Türk dilleri veya Türk lehçeleri, Doğu Avrupa’dan Sibirya ve Çin’in batısına dek uzanan bir alanda ana dil olarak 180 milyon kişi tarafından kullanılmaktadır. Bunlara ek olarak, ikinci dil olarak konuşanların sayısıyla birlikte yaklaşık 250 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Türk dilleri 40 ayrı yazı diline bölünen bir dil kümesi olarak tanımlanmaktadır. Türk yazı dilleri olarak da belirtilmektedir. Çağdaş dönem yazı dilleri olarak kabul edilirler.
Türk dillerini konuşan nüfus.
Coğrafyanın genişliği, coğrafi özellikler ve toplumsal etkenler de dikkate alınırsa dillerdeki farklılık veya değişim söz konusu olabilmektedir. Bu da dillerdeki değişimin nedeni kabul edilmekte. Birbirinden etkilenen Türk dillerinin en belirgin nedeni göçebe yaşama bağlı olarak birbirleriyle olan etkileşimleridir. Bu da benzerlikleri artırmakta ve ayrışmayı zorlaştırmaktadır. Tümce/cümle yapılarının benzer oluşları, kelimelerin de ortak yönlü oluşları Türk dillerini ayrı diller olarak kabul edilmemesine neden gösterilmektedir. Bu yüzden Türk dilleri, Ana Türkçenin alt kolları, yani Türkçenin lehçeleri olduğu görüşünü temellendirmektedir.

Aşağıda verilen Türk dilleri ve bu dillere/lehçelere ait cümleler örneklendirilmiştir.
Diller Cümle yapısı
Türkçe Çocuklar okulda dilimizi Latin alfabesi ile yazar.
Gagavuzca Uşaklar şkolada / okulda dilimizi latin alfavitindä yazêr.
Azerice Uşaqlar mÉ™ktÉ™bdÉ™ dilimizi latın É™lifbası ilÉ™ yazır.
Türkmence Çagalar mekdepde dilimizi latyn elipbiýi bile(n) ýazýar.
Özbekçe Bolalar maktabda tilimizni latin alifbosi bilan / ila yozadi.
Uygurca Balilar mektepte tilimizni latin elipbesi bilen yazidu.
Kazakça Balalar mektepte tilimizdi latin alipbesi menen jazadı.
Kırgızca Baldar mektepte tilibizdi latın alfaviti menen jazat.
Tatarca Balalar mäktäptä telebezne latin älifbası belän yaza.
Başkurtça Balalar mäktäptä telebeźźe latin älifbahı (alfavitı) menän yaźa.
Tuvaca Uruglar surguulda dılıvıstı Latın alfavidi-bile bijiirler.
Sıbırca Pallar mâktâptâ telebesne latin âlîppâ mân jasatlar.

Diller Tümce yapısı
Türkiye Türkçesi Yeni yılınız kutlu olsun.
Gagavuzca Yeni yılınızı kutlerim.
Karay Türkçesi Sizni yanhı yıl bıla kutleymın.
Azerice (Kuzey) Yeni iliniz mübarÉ™k olsun.
Azerice (Güney) TÉ™zÉ™/Yeni iliviz/iliniz mübarÉ™k olsun.
Irak Türkçesi (Irak) Y’engi iliwiz mübarak olsun.
Türkmence Täze ýylyñyz gutly bolsun.
Özbekçe Yangi yilingiz mubоrak bo’lsin.
Uygurca Yengi yılıngızğa mübarek bolsun.
Kazakça Jaña jılıñız quttı bolsın
Karaçay-Balkarca Cañı cılığız bla alğışlayma.
No***ca Yaña yılıñız men.
Karakalpakça Caña cılıñız quttı bolsın.
Kırgızca Cañı cılıñız quttu bolsun.
Tatarca Yaña yılığız qotlı bulsın.
Kırım Tatarcası Yañı yılıñız hayırlı (mubarek) olsun.
Moldova-Romanya Tatarcası Ceni cılınız kutlu bolsun.
Başkurtça Yañı yılığıź qotlo bulhın.
Kumukça Yangı yılığız kutlu bolsun.
Hakasça Naa çılnañ alğıstapçam (-alkış) şirerni.
Tuvaca Caa çıl-bile bayır çedirip or men.
Altayca Slerdi canñı cılla utkup turum.
Şor Türkçesi Naa çıl çakşı polzun.
Sahaca Ehigini sanga cılınan eğerdeliibin.
Çuvaşça ŚĕnÄ• Å›ul yaçepe salamlatap.
Sıbırca JaÅ‹a jiliÉ£is jaqşi pulsin.

Özbekçe hariç tüm Altay dillerinde ses uyumlarından olan küçük ve büyük ünlü uyumu vardır. Cümle yapıları ise özne-nesne-yüklem sırasıyla oluşturulur. Kazakçaya bir örnek:

  • jaz (yaz)
  • jaz-uw (yazı)
  • jaz-uw-şı (yazıcı/yazar)
  • jaz-uw-şı-lar (yazıcılar)
  • jaz-uw-şı-lar-ım (yazıcılarım)
  • jaz-uw-şı-lar-ım-ız (yazıcılarımız)
  • jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da (yazıcılarımıza)
  • jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da-ğı (yazıcılarımızdaki)
  • jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da-ğı-lar (yazıcılarımızdakiler)
  • jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da-ğı-lar-dan (yazıcılarımızdakilerden)

Modern Dil Bilimi Sınıflandırması

Ana Türkî dil

  • Ogurca (ya da Bolgarca)
    • Bolgarca (ölü), Çuvaşça (1,8 milyon), Hunca (ölü), Avarca (ölü)

  • Türkî-i Kadim (Genel isim olarak kullanımı)
    • Kıpçakça (Kuzeybatı Türkî)
      • Batı: Kırım-Tatarcası (500.000), Kumıkça (280.000), Karaçay-Balkarca (250.000), Karaimce (ölmek üzere), Kumanca (ölü)
      • Kuzey: Tatarca (7,8-8.8 milyon), Başkurtça (2,2 milyon)
      • Güney: Kazakça (14-16 milyon), Kırgızca (5,2 milyon), Karakalpakça (400.000), No***ca (70.000)

    • Oğuzca (Güney-Batı Türkî)
      • Batı: Türkiye Türkçesi (77 milyon, ikinci dil olarak konuşanlarla 83 milyon), Azerice (35-40 milyon), Gagavuzca (400.000)
      • Doğu: Türkmence (6,8-8.5 milyon), Horasan-Türkçesi (400.000 ?)
      • Güney: Kaş***ca (1,5 milyon), Afşarca (300.000), Aynallu dili (7.000), Sonkori (?)
      • Salar: Salarca (60.000)

    • Uygurca Uygurca 20-25 milyon (Güneydoğu Türkçe)
      • Çagatay Çagatayca (ölü)
      • Batı: Özbekçe (28 milyon)
      • Doğu:
        • Eski Türkçe (Orhun Kök, Yenisey Kök, Eski Uygurca, Karahanlıca) (ölü)
        • Uygurca (20-25 milyon)
        • Yugurca (Batı Yugur) (5.000)
        • Ayni dili (Ainu) (7.000)
        • İli Tûrki dili (100)

    • Sibirce (Kuzeydoğu Türkî)
      • Kuzey:
        • Yakutça (456.000), Dolganca (5000)

      • Güney:
        • Yeniseyce Hakasça (65.000), Şorca (10.000)
        • Sayan Tuvaca (200.000), Tofaca (Karaçayca) (ölü)
        • Altayca Altayca (75.000) (lehçeleri: Oyrot dili; Tuvaca, Kumanda, Ku; Teloytca, Telengitçe)
        • Çulim Çulimce (500)

    • Argu
      • Halaçça (Kalayca) (42.000)