Satrançta Mat Nasıl Olur?




Asıl amacın rakip şahı mat etmek olduğu satranç oyununda, şahın sıkıştırılması ve mat edilmesi için bazı noktalar büyük önem taşırlar. Özellikle de oyun sonlarındaki hamleler ile mat konumu yaratılmaya çalışılırken farklı yöntemler de düşünülebilir. Satrançta mat farklı kurgular ile sağlanabilir. Satranç oyununda mat konumunun oluşması için şu noktalar öne çıkar;

Şah tehdit altında olmalı: Rakip şaha "şah" çekerek tehdit uygulanmalıdır. Bu tehdit piyon ile, fil ile, at ile ya da vezir ile yapılabilir. Kimi zaman "çifte şah" da çekilebilir. Çifte şah, aynı anda iki farklı figür ile rakip şahın tehdit edilmesidir. Mat konumu dizmedeki temel nokta, rakip şahın böyle bir etki altında bırakılmasıdır. Aksi takdirde, tehdit edilmeyen şahın hareket de edememesi durumuna mat değil, pat (beraberlik) ismi verilir. Bu nedenle de mat konumundaki en temel ve en önemli nokta, rakip şahın tehdit altında bırakıldığı "şah çekme" eyleminin uygulanmasıdır.

Şah hareket edemeyecek duruma gelmeli: Rakip şah tehdit edildiğinde eğer farklı karelere kaçabiliyor ise bu durum mat değildir. Mat konumunda rakip şah, kesinlikle bir yere kaçamaz hale gelmelidir. Örneğin; şahın muhtemel kaçış kareleri farklı figürler ile tehdit altına alınabilir ya da etrafındaki karelerin dolu olması sağlanabilir. Kimi zaman sıkışan şahların etrafında bulunan kendi figürleri yüzünden mat oldukları da görülür.

Şahın önüne rakip taşlardan biri siper olmamalı: Kimi oyunlarda şah tehditi varken, tehdit edilen şahın ordusundaki farklı figürler tehdidi ortadan kaldırmak için şaha siper olabilirler. Örneğin; beyaz vezirin tehdit ettiği siyah şah, hemen önündeki kareye siyah kalenin gelmesi ile mattan kurtulabilir. Mat konumunun oluşması için şah tehdidinin de sekteye uğramaması gerekir. Kimi pozisyonlarda geçici çözüm olarak araya başka taşlar getirilse de, devamında aynı tehdit doğrultusu üzerinden yeni bir akınla mat konumu dizilebilir.

Rakibi mat etmek isteyen oyuncuların etkili silahlarla güçlü bir biçimde saldırı yapması gerekir. Rakip şah doğru şekilde sıkıştırıldığı takdirde son bir şah hamlesi oyunu mat yapacaktır. Mat durumu, notasyon üzerinde "#" ile gösterilir.