Yüksek yapılı bitkilerin kök, yaprak ve gövde gibi organlarına vejetatif organ denilmektedir. Vejetatif üreme ise yüksek yapılı bitkilerin vejetatif organlarında ana bitkiyle aynı genetiközelliklere sahip yeni bitki bireylerinin oluşmasıdır. Konu başlığında da yer aldığı gibi vejetatif üreme eşeysiz üreme çeşitleri arasında yer almaktadır.

Bitkilerin nesiller boyu aynı özelliğe sahip bireyler dünyaya getirmesini sağlayan vejetatif üremenin kendi içinde çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar çelikle üreme, yumru ile üreme, sürünücü gövde (stolon) ile üreme, soğan (rizom) gövde ile üreme, daldırma yöntemi ile üreme ve doku kültürü ile üreme şeklinde 6 çeşittir. Bazı biyoloji kaynaklarında vejetatif ürme daha az başlık altında incelenir.

Çelikle Üreme

Kavak, çınar, meyve ağaçları, asma gibi bazı bitkilerden koparılan bir dal parçasının toğrağa dikilmesiyle yeni bitkilerin meydana gelmesine çelikle üreme denilmektedir.
Çelikle vejetatif üremenin önemli bir başka yöntemide aşılamadır. iki bitkiden alınan ayrı ayrı alınan parçaların tek bir bitkiymiş gibi kaynaştırılıp büyüyecek duruma getirilmesine aşılamadenilmektedir. İki bitkiden alınan parçalardan eklenen kısım bitkinin üst kısmını oluşturur ve bu üst kısma aşı denilmektedir. bitkinin alt kısmı yani kökünü oluşturan kısmına ise anaçdenilmektedir.

Bir bitkiden alınan dal parçası aynı türün farklı çeşitlerine veya yakın akraba türlerine aşılanır. Böylece farklı türlerin ya da çeşitlerin en iyi özellikleri bir bitkide birleştirilmiş olur. Bu yöntem sayesinde çevre koşullarına dayanaklı ve dirençli bitkiler yetişmiş olur. Buna en güzel yüksek kaliteli üzüm üretmek için meyve kalitesi yüksek aşı, topraktaki hastalık etkenlerine dayanıklı anaca uygulanır.

Yumru ile Üreme

Patates ve yer elması gibi bazı bitkilerde, yumru adı verilen; toprak altı gövdesi bulunmaktadır. Bu bitkilerin yumrusundan parça alarak toğrağa ekilmesi durumunda, her parçanın yeni bir birey meydana getirmesine yumru ile üreme denilmektedir.

Önemli bir notu iletmekte fayda var. Bitkilerin yumrusundan koparılan parçaların gelişebilmesi için, bu parçalarda mutlaka göz adı verilen yapıların bulunması gerekmektedir.

Soğan (Rizom) Gövde ile Üreme

Ayrık otu, zencefil, sümbül, lale, sarımsak gibi çok miktarda yedek besin depo edebilen, toprak altında yatay olarak uzayabilen, birçok sayıda saçak kökleri bulunan ve silindir şeklinde bir toprak altı gövdesi bulunan bitkilerin gövdesine rizom gövde denilmektedir.

Rizom gövde toprak altındadır. Rizom gövdelerin üzerinde yer gözlerden bir parça alınıp toprağa ekilmesinde durumunda yeni bitkilerin meydana gelmesine rizom gövde ile üremedenilmektedir.

Sürünücü Gövde (Stolon) ile Üreme

Çilek bitkisinde olduğu gibi gövde görevini üstlenmiş yapıların toprak üzerinde yada toprak altında sürünerek belirli aralıklarla kök salar ve yeni bitkileri oluşturur. Bu tür üreme şekline sürünücü gövde ile üreme denilmektedir.


Daldırma Yöntemi ile Üreme

Fındık, asma, böğürtlen, portakal ve mandaline gibi kök gelişimi uzun süren bitkilerin çelikle üreme yerine kullanılan bir üreme yöntemidir. Yani kısaca özetlemek gerekirse, ana bitki ile bağlantısı hala devam eden bir gövde parçasının üzerinde köklerin oluşmasıdır.

Daldırma yöntemi ile üremede bitkkinin toprağa yakın kısımlarından çıkan bir dal parçası bükülür. yere çarpan kısmın toprakla örtülmesi sağlanır ve ucunun toprağın dışına çıkması sağlanır. Toprağa gömülen kısım toprağın altında köklendikten sonra ana bitkiden ayrılarak yeni bir bitki elde edilmiş olunur.

Doku Kültürü ile Üreme

Doku kültürü ile üreme steril yani temiz bir ortamda bitki için uygun ortamın hazırlanması durumunda bitkinin hücre, doku veya organlarından yeni bir bitki veya bitki ürünü elde edilmesidir. Doku kültürü sayesinde istenilen özelliklere sahip binler hatta milyonlarca bitki elde edilebilir.

Bir çeşit klonlama olan bu yöntem mısır, buğday, pirinç, soya fasulyesi gibi bitkilerde kullanılmaktadır. Ayrıca melez orkide, manolya, gül, zambak gibi değerli süs bitkilerinin hızlı çoğaltılmasında da doku kültürleri kullanılmaktadır.