Burun içinde mukus üreten epitel hücreleri vardır. Mukus ve burun içi kılları dışarıdan gelen havayı süzerek temizlenmesini sağlarken, kılcal damarlar dışarıdan alınan havanın ısıtılmasını sağlar.
Burun boşluğunun üst tarafında, sarı bölge denilen koku alma alanı bulunur. Sarı bölge üzerinde, burun boşluğunun dışında kalan bölgeye ise koku soğancığı denir.
Gaz halinde gelen koku, mukus içinde erir. Koku soğancığında bulunan kemoreseptörler uyartıyı alarak beynin ilgili kısmına iletirler. Böylece koku duyusu alınmış olur.
Burnumuzdaki koku reseptörleri aynı kokuya karşı uzun süre duyarlı olamaz. Aynı koku çeşidiyle uyarılan reseptörler zamanla yorulur ve koku alınmaz hale gelir. Böylece kötü ortamın kokularından rahatsızlık duyulmaz. Kokuya neden olan faktör değiştirilirse, tekrar koku alınabilir.
Örnekle Pekiştirelim;
İnsanlarda, uyarıların alınmasından sorumlu olan, beş duyu organındaki reseptörler için, aşağıda belirtilen özelliklerden hangisi ortak değildir?
A) Doğrudan dış çevreye açık olma
B) Eşik şiddetindeki uyarılarla uyarılma
C) Hücre uzantılarıyla yüzey genişliği sağlama
D) Aldığı uyartıyı beyin kabuğuna aktarma
E) Sinir hücreleriyle sinaps yapmış olma
Çözüm;
Duyu organlarımızdan dilde bulunan tat tomurcukları, burundaki koku almaçları ve derideki ağrı reseptörleri doğrudan dış ortama açıktır. Ancak, işitme ve görme olaylarının reseptörleriyle, derideki almaçların çoğu dış ortama açık değildir.
Bütün duyu reseptörleri eşik değerindeki uyartıları alarak, beyin kabuğundaki duyu merkezlerine aktarılmak üzere duyu nöronlarına verirler. Her duyumuzda bulunan reseptörlerin çoğunda, hücre yüzeyini artıran uzantılar vardır.
Cevap A