MAntarlar alemindeki organizmalar arasında mantarlar, mayalar, küfler, paslar, smutler, kurtçuklar, yer mantarı, morel ve küfler bulunur. 70.000’den fazla mantar türü tespit edilmiştir. Her yerde havada, suda, karada, toprakta, bitkilerde veya hayvanlarda yaşıyorlar. Bazı mantarlar mikroskobik olurken bazıları da bin dönümlük bir alana yayılabilmektedir. Mikoloji, fungus çalışmasıyla uğraşan bir biyoloji bilimidir. Mantarlar bitkiler gibi görünürler ancak hayvanlar ile yakından ilişkilidirler. Mantarlar kendi besinlerini üretemezler, böylece besinlerini diğer kaynaklardan alırlar. Mantarlar çok çeşitli boyutlarda ve biçimlerde bulunurlar ve büyük ekonomik öneme sahiptirler.
Mantarlar heterotrofik organizmalardır, besinlerini emerek elde ederler. Mantarların hücre duvarı çoğunlukla kitinden oluşur, bitkideki hücre duvarı ise selülozdan yapılır. Mantarlarda depolanan karbonhidratlar glikojen formundadır.
Mantar gövdesi bir miselyumdur, hiphae adı verilen küçük filamentlerden oluşur. Miselyum gizlidir. Mantarlardaki besinler, içinde yaşadıkları organik maddeden besinleri emerek. Mantarlar mideye sahip değildir, ancak sindirebilirler. Mantarların besinleri hücre duvarından hiflere geçmeden önce organik maddeyi basit bileşiklere ayıran enzimleri ve asitleri gizler.
Mantarlar Aleminin Özellikleri
Mantarların genel özellikleri şöyledir:
- Mantarlar ökaryotik organizmalardır.
- Vasküler olmayan organizmalardır.
- Sporlar yoluyla çoğalırlar.
- Tür ve şartlara bağlı olarak hem cinsel hem de aseksüel sporlar üretilebilir.
- Bunlar tipik olarak hareketsizdir.
- Mantarlar, nesildeki değişim olgusunu sergilerler.
- Mantarların bitkisel gövdesi tek hücreli olabilir veya hiphae denilen mikroskobik ipliklerden oluşabilir.
- Hücre duvarının yapısı bitkilere benzer, ancak kimyasal olarak mantar hücre duvarı kitinden oluşur.
- Mantarlar heterotrofik organizmalardır.
- Mantarlar önce yiyeceği sindirirler ve sonra yiyeceği yutup mantarları ekzoenzimler üretirler.
- Mantarlar yiyeceklerini nişasta olarak saklarlar.
- Mantarın biyosentezi mantarlarda meydana gelir.
- Mantarların çekirdekleri çok azdır.
- Mitoz sırasında nükleer zarf çözülmez.
- Mantarlarda beslenme – bunlar saprofit veya parazitler veya simbiyontlardır.
- Mantarlarda üreme, hem cinsel hem de aseksüel yollarla yapılır. Cinsel durum teleomorf olarak adlandırılır, aseksüel durum anamorf olarak adlandırılır.
Mantarlar Aleminin Sınıflandırılması
Mantarlar; küf, maya, şapkalı ve pas mantarları olmak üzere dört gruba ayrılmaktadır.
Küf mantarları:
- Küf mantarları saprofit veya parazit olarak beslenmektedirler.
- Küf mantarlarının bazı türlerinden antibiyotik elde edilmektedir.
- Küf mantarlarının bazı türleri, aflatoksin adı verilen zehirli maddeler üretmektedir.
Maya mantarları:
- Maya mantarları tek hücreli olmakla beraber saprofit olarak beslenmektedirler.
- Bira mayası, hamur mayası ve şarap mayası bunlara örnekdir.
Şapkalı mantarlar:
- Şapkalı mantarlar saprofit veya parazit olarak beslenmektedirler.
- Şapkalı mantarların bazı türleri zehirlidir.
- Şapkalı besinlerin bazı türleri ise besin olarak kullanılmaktadır.
Pas mantarları:
- Çoğu parazit olup, tahıllarda hastalığa yol açar.
MANTAR ÇEŞİTLERİ
Ascomycota: Saç Mantarları
Sakız mantarlar, ascicota adı verilen ascicota adı verilen küçük cup-shap ed keselerinde spor yaparlar. Olgun keseli mantar sporları, askosporlar olarak bilinir, ascus kırılmasının ucunda serbest bırakılırlar . Maya en yaygın tek hücreli mantardır. Maya, tomurcuk denilen aseksüel süreç ile çoğalır. Ana hücrenin yanında tomurcuklar oluşur, üst hücrelere benzer olan yeni maya hücresine sıkışır ve büyürler. Sakız mantar örnekleri morels, yer mantarı, fungus mantarı ve tozlu küflerdir.
Örnek: Aspergillus, Claviceps, Neurospora.
Division Basidiomycota: Kulüp Mantarları
Basidiomycota mantar, puf topu, smut , pas ve toadstools içerir. Sporlar, basidium adı verilen bir kulüp şekilli spor olgusuna yatırılır. Mantarlarda, basidia kapağın altındaki solungaçlara dizilir. Kulüp mantarları tarafından çok sayıda spor yapılır. Aslında ortalama büyüklükte bir mantar 16 milyardan fazla spor üretiyor. Bu sporlar çimlenir ya da olgunlaşır.
Örnek: Agaricus (mantar), Ustilago (smut) ve Puccinia (pas mantarı).
Zygomycota: Zygote oluşturan Mantarlar
Bu mantarlar genellikle peynir, ekmek ve diğer çürüyen yiyecekler üzerinde bulunur. Onlar zygote oluşturan mantarlar, dolayısıyla adı zygomycota. Sporlar, sporangium adı verilen yuvarlak şekilli durumda üretilir. Ekmekte görülen grimsi tüyler ve çürüyen yiyecekler aslında olgun sporangia kalıbının kütlesidir. Mikroskop altında pinhead olarak görülürler. Sporangium kırıldığında yüzlerce spor serbest bırakılır.
Örnek: Mucor , Rhizopus (ekmek kalıbı) ve Albugo .
Deuteromycota: Kusurlu Mantarlar
Bu organizmalar, kusurlu mantarlar olarak bilinirler çünkü cinsel üremeden yoksundurlar. Conidia olarak bilinen aseksüel sporlarla çoğalırlar. Mantarların çoğu, ringworm, atlet ayağı gibi insanlara hastalığa neden olur. Ekonomik olarak önemli kusurlu mantarlar Penicillium ve Aspergillus’dur .
Diğer örnekler Alternaria, Colletotrichum ve Trichoderma’dır.
Saç mantarlar : Agaricus (mantar), Ustilago (smut) ve Puccinia (pas mantarı).
Zigot oluşturan mantarlar : Mucor, Rhizopus (ekmek kalıbı) ve Albugo.
Kulüp mantarları : Agaricus (mantar), Ustilago (smut) ve Puccinia (pas mantarı). Kusurlu mantarlar : Alternaria, Colletotrichum ve Trichoderma.
Mantarların Üyeleri
Bitkilerin% 90’ından fazlası, mikorizaların simbiontlarıdır . Myco mantar ve rhiza kök anlamına gelir. Mycorrhizae iki tip ectomycorrhizae ve endomycorrhizae vardır.
Ectomycorrhizae – Bunlar kökün dışındaki mantar formlarıdır .
Endomycorrhizae – Ayrıca vesiküler-arbusküler-mikoriza (VAM) olarak bilinir. Mantar köklerin etrafında kılıf oluşturmaz.
Likenler – Bunlar simbiontlardır. Mantar ve alg arasında simbiyotik bir ilişki vardır. Organizmaların hiçbiri kendi başına hayatta kalmaz.
Mantarların Ekonomik Önemi
Mantarlar çeşitli şekillerde önemlidir:
- Geri dönüşüm – Bakteri ile birlikte, mantarlar ölü ve çürümüş maddelerin geri dönüşümünde önemli bir rol oynarlar.
- Gıda – Birçok mantar insanlar tarafından gıda olarak kullanılır. Mantar türleri yenilebilir ve satılık dünyanın birçok yerinde kültürlüdür.
- İlaçlar – Penisilin antibiyotik, yaygın bir mantar olan Penicillium’dan elde edilir. Diğer birçok mantar da insan ve hayvanlarda hastalıkları kontrol etmek için kullanılan antibiyotikler üretir.
- Biyo-kontrol ajanları – Mantarlar, zararlıları kontrol etmeye yardımcı olan böcekleri parazitlemek için kullanılır. Mantarlar sporları ürünlere püskürtülür, bu yöntem daha ucuz ve çevre dostudur.
- Bitki ve Hayvan Hastalıkları- Birçok mantar, bitkiler ve hayvanlarda hastalıklara neden olur. Aynı zamanda bitkiler ve hayvanlar ile uyumlu bir şekilde var olurlar.
- Gıda bozulmaları – Mantarlar, organik materyalin geri dönüşümünde önemli bir rol oynarlar. Gıda nemi içerdiğinde genellikle depolanan gıdaların büyük kayıplarından fungal hasar sorumludur.