlenmek
Hetircek: Ocak taşları üzerine, yemek pişirmek için konulan demir çubuk
Hevenk: Kara batmamak için ayağa giyilen geniş ayakkabı
Heyat,hayat: Bahçe
Himm: Bina yapımı için kazılan temel
Hırkal: Mantı
Hışt: Çivili ***** tasması
Hızan: İş bilmeyen
Hodak: Öküzün boyunduruğuna binen ve öküzleri süren çocuk
Hop, ğhop: Sabanın demir olan ucu
Noravel: Hodak denen çocuğun söylediği maniler
Hozan: Biçilmiş tarlanın birdiyer adı

İ

İstikan: Çay bardağı
İstol: Sandalye
İskat: Ölünün arkasından günahına karşılık verilen para
İşkınlanmak: Filiz vermek
İşkirlenmek: Şüphelenmek
İşmar: İşaret etmek
İtelemek: İtmek

K

Kanfet: Akide şekeri
Kargun: Yazın karların erimesiyle oluşan sel
Kaşka: Ağaçtan yapılmış el arabası, küçük araba
Kayış: Kemer
Kayğana: Sahanda yumurta
Kebani: Ev işlerinde hamarat olan kadın
Kefterkuski: Hortlak
Kerme: Koyan pisliginden yapılan tezek
Kerti: Bayat
Kidik: Keçi yavrusu
Kınnap: İnce dayanıklı ip
Kırlent: Sekilere konulan yastık
Kirtil: Kısa ve oldukça sert ot
Kitmir: Küçük
Kodik: Manda yavrusu
Kolik: Boynuzu olmayanan ******lara denir
Kollik: Kuyruğu kesilmiş ******
Kolopi: Küçük sitil
Kopça: Düğme
Kopti: Kaba,saba
Kor: Kör
Kart: Yeşil çimenlik ama sert olan yer
Koraraba: Kağnı
Koroğlu: Köroğlu
Korberevi: Önünü görmeyen
Koşat: Binalarda yük taşıyan kalın ağaç
Kotan: Pulluk
Kozik: Ahırda danaların kapatıldığı yer
Köçmek: Evlenmek
Köynek: Gömlek
Kudik: Küçük *****, Enik
Kulun: Kısrakların yavrusu
Kullik: Bere
Kunkul: Omuz
Kurig: Kısrakların yeni kulunu tay
Kurun, Kürün: Ağaçtan oyularak yapılan su kabı
Kuşkana: Küçük tencere
Kuzzik: Kambur
Küllah: Böğürtlen
Külek: Ağzı geniş, altı dar su kabı
Külül, Külür: Yabani bezelye
Küski: Kaldıraç Söz sözün küsküsüdür
Kütan: Kotan,Pulluk
Küze: Su kabı

L

Lallo: Konuşamayan, lal
Lapatka: Kürek
Laçin: Doğan
Laz: Karadenizliye denilir
Lazut: Mısır
Leçek: Beyaz renkli başörtüsü
Lelê: Ana, bakıcı
Lenger: Geniş ve derin leğen
Lezgi: Halk müziğinde bir makam adı. İsim, bir aşık adı
Lıbbız: Parasız, Züğürt
Lığlanmak: Mızmızlanmak gibi
Lili: Lakap,
Lobya: Fasulye
Loda: Büyük ot yığını
Lokko: Büyük kaba
Lök: Büyük
Lüle Musluk, Suyun aktığı boru

M


Mahal: Yer, mesken
Mafiş: Küçük kare şeklinde kesilmiş yufkanın yağda kızartılması
Makat: Tahtadan yapılmış sedir
Mar: Yılan
Maşrapa: Kulplu bir çeşit su kabı
Mattavar: Bir çeşit hastalık
Maya: Kadın adı
Mazi: İki teker arasında ki mil
Mehriban: Kadın adı, merhametli
Mercana: kışlık yakacağın ormandan temini.
Meşe: Orman
Merek: Ot ya da saman konulan ev: Merek yandı sıçana da kalmadı
Mintan: Gömlek
Miras kalsın: Mal sahibinin ölmesini dilemek
Modgam: İmece
Morbet: Çırak, yardım eden çocuk
Mozik: Bir yaşına girmiş dana
Möğkgem: Sağlam
Muzveil: Muhbir
Muzveillenmek: İhbar etmek
Mürgülemek: Otururken hafifden uyumak, şekerleme

N


Nahır: Sığır sürüsü
Neft: Gazyağı
Nevale: Erzak
Napuzzar: Kapının önünde ya da arkasında kalan tarla
Nat: Tırpan sapı
Nataş: Çıra parçasına verilen ad
Nöker: Hızmetkar

O

Ola, Ula: Ulan, arkadaş
Oçkur: Uçkur
Ola Çabuğh Gaç: Hemen kaç

Ö

Ögeç: Bir yaşını geçmiş erkek kuçu



P

Pağaç: Yuvarlak ve kalın bir tür ekmek, somun
Pağhıl: Kıskanç
Pağhıllanmak: Kıskanmak
Pampara: Bir tür yabani bitki
Panta: Yabani armut, ahlat
Papağ: Başa giyilen tiftik başlık
Papul: Çocuk ayakkabısı, patik
Peg: Yıkıntı, virane olmuş ev kalıntısı için denir
Pege: Ahırda ******ların ot ya da saman yedikler bölme
Pepe: Kekeme
Peleş: Boynuzları yanlara doğru açılmış ******lara verilenad
Peçkir: El havlusu
Pisik: Kedi
Peş: Arka
Peşine gitmek: Arkasından gitmek
Peşlemek: Kovalamak
Peşgun: Ayakları kısa yer sofrası
Pırti: Elbise
Pızık: Yabani arı
Pızıklanmak: Sineklenmek
Pin: Tavuk yuvası, kümes
Pingal: Folluk, tavuk yuvası
Pitik: ***** yavrusu
Polum: Oyun
Polim yapma: Oyun yapma
Portlak: Göz yapısı büyük olan
Poşa: Çingene,
Potur: Büzgü
Poy Poy: Hele bakın anlamında Poy Poy Gülen
Pöçük: Kuyruk, en geride kalan
Puç: Hiç, yitirmek Emegim puç oldu
Punğar: Pınar
Pumpul: Yastık başlarına dikilen püskül, süslü
Pulul: Ot demeti
Put: Bir ağırlık ölçüsü
Puti: Yiyeceği olmayan ailenin fertlerini komşuları alıp besleme işi
Püşürik aşı: Bir tür çorba
Pöçük: Son. Kuyruk
Pörçük: Tırpanı sapına bağlanan yeri
Pörçüklü: Yağcı,
Punğar: Çeşme

S

Sağdıç: Düğünde damadı gezdiren kişi
Sahi: Gerçek
Sahi mi: Gerçek mi
Sak: Çorabın tabandan yukarı olan kısmı
Sako: Sakar, dökülen
Sambağı. Samileri bağlıyan ip
Sami: Boyunduruğa takılan ağaç ya da demir çubuk
Sanaksal: Ahırların orta yerinde çukur ****** bokunun toplandığı kanal
Sap: Başakların tutunduğu dal
Sarol: Can eriği
Sazna: Arazi ölçümünde kullanılan bir ölçü aleti
Secele: Soy kütüğü
Segirtmek: Çabuk gitmek
Sıggavus: Ahır temizlemede kullanılan süpürge
Seki, Sevki: Sedir
Sıloık: ıslık
Sinor: Tarla hududu, sınır
Sitekan İstikan Bardak
Sitil: Süt kabı
Sivirlenme: yokuş aşağı kayma olayı
Stol: Sandaliye
Sosiya: Parlak renkli kara kuş



Ş

Şaplak: Tokat
Şillopa: Karla karışık yağmur
Şirat: Peynir Suyu
Şoğurt: Salya
şourtlu: Salyalı
Şor Tuzlu
Şoş: Asfalt yol
Şöbe: Oltu taşından yapılan boncuk
Şuşlanmak: Fazla yatmak
Şuşurtluk: Değirmen oluğunun su dökülen yeri
Şüzzük: Peynirin suyu

T

Tağaryirlenme: Kendinden geçme
Tanış: Tanıdık
Talaş: Telaş
Tapan: Sürülmüş tarlayı düzeltmeye yarıyan tahta kalas
Tapul: Ot demeti
Tar: Tavukların üstüne dizildiği ince sırık
Tavşal: Kadınların baş örtüsünün kalını
Tecgere: ****** pisliğini taşımaya yarıyan tahat alet
Têlli: Güzel, narin
Telis: Çuval
Teper: Doldurur, Ha bire teper
Terek: Raf
Termaş: Bozuk
Termaşa kalsın: Bozulsun kalsın
Terpen: Kımılda
Terpet: Kımıldat,
Teşi: Yün eğirmeye yarayan alet
Teşt: Saç legen
Tevür: Çeşit
Têy: bir nida, Têy nezaman geldi
Trink: Peşin para anlamında
Tik: Yüksek, dik
Tığ. Harman yerinde ki saman yığını
Tığa: Saygısız olan delikanlıya denir
Tırık: İshal
Tırhıç: Ahırın içini bölmek için yapılmış tahta duvar, bölme
Toklu: Yaşına girmiş erkek kuzu
Tulla: ***** eniği
Tullanmak: Yuvarlamak
Tuluk: Tulum
Tuman: Don
Tülek: Korkudan çabukça kaçan, ödlek
Torpağh : Toprak
Torpağh başına: Ölesin, mezara gidesin
Torlak: İş bilmeyen, acemi
Tosbağa: Kaplumbağa
Toklu: Bir yaşında kuzu
Toy: Düğün
Tump: Tarlaların kenarı
Tütün: Duman
Tütüye Bir kadın ismi

U

Uca: Yüce, “Uca dağların başında
Uçuğh: Yıkık
Uğuz: Oğuz
Ula: Ola, olan
Ula Ula: Hele hele
Umaç: Hamurdan yapılan bir yemek
Uşağh: Çocuk

Ü

Ürek: Yürek
Üstü: Elbisesi
Üzerlik: Sedefotu
Üzdür: Yüzdür

V

Varlı: Zengin
Vedre Kova, su kabı
Veran: Viran, harabe
Veran kalsın: Harabe olsun
Voj: Yular
Vurgun: tutkun
Vışşş! Şaşırma ifadesi

Y

Yad: Yabancı
Yal: ***** yiyeceği
Yalağh: Köpeğe yal verilen kap, yal kabı
Yalaka: Yağcılık eden
Yanaşma: Yandan takılan
Yanbegi: Yatay olan eğiri
Yanpuri: Eğri düz olmayan
Yansılama: Taklit etmek
Yarpağh: yaprak
Yaşik: Ağaçtan yapılan kasa
Yaşmağh: Başörtüsü
Yavan: Katıksız
Yaylığh: Başörtüsü
Yêddi: Yedi
Yege: Eye
Yegin: Çalışkan, üşenmeyen
Yeke: Büyük, kocaman
Yêri: Yürü
Yerinmek: Heveslenme
Yesir: Esir
Yesir olmak: Kurban olmak
Yeşilpiç: ¼ lük Rakı
Yığ: Topla
Yığın: Ot yığını, kalabalık
Yumri: Yuvarlak
Yuha: Sığ derin olmayan
Yuha: ince
Yuğhu: Uyku Yuğhun Gelêr
Yüngül: Hafif
Yola vurma: Gönderme
Yon: Bir ağacı yontmak.
Yoz: Kısır mal



Z

Zabun: Çelimsiz
Zağar: Küçük *****
Sağ: Kara karga
Zağ: Keskin sivri
Zağar: Küçük *****
Zanduğh: Sandık
Zanka: Kızak
Zahar: Gerçekten öyle
Zeher: Ağu, Zehir anlamında
Zehrimar: Sinirli bir anda Ne var anlamında kullanılır
Zer: Altın
Zerzebil: Perişan
Zerge: Değersiz, değeri düşük olan denir
Zeşt: İnce sac
Zeşt: Ağıt
Zıbın: Bebek gömleği
Zevsek: Geveze
Zırlama: Ağlama, çok söylenme
Zırza: Asmalı kapı kilidi
Zırzop: Uyumsuz, kaba saba
Zibidi: Giyimiyle topluma uymayan kişi
Zibil: İnce toz
Zirt: Gösteriş meraklısı
Ziyankar: Zarar veren
Ziyil: Siğil
Zoğ: Tarla, çayır biçiminde tırpanın biçerek yığdığı ot
Zokko: Mantar
Zukkum: Haram
Zukkum: Zehir, zakkum anlamında
Zanduk: sandık