Düzenleyici Tanrı.

Antik Çağ Yunan düşünürü Platon'a göre iyi idea'sı, düzenleyici bir Tanrı'dır. Yaratmış değil, biçim vermiştir. Antik Çağ Yunanlılarında yaratma düşüncesi yoktur; bir sanatçı, bir mimar gibi yapma, düzenleme, biçimlendirme anlayışı vardır. Bu anlayışa göre dünya yoktan var edilmemiş, idea'lar gibi ilksiz ve sonsuz olan biçimsiz özdek düzenlenip biçimlendirilerek meydana getirilmiştir. Platon'a göre bu biçimlendirmede örneklik eden idea'lardır, evrendeki bütün varlıklar bu ideal ilk örnek (Fr. Archetype)'lerine uygun olarak özdeği biçimlendirme yoluyla yapılmışlardır. Bu terim Plotinos'ca evren ruhu, gnostiklerce ikinci Tanrı ve Hegel'ce düşünce süreci anlamında kullanılmıştır. Dilimize epitken deyimiyle çevrilmiştir.



Köken olarak "zanaatkar", "usta işçi" ya da "işinin eri" anlamına gelen Demiourgos, Platon'un evren bilgisini serimlediği Timaios diyaloğunda fiziksel ya da maddi dünyaya biçim veren düzenleyici tanrı ya da tanrısal güçtür.

Ancak Demiourgos görülür dünyayı yoktan var eden yaratıcı bir tanrı değil, sözcüğün kökeninden de anlaşılacağı üzere, daha önceden var olan bir ereğe göre bu dünyayı çekip çeviren, onu kuran, oluşturan tanrısal bir güçtür. Demiourgos hazır bulduğu hammaddeyi; değişmez, yetkin, mutlak biçimler olan İdeaları —özellikle de Platon'un en üstün tuttuğu "Iyi İdeası"nı— örnek alarak işlemiştir. Platon Timaios'un sonunda duyulur ya da görülür dünyayı İdealar Dünyasına öykünerek kuran Demiourgos'u "İyi İdeası"yla özdeşleştirmiş oluşturduğu evreni de "olabileceğinin en iyisi" diye nitelemiştir.



Demiourgos sonraki Platoncu felsefe için de önemli roller üstlenmeyi sürdürmüştür. Örneğin Plotinos'ta "evrenin ruhu" anlamında kullanılmıştır (Dokuzluklar, II, 3,I Bilinircilerin ikici etiklerinde ise Demiourgos kusurlu olanı, eksikliği, kötülüğü yaratan; gerçek tanrının, en yüksek tanrının altında yer alan bir başka tanrıya karşılık gelir.