Bir canlıdan döllenme olmaksızın çeşitli yollarla yeni bireylerin oluşturulmasına eşeysiz üremedenir. Eşeysiz üremede, eşeyli üremenin temel özelliklerinden olan, mayoz bölünme ve döllenme görülmez.
Eşeysiz üremenin temeli, hücrelerde görülen mitoz bölünmeye dayanır. Genel olarak eşeysiz üreme; tek hücreli canlılarda, süngerlerde, sölenterlerde, mantarlarda ve bazı bitkilerde yaygın olarak görülen bir üreme şeklidir
Bölünerek üreme; Bakteriler ve protistaların çoğunda görülür. Belli bir olgunluğa erişen hücre, kısmen eşit olarak ikiye bölünür. Bu üremenin aslı mitoza veya amitoza dayandığından oluşan bireyler birbiriyle aynı özelliktedir.
Protista türlerinin bölünerek üremesi sırasında paramesyumda enine, öglenada boyuna, belirli bir şekli olmayan amipte ise her yönden bölünme görülür.
Örnek ..
Bir hücrenin, mayozla bölünmesi sırasında geçirdiği safhalar şekilde gösterilmiştir.
Bu olaylar sırasında, aşağıdakilerden hangisi, hem mayoz I bölünmesinde, hem de mayoz II bölünmesinde gerçekleşir?
A) Kromozomlar arasında gen alışverişinin yapılması
B) Bölünme sırasında kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılması
C) Homolog kromozomların sinapsis oluşturacak şekilde biraraya gelmesi
D) Bölünmeden önce kromozom (DNA) eşlenmesinin yapılması
E) Çekirdek zarının önce kaybolup, sonra tekrar oluşturulması
Çözüm ..
Mayoz bölünmenin I. bölünmesinde homolog kromozomlar ayrılırken, II. bölünmesinde kardeş kromatit ayrılması gerçekleşir.
Homolog kromozomlar arasında, krosing over olayı ile gen değişimi yalnızca mayoz I bölünmesinde yapılır.
Bölünmenin başlangıcından önce, interfaz safhasında kromozom eşlenmesi yapılır. Mayoz II bölünmesi öncesinde, kromozomlar zaten eşlenmiş durumda bulunmaktadır. Her iki evrenin başlangıcında, çekirdek zarı eriyerek kaybolur, daha sonra tekrar yapılır.
Cevap E