Uyuza sebep olan sarcoptes scabiei, küçük bir parazit türüdür. İnsan ve hayvan vücuduna yerleşerek yaşamını sürdürür. Ciltten kolay kolay atılamaz. İnsan vücudu dışında yalnızca 2-3 gün yaşayabilir. Uyuz ise bu parazitin insan vücuduna yerleşerek yaptığı enfeksiyondur. Bu enfeksiyon sonucunda deri döküntüleri, lezyonlar ve kaşıntı oluşur. Uyuz, bulaşıcı bir hastalıktır.
Hasta bireyin kıyafetlerini giymekle, eşyalarını kullanmakla, yatağında yatmakla ve direkt deri teması yoluyla bulaşır. Uyuz hastalığının insana geçmesine yol açan enfeksiyon kaynakları kedi, köpek, at ve koyun gibi uyuz hastalığı olan hayvanlar, bu parazitin bulunduğu eşyalar veya besinlerdir.
Uyuz hastalığı nasıl oluşur ve belirtileri nelerdir?
Dişi sarcoptes paraziti deri yüzeyinde döllendikten sonra deri altı tabakasına tünel açarak yumurtalarını bırakır. Yumurtalar açılınca deri yüzeyine çıkarlar ve üç hafta içinde erişkin hale gelirler. Bu sırada sayıları oldukça artar ama hala vücutta bir belirti yoktur. Uyuz hastalığının en bulaşıcı olduğu dönem bu dönemdir.
10-20 gün sonrda döküntüler ortaya çıkar. Hiç uyuz geçirmemiş bir insanlarda döküntüler 3-5 hafta daha önce uyuz geçirip tedavi edilmiş insanlarda ise 1 gün içerisinde ortaya çıkar. Döküntünün ardından yaygın kaşıntı başlar. Kaşıntının derecesi vücudun bağışıklık yanıtına bağlıdır. Özellikle sıcak havalarda kaşıntı çok artar.
Uyuz hastalığında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Kişisel temizlik korunmalıdır ve hijyen konusunda dikkatli olunmalıdır. Hijyenik olmayan ortamlarda uyuz hastalığı kolayca yayılır. Uyuzdan şüphe edildiğinde en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Çamaşırlar kaynatılmalıdır. İç çamaşırlar ve yatak çarşafları kızgın ütü ile ütülenmelidir. Yıkanamayan eşyalar plastik bir torbaya konularak ağzı sıkıca kapalı bir şekilde 10-15 gün bekletilmelidir. Bu şekilde uyuza sebep olan parazit beslenemediği için ölecektir.
Etraftaki kişilerin bulaşma konusunda dikkatli olması ve uyuz hastalığı olan kişiyle temastan kaçınmaları gerekir. Tüm aile bireyleri ve uyuz olan kişiye temasta bulunan herkes doktor kontrolüne gitmelidir. Doktorun verdiği ilaçlar talimatlarına uygun bir şekilde kullanılmalıdır. Uyuz ilaçları genellikle iki kereden fazla kullanılmaz.
Genital bölgede oluşan bir uyuz hastalığında o bölgedeki tüyler temizlendikten sonra ilaç uygulaması yapılmalıdır. İlacın direkt olarak deriye temas etmesi önemlidir. Etkili tedaviden sonra 2 hafta daha kızarıklık ve kaşıntı sürebilmektedir.