Prolaktin, laktasyondaki rolünden dolayı hipofiz bezinde üretilen bir hormondur. Aynı zamanda, üreme sisteminde davranıştan etkilenmeye ve bağışıklık sistemini düzenlenmesine kadar vücudun diğer geniş işlevlerine sahiptir. Günlük dilde prolaktin “süt hormonu” olarak adlandırılır.
Prolaktin doğumdan sonra gençlerin emzirilmesine yanıt olarak memelilerde süt üretimini (emzirme) teşvik etmek üzere başlangıçta işlevinden sonra adlandırılan bir hormondur. O zamandan beri vücuda 300’den fazla işlev göstermiştir. Bunlar, üreme, metabolik, sıvıların düzenlenmesi (osmoregülasyon), bağışıklık sisteminin düzenlenmesi (bağışıklık düzenlenmesi) ve davranışsal işlevler olmak üzere çok sayıda alana ayrılabilir.
İnsanlarda prolaktin hem hipofiz bezinin ön kısmında (ön pituitör bezi) hem de vücudun herhangi bir yerinde çeşitli alanlarda üretilir . Pituitary bezindeki laktotrof hücreleri depolandığı ve daha sonra kan dolaşımına bırakıldığı prolaktin üretir. İnsan prolaktin rahim, bağışıklık hücreleri, beyin, göğüsler, prostat, cilt ve yağ dokusunda da üretilir .
Prolaktin nasıl kontrol edilir?
Prolaktin üretiminin ana regülatörlerinden biri olan hipofiz bezi, hormonal beynin doğrudan hipofiz bezinin üst kısmında bulunan hipotalamus tarafından üretilen dopamine denir . Dopamin, prolaktin üretimini sınırlar; bu nedenle, orada daha fazla dopamin varsa, daha az prolaktin salınır. Prolaktin kendisi dopamin salınımını arttırır, bu nedenle negatif bir geribildirim döngüsü yaratır.
Östrojen, prolaktinin bir başka kilit düzenleyicisidir ve prolaktin üretimini ve salgılanmasını hipofiz bezinden arttırdığı gösterilmiştir. Çalışmalar, kadınların üreme sikluslarının aşamalarında, östrojen seviyelerinin en yüksek olduğu yerlerde kan dolaşımında prolaktin miktarında küçük artışlar olduğunu göstermiştir . Emziren dönemi başlatmak için dolaşımdaki prolaktin daha yüksek bir seviyeye ihtiyaç duyulduğundan, mantıklı gelen hamilelik sırasında ve sonrasında da durum geçerlidir.
Dopamin ve östrojene ek olarak, bir takım diğer hormonlar hem vücutta salınan prolaktin miktarını artırabilir veya azaltabilir, bazı örnekler tirotropin salıcı hormon , oksitosin ve anti-diüretik hormondur .
Prolaktin Yüksekliği
Çok fazla prolaktin kan dolaşımına sahip olma durumuna hiperprolaktinemi denir. Hiperprolaktinemi’nin en yaygın nedenleri arasında gebelik, vücudun dopamin etkisini azaltan ilaçlar, tiroid yetersizliği ve benign pituiter tümörler (prolaktinomlar olarak bilinir) bulunur. Semptomlar, istenmeyen sütün üretimi, menstruasyon döngüsü rahatsızlıkları ve östrojen eksikliğine (kadınlarda) veya testosteron eksikliğine (erkeklerde) bağlı semptomları içerebilir . Prolaktinomalı hastaların büyük çoğunluğu dopaminin etkisini taklit eden ilaçlar kullanarak başarıyla tedavi edilebilir. En çok kullanılanlar kabergolin.
Prolaktin Düşüklüğü
Kanında prolaktin dolaşımının az olması durumuna hipoprolaktinemi denir. Bu durum çok nadirdir ve hipofiz yetersiz kişilerde görülebilir.
Verilen prolaktin miktarında bir azalma, doğumdan sonra yetersiz sütün üretilmesine neden olabilir. Düşük prolaktin seviyesine sahip insanların herhangi birinin spesifik bir tıbbi sorunu yoktur, ancak ön kanıtlar bazı enfeksiyonlara karşı bağışık yanıtları azaltabileceğini düşündürmektedir.