Pythagorasçı Sayı Öğretisi (Cosmopolisi) Nedir?

Felsefe tarihinde ilk kez kosmos (her şey) kelimesini kullanan da Pythagoras’tır. Ona göre kosmos mantıkça düzenlenmiş bir yapıdır. Bunun matematiksel olarak düzenlenmesini Pythagoras yapmıştır. Ona göre her şeyin temelinde, kökeninde iki madde vardır: 1- Peros: Sınırlı- sınırlayan “ateş” 2- Apeiron: Sınırsız “hava.” Bunları kütlesel varlık olarak görmüştür. Pythagoras’ın evren tablosu her şeyi kaplayan sınırsız hava ile merkezde olan sınırlı ateşten oluşur. Pythagoras’a göre sayı sınırlı ile sınırsızın, ‘tek ile çok’un birleşmesinden meydana gelir. Yani buna göre sayı fiziksel bir nesneye benzer. Ateş ve havadan oluşmuştur. Her şeyin temeli sayı, sayı nın temeli de sınırsız ve sınırlıdır. Sayının temeli hava ve ateştir. Sınırlı (ateş) aktif olandır. Sınırsız (hava) daha pasif olan şeyleri temsil eder. Bu örneği sperm ve yumurtadan alır. Spermin yumurtayı döllemesi gibi. Ateş onlarda aktif maddedir. Sınırlı ile sınırsız birleşerek 1’i oluşturur. Fakat bu sayının kütlesi vardır, nesnedir.

1 sayısı noktayı oluşturur.
2 sayısı doğruyu oluşturur.
3 sayısı üçgeni oluşturur.
4 sayısı reşaksı oluşturur.
5 sayısı ateşi oluşturur.
6 sayısı suyu oluşturur.

Küp Pythagoras’ta toprağa karşılık gelir. Sınırsız hava ile sınırlı ateşten sayılar oluşur. Pythagoras niceliksel değişiklikleri matematiksel sayılara bağlıyor. Yani biz evreni matematiksel sayılarla açıklayabiliriz. Pythagoras’ta:

1. Sayı denilince bugünkü sembolik anlamdaki sayı düşünülmemiştir.
2. Matematik yerine geometrik düşünme vardır.
3. Sayılar belli bir şekilde açıklanmıştır. Sayılar evren dizgisini açıklamak için temel öge olarak görülmüştür.
a) Sınırlı (ateş) ile sınırsız (hava)nın bir araya gelmesinden sayılar oluşmuştur. Bu düşüncesinin kaynağında döllenme olayı vardır.
b) Sayıların bir araya gelmesinden şekiller,
c) Şekillerin bir araya gelmesinden cisimler oluşmuş,
d) Cisimlerden de tek tek nesneler oluşmuştur.

Pythagoras’a göre her şey niceliklerden oluşmuştur. Her şeyin sayılardan oluşması, evreni matematiksel ifadelerle anlayabileceğimiz anlamındadır. Modern bilimin temeli budur. Evrenin matematiksel bir forma sahip olduğunun düşünülmesi, kimilerini, insanın ruh yapısıyla evrenin yapısının özdeş olduğu sonucuna da götürmektedir.

Miletos okulunda canlı-cansız, hareketli-hareketsiz ayrımı yapılmamıştı. Burada sanki yapılmış gibidir. Pythagoras,

1. Ruhun havadan yapıldığını, havanın pasif, ateşin aktif olduğunu söylüyor.
2. Ruhun sayılardan yapılıp yapılmadığı belli değildir.

Pythagoras’ta monizmin yıkılması belirgin bir hâle gelmiştir. Aktif madde, pasif madde, düşünme özelliğine sahip madde, düşünme özelliğinden yoksun madde gibi ayrımlar yavaş yavaş ortaya çıkmaya başlamıştır. Pythagoras’ta ruh havadan yapılmıştır. Pythagoras’ın felsefesine tam bir felsefe diyemiyoruz. Sanki uykudan yeni uyanmış gibi. Pythagoras’ın felsefe tarihine iki önemli katkısı olmuştur.

1. Geometri fikrini getirmiştir,
2. Astronomiye önemli katkılarda bulunmuştur.

Pythagoras’a göre: Her şey sayıdan meydana geldiyse bunun bir düzeni olması gerekir. Bu düzeni de nicelikleri ölçen bir bilgiye bağlamıştır. Zıtlıkları uyum içinde karşılamıştır. Sınırlı-sınırsız, iyi-kötü, bir-çok olan. Hava pasifse ruhun da pasif olması gerekir. Çünkü ruh havadan oluşmuştur.