Hipofiz bezi ön lop, ara lop ve arka lop olarak üç kısımdan meydana gelir. Ön lop epitel hücrelerden, arka lop ise sinir hücrelerinden oluşur. Her iki lop da hipotalamusa bağlıdır.
Hipofizin hormon salgılaması hipotalamus tarafından kontrol edilir. Hipotalamus, RF (releasing faktör) denilen kimyasal maddeleri, kan yoluyla hipofize göndererek hormon salgılanmasını sağlar.
Hipofizin ön lobundan salgılanan hormonları:

ACH (Adrenokortikotropik hormon); hedef organı adrenal korteks (böbrek üstü bezinin kabuk bölgesi) tir. Bu hormon böbrek üstü bezinden kortizol ve aldosteron gibi hormonların salgılanmasını sağlar.
TSH (Tiroit Uyarıcı Hormon); tiroid bezini uyaran hormondur. Tiroid bezi bu hormonun etkisiyle tiroksin hormonu salgılar.
Folikül uyarıcı hormon (FSH); eşeysel bezlerin çalışmasını düzenler. Dişi ve erkeklerde üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar.
Luteinleştirici hormon (LH); dişide yumurtanın yumurta kanalına atılmasını sağlar. LH hormonu ayrıca korpus luteumdan progesteron salgılanmasını sağlar.
Luteotropik hormon (prolaktin) (LS); dişilerde süt bezlerinin gelişmesini ve annelik duyusunun oluşmasını sağlar. Doğumdan sonra süt salgılanmasını uyarır.
Somatotropik hormon (büyüme hormonu); bu hormon bütün hücrelerde etkili olsa da esas olarak büyüme ve bölünme gücüne sahip hücrelerde etkilidir. Bu hormonun etkisiyle yağlı şişmanlama durdurulur, Kücrelere amino asit girişi hızlandırılır ve protein sentezinin hızlanması sağlanır.
Büyüme çağında bu hormonunun fazla salgılanması devliğe, az salgılanması cüceliğe neden olur. Ergin dönemde fazla salgılanırsa akromegali (el, ayak ve kafa büyümesi) görülür.
Hipofizin ara lobundan salgılanan hormon:

MSH (Melanosit uyarıcı hormon); deri renginin oluşmasında etkilidir. Melanin pigmenti içeren melanositlerin çalışmasını etkiler. ınsandaki görevi kesin olarak bilinmemektedir.
Hipofiz arka lobundan (hipotalamustan salgılanıp, hipofizden kana verilen) iki çeşit hormon salgılanır:

Antidiüretik hormon (ADH = vazopressin): Bu hormonun esas görevi böbreklerde geri emilim yüzeylerine etkide bulunarak suyun geri emilimini sağlamaktır. Böylece böbrekten fazla su atılmasını engeller.
Bu hormon yetersiz olursa organizmadan aşırı su atılır. Günlük idrar miktarı artar. Hasta, aşırı derecede susuzluk duyar ve sürekli su içer. Bu hastalığa diabetes insipidus (şekersiz şeker hastalığı) denir. ADH vücuttaki suyun miktarına göre artırılıp, azaltılır.
Oksitosin hormonu; Dişilerde doğum anında rahim kaslarının kasılmasını sağlar. Bu sayede doğumun yapılmasını kolaylaştırır. Ayrıca süt bezlerinde toplanan sütün oluşum ve salınmasında etkilidir. Bunun için süt bezlerinin ve bu bezlere bağlı kanal hücrelerinin kasılmasını sağlar.
Örnek Soru:
Her canlı organizma, kendisi için gerekli hormonlarını
üretebilir.
Bir insanın, eksik olan hormonunu dışarıdan hazır
almak zorunda olması;
I. Hormonun yapısında bulunan, amino asit çeşitlerinden besinlerde yeterli oranda alınmamış olması
II. Hormon salgılayan bezin hastalık veya kaza sonucu tahrip olması
III. ılgili bezin salgısında ve çalışmasında bir düzensizlik görülmesi
durumlarından hangilerinin sonucunda gerçekleşebilir?
A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
Çözüm
Hormonların çoğu protein veya polipeptit yapısındadır. Bu nedenle üretilmesi için amino asitler gereklidir. Eğer besinlerle birlikte gerekli amino asitler alınmaz ise, o hormon sentezlenemez.
Hormon salgılayan bezin hastalık veya kaza sonucu tahrip olması, o bezin ürettiği hormonun hazır alınmasını gerektirir. Çünkü, vücutta ilgili hormonun eksikliğine bağlı olarak hastalıklar ortaya çıkabilir.
Bez salgısında oluşacak bir düzensizlik, bezin ürettiği hormon miktarını azaltabilir. Bu da hormonun hazır olarak alınmasını gerektirir.
Cevap E
Örnek Soru:
İnsan beyni tarafından üretilen endorfin maddesi ve bitkilerden elde edilen morfin maddesi acıların hissedilmesini engeller.
Bu iki madde sinir sisteminde,
I. Nöronlar arasındaki sinapslarda, geçişi engellemeye neden olma
II. Akson ucundan salınan aracı maddelerin miktarını artırma
III. Sinir hücrelerinde impuls oluşumunu ve iletimini hızlandırma
durumlarından hangilerini meydana getirerek acı duyusunun oluşmasını engeller?
A) Yalnız l
B) Yalnız ll
C) Yalnız lll
D) l ve Il
E) ll ve lll
Çözüm:
Endorfin ve morfin gibi maddeler, uyartıların ilk değerlendikleri bölgeleri etkilerler. Buralar ise sinir hücrelerinin arasında kurulan sinaps bölgeleridir. Uyartılar buradan geçemezlerse, beyindeki ilgili merkezlere iletilemez ve acı duyusu oluşmaz.
Akson ucundan salgılanan kimyasal madde miktarını artırma, uyartı etkisini azaltmayıp artırır. Sinir hücrelerinde uyartı iletim hızı sabittir.
Cevap A
Örnek Soru:
Hipofiz bezinden kana verilen hormonlardan bir kısmı bezin kendisi tarafından üretildiği halde, bazıları hipotalamusta üretilir ve hipofizden kana verilir. Buna göre, aşağıda görevi verilen hipofiz hormonlarından hangisi, üretilme yönüyle diğerlerinden farklıdır?
A) Kemikleri etkileyerek büyümeyi sağlayan
B) Erkek ve dişi üreme hücrelerinin üretilmesini sağlayan
C) Böbrek üstü bezlerinden hormon salgılatan
D) Rahim kaslarını etkileyerek, doğumun gerçekleşmesinde etkili olan
E) Tiroit bezini uyararak tiroksin salgılatan
Çözüm
Hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan hormonlar, buradaki hücreler tarafından üretilir. Arka lop hormonları ise hipotalamusta üretilir ve hipofizden kana verilir. Kemikleri etkileyerek büyümeyi sağlayan (Sş), üreme hücrelerini oluşturan (FSH ve LH hormonları), böbrek üstü bezinden kortizol ve aldosteron hormonlarını salgılatan (ACş) ve tiroit bezini hormon salgılaması için uyaran (TSH) hormonları ön lopta üretilir.
Rahim kaslarının kasılmasını sağlayarak, doğumun gerçekleşmesinde etkili olan (oksitosin) ve böbreklerden su emilimini sağlayan (ADH) hipotalamusta üretilir ve hipofizden kana verilir.
Cevap D