Tohumlu bitkilerde bulunan üreme organı çiçek’dir. Bitki gövdelerinin uç kısımlarında ve yan dalların uçlarında üreme organı olan çiçekler bulunmaktadır. Çiçeklerin bitkilerde büyümesi ve gelişmesi sınırlıdır. Çiçek yapısı ve ksımlarını anlatmadan önce tohumlu bitkilerden kısaca bahsedeceğiz.
Tohumlu bitkiler açık tohumlu ve kapalı tohumlu olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Açık Tohumlular ; Bu tür bitkilerin üreme organı olan çiçekleri kozalaklardır. Kozalaklar belli bir eksen etrafında sarmal olarak dizili kozalak pullarından oluşmaktadır. Açık tohumlu bitkilerin erkek kozalakları ve dişi kozalakları ayrı olarak bitkide yer almaktadır.
Açık tohumluların (kozalıklı olanlarının) genel özelliklerini kısaca özetlemek gerekirse ;


  • Açık tohumlu bitkiler her mevsim yeşildir.
  • Açık tohumlu bitkilerin yaprakları iğnelidir.
  • Açık tohumlu bitkiler ağaç ve çalılardan oluşan çok yıllık bitkilerdir.
  • Açık tohumlu bitkilerin orsu formları bulunmamaktadır.
  • Açık tohumlu bitkilerin tohumlarının taslakları ovaryum tarafından örtülmüş durumda değildir.
  • Açık tohumlu bitkilerde erke ve dişi organları aynı çiçeklerde yer alır.
  • Genellikle açık tohumlu bitkilerde besin dokusu olan endosperm oluşumu döllenme olayı olmadan gelişir.
  • Açık tohumlu bitkilerde çenek sayısı değişkenlik göstermektedir.

Açık tohumlu bitkilerin dişi kozalağında pullar açıkta bulunur. Açıkta bulunan dişi kozalaklar erkek kozalaklardaki polenleri rüzgar veya benzeri bir şekilde alarak çiftleşme olayını gerçekleştirir.

Kapalı Tohumlar ; Bu tür bitkilerin çiçekleri çiçek sapı denilen bir sürgünün ucunda bulunmaktadır. Çiçek sapının uç kısmında çiçek tablası denilen gelişmiş bir yapı bulunmaktadır. Çiçek, dışatan içe doğru çanak yapraklardan, taç yapraklardan, erkek ve dişi organlardan oluşmaktadır. Kapalı tohumlular tek çenekli ve çift çenekli olmak üzere iki çeşitten oluşmaktadır.
Kapalı tohumların özelliklerini kısaca özetlemek gerekirse :


  • Gerçek bir çiçek yapısı ve tohum taslaklarına sahiptirler.
  • Tohum yapıları ovaryum ile örtülüdür.
  • Kapalı tohumlu bitkilerde kök, gövde ve yaprak kısımları bulunmaktadır.
  • Endospermleri triploittir (3N)
  • Kapalı tohumlu olan bitkiler eşeyli üreme veya eşeysiz üreme çoğalabilmektedirler.
  • Kapalı tohumların açık tohumlara oranla döllenme olasılığı daha yüksektir.
  • Kapalı tohumlular Tek Çenekli ve Çift Çenekli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Çiçek Yapısı ve Kısımları


  • Taç Yaprak
  • Çanak Yaprak
  • Çiçek Tablası
  • Çiçek Sapı
  • Dişi Organ


  1. Tepecik
  2. Dişicik Borusu
  3. Yumurtalık


  • Erkek Organ


  1. Başçık
  2. Sapçık

Taç Yaprak
Çiçeğin renkli yapraklarında oluşan parlak kısımdır. Çiçeğin bu kısmı parlaklık ve renkleri böcekleri ve kuşları kendine çekerek tozlaşmaya yardımcı olmaktadır.


Çanak Yaprak
Genellikle çiçeğin dış kısmında yer alan yeşil yapraklara çanak yaprak denilmektedir. Bu kısımın görevi ise çiçeğin tomurcuk halindeyken iç kısımları korumaktır.
Çiçek Tablası
Çiçek sapının ucundaki genişlemiş olan kısımdır. Çiçeğin taç yaprağı ve erkek veya dişi organları bu kısma yerleşmiştir.
Dişi organ
Çiçeklerin dişi organları tepecik, dişicik borusu ve yumurtalıktan oluşmaktadır. Çiçeğin en iç kısmında yer alan çiçek organları bir yada daha fazla dişi organa sahip olabilmektedir.


1- Yumurtalık (Ovaryum)
Çiçeklerin dişi organlarının alt kısmında yer alan genişlemiş bir yapı olan yumurtalık, döllenme ile tohuma dönüşecek olan tohum taslaklarını içerisinde bulundurmaktadır.
2- Dişicik Borusu
çiçeklerin dişi organlarında bulunan yumurtalıkların tepeciğe kadar uzanan boyun kısmıdır. Bu yapısının görevi ise tozlaşmadan sonra oluşan polen tüpünün gelişmini sağlamak.
3- Tepecik
Dişicik borusunun hemen üst kısmında yer alan ve polenlerin tutunarak çimlendiği nemli kısımdır.
Erkek Organ
Çiçeklerde erkek organ sapçık ve başçık denen kısımlardan oluşmaktadır. Başçıkların her biri sapçıktaki çiçek tablasına bağlanmış durumdadırlar. Başçık polenlerin oluştuğu kısım olmakla birlikte başçıkların her birinde polen oluşumunu sağlayan polen kesecikleri bulunmaktadır.
Çiçek Çeşitleri

Elma ve bezellye gibi bitki gruplarının çanak yaprak, taç yaprak gibi çiçeklerin tüm kısımlarının bulunduğu çiçeklere tam çiçek denilmektedir. Tam çiçeklere bazı biyoloji kaynaklarında ersellikte denilmektedir.
Ancak eğer bitkilerin çiçek kısımlarında çanak yaprak, taç yaprak gibi kısımlardan 4 yada daha fazlası bulunmuyorsa bu tür bitkilere eksik çiçek denilmektedir. Eksik çiçekli bitkilere veya ağaçlara örnek verecek olursak, kavak, ceviz, ve fındık bitkilerini verebiliriz.

Ayrıca bu bilglere ek olarak eğer eksik çiçek yapısında sadece erkek organ bulunduruyorsa erkek çiçek, dişi organ bulunduruyorsa dişi çiçek olarak adlandırılır. Erkek ve dişi çiçeklerin aynı bitkide bulunmasına tek evcikli bitki denilmektedir. Tek evcikli bitkilere örnek verecek olursak, meşe ve ceviz ağaçlarını verebiliriz.
Ancak erkek ve dişi çiçekler farklı bitkilerde bulunuyorsa bu tür bitkilere de iki evcikli bitkilerdenilmektedir. İki evcikli bitkilere örnek vercek olursak, söğüt ve kavak bitkilerini verebiliriz.