Golgi cisimciği görevleri ve özellikleri hakkında bilgi vermeden önce sizlere golgi cisimciği hakkında kısa bilgiler vereceğiz. 1898 yılında italyan bilim adamı Camila Golgi sinir hücrelerini incelerken bir takım yassı keseciklere ve kanalcıklara rastlamış, Camila Golgi rastladığı bu yapılara Golgi cisimciği adını vermiştir. Farklı biyoloji kaynaklarında golgi cisimciğine golgi kompleksi, golgi aygıtı veya golgi aparatı denilmektedir.
Golgi cisimciği zarlı bir yapıya sahip olmakla birlikte disk şeklinde üst üste dizilmiş yassı keseciklerden oluşmaktadır. Genellikle ökaryot canlıların hücre yapısında görülen golgi cisimciğinin kese sayıları, doku tipine ve mrtabolik faaliyetlere göre değişmektedir. Bir görevi gerçekleştirmek için özelleşmiş hücrelerde o görevi yerine getirmek için bazı organellerin sayısı fazla olmaktadır. Bunu golgi cisimciği ile örneklendirebiliriz. Madde paketleme faliyeti için özelleşmiş hücrelerde golgi cisimciği fazladır.
Golgi cisimciği olarak adlandırdığımız organeli bir üretim, depolama, ayırma, paketleme ve gönderme merkezi olarak düşünülebilir. Protein, yağ, ve karbonhidrat gibi maddeler endoplazmik retikulumdan golgi cisimciğine gider ve ileri seviyede işlenerek görevlerine göre sınıflandırlırlar. Endoplazmik retikulumdan golgi cisimciğine gelen protein, yağ ve karbonhidrat gibi maddeler arasından salgı görevi yapacak olan plazma zarına, hücre duvarına veya lizozom organelinin yapısına katılarak farklılaşırlar.
Golgi cisimciğinde işlenen ve farklılaşan bu maddeler daha sonra kesecikler yani vezikül şekline gelerek sitoplazma sıvısına aktarılır. Golgi cisimciğinde farklışan maddeler gliprotein, glikolipit ve lipoproteinlere dönüşerek plazma zarının yapısına katılırlar.
Lizozom ve koful organeli oluşumunda rol alan golgi cisimciği, hücre zarı yapımında fabrika görevi görmektedir. Uzun yıllar bilim dünyasında önemsenmeyen ve fazla görevi olmadığı düşünülen golgi cisimciği son yıllarda hücre zarının özgünlüğü konusundaki rolü nedeniyle tüm dikkatleri üzerine çekmeyi başarmıştır.
Golgi yukarıda sıraladığımız özelliklerine ek olarak bir takım moleküllerin üretimde de önemli rol üstlenmektedir. Hücre tarafından salgılanan birçok polisakkarit golgi cisimciği tarafından üretilmektedir.
Ayrıca golgi cisimciği salgı işlemi yapan hücrelerde ve sinir hücrelerinde hem bolca bulunmakta hemde gelişmiş düzeydedir. Golgi cisimciği alyuvar hücrelerinde, sperm ve bakteri gibi hücrelerde bulunmamaktadır.
Golgi cisimciğinin özelliğini ve işeleyişini kaybetmesi durumunda salgı üretimi büyük oranda durur. Buna ek olarak yaşlanma ile birlikte bazı hormonlarında yetersizliğine bağlı olarak meydana gelen hastalıkların temelinde metabolik faaliyetleri azalan golgi cisimciğinin ektisi bulunmaktadır.
Golgi Cisiciği Görevleri
- Golgi cisimciğinin en temel görevleri arasında salgılama görevi bulunmaktadır.
- Golgi cisimciğinde oluşan kesecikler (veziküller) zaman içerisinde hücre zarının yapısına katılır. Bu kesecikler hücre zarına yerleşerek hücre zarının genişlemesine ve hareket etmesine olanak sağlar.
- Golgi cisimciği salgı yapan hücrelerde oldukça gelişmiş düzeydedir.
- Golgi cisimciğinin vezikül olarak adlandırılan keseciklerinde tomurcuklanma olayı sonucu kafullar üretilmektedir.
- Golgi cisimcikleri bitkilerin hücre çeperinin oluşumunda önemli bir görevi bulunmaktadır.
- Golgi cisimciği endoplazmik retikulumdan gelen protein, yağ ve karbonhidrat gibi maddelerin farklılaşıp glikoprotein, glikolipit ve lipoprotein gibi maddelere dönüşmesini sağlamaktadır.
- Golgi cisimciği lizozom ve koful organellerinin oluşumunda önemli rol oynamaktadır.