Millet sisteminden Ermeni ilahiyatına, Kafkas ve Balkan göçlerinin Anadolu’ya yaptığı etkilerden tehcir kararına, Ermeni çetelerinin faaliyetlerinden İttihat ve Terakki yönetiminin ideolojik analizlerine, Eçmiyazin Katogikosluğundan Teşkilat-ı Mahsusa’ya kadar onlarca önemli konuyu doğrudan uzmanlarıyla konuşarak ilginize sunuyoruz.

2015 senesi özellikle 1915 olaylarının yıl dönümü olması dolayısıyla hem Ermenistan, hem Türkiye hem de konuyla ilgilendiği ölçüde dünya kamuoyunun, yükselen tartışmalara şahit olacağı bir sene olacak gibi görünüyor. Sanıldığının aksine konunun iki tarafı yok. Yani iki temel argümandan birinin diğerine galebe çalacağı bir tartışma zeminini konuşmuyoruz.
Tartışma daha çok zeminin belirlenmesinde alevleniyor. Sayısız argüman etrafında sayısız oyuncu konuyu bir oraya bir buraya çekiştirmekle meşgul. Bu konu soykırım olarak mı nitelendirilecek mukatele mi? Tehcir mi diyeceğiz sevk ve iskan mı? Osmanlı Devleti’nin aldığı kararlar, bir ırkın bile isteye ortadan kaldırılmasına dönük taammüden bir temizlik iradesi miydi, yoksa Ermeni isyanları ve dönemin egemen güçlerinin çıkardığı karışıklıklar karşısında mecbur kalınan bir yer değiştirme mi? Bu konu tarihin mi konusu, politikanın mı? Belgeleri mi konuşacağız, ideolojileri mi? ilh. Bu sorulara şu yönde veya bu yönde bir cevap vermek demek aslında aynı zamanda konunun hangi zeminde ele alınmasının gerektiğini söylemek demek oluyor. Yani bir Ermeni, bir de Türk tarafı var, biri soykırımı diğeri de mukateleyi savunuyor değil. Her iki tarafın tezleri, revizyonist tezleri ve dönem dönem değişen devlet politikaları konuyu kamplara ayırıp analiz etmeyi zorlaştırıyor.
Büyükharf Yayıncılık olarak bu siteyi ve benzeri ortamları kullanıcıların hizmetine sunmaktaki temel amacımız, çerçevesi epeyce dağınık görünen 1915 Olayları üzerine yapılmış ciddi çalışmaları ve çabaları olabildiğince derli toplu bir şekilde, bir arada görmeyi denemektir. Bu bağlamda, Ermeni toplumunun Anadolu coğrafyasındaki serüvenini dönemler halinde farklı bakış açıları eşliğinde bu sitede bulabilirsiniz. Millet sisteminden Ermeni ilahiyatına, Kafkas ve Balkan göçlerinin Anadolu’ya yaptığı etkilerden tehcir kararına, Ermeni çetelerinin faaliyetlerinden İttihat ve Terakki yönetiminin ideolojik analizlerine, Eçmiyazin Katogikosluğundan Teşkilat-ı Mahsusa’ya kadar onlarca önemli konuyu doğrudan uzmanlarıyla konuşarak ilginize sunuyoruz. Hem tarih ilminin derinliklerinde, hem gündelik hayatın detaylarında hem de konunun siyasi bağlamı üzerinde 1915 Olayları’nın arka planıyla ilgili iddialı bir toplamla konuya genişlik kazandırmayı hedefliyoruz. Tabii mümkün mertebe farklı bakış açılarının tümüne yer vermeye çalışarak.
Günümüzde sadece tarihte değil, sosyal bilimlerin hemen hiçbir dalında kendinden fazla emin, kaba ve kocaman tezler seslendirmek eskisi kadar makbul sayılmıyor. Propaganda ve savaş dili artık o dilin taraftarlarına dahi yarar sağlamıyor. Aksine ulus-aşırı yaklaşımlar, daha dar ama ayakları daha çok yere basan yaratıcı yorumlar ve gerçekçi ve objektif olarak kanıtlanabilir tanımlamalar bilim adamlarını öne çıkarıyor. Özellikle bizim gibi ülkelerde kabul gören aşırı politize olmuş ve ancak yüksek sesle dile getirilebilecek yaklaşımlar ise yarına kalmayacak gibi görünüyor. Çabamızı, genç okuryazarlarımıza ve özellikle tarihçilerimize bu çerçevede sakin ve ahlaklı bir bilimsel zeminde hareket etmelerini önermek olarak değerlendirebilirsiniz.
Gerçeği çarpıtmadan anlamanın, bu toprakların hafızasını sadece işimize yarayacak yönüyle değil, hoşlanmasak da her yönüyle kavramanın yolu berrak bir ahlaki tutum ve tavır takınmaktan geçiyor. Doğru tavır ve ahlaklı tutum aşırı derecede politize olmuş taraflarca her mevsim taşlanır. Fakat yine her mevsim yeniden meyve veren ağaçlar gibi insanları beslemeye devam eder. Birinci Dünya Savaşı’nın tartışmalı noktaları başta olmak üzere katkı sağlamayı amaçladığımız bu konular çevresinde tartışma zemininin asgari ahlak kurallarıyla yeniden ve yeniden kurulmasını umuyoruz.
İyi okumalar
Eren SAFİ