Lipoprotein, tek bir fosfolipit molekülü tabakasıyla çevrelenmiş yağ damlacıklarından oluşan özel parçacıklardır. Fosfolipidler, fosfor içeren bir gruba bağlı olan yağ molekülleridir. Amfipatik olma konusunda farklıdırlar, yani hem polar hem de polar olmayan uçları vardır.
Bir lipoprotein içinde, tüm fosfolipit moleküllerinin kutupsal uçları, kendisiyle bir polar molekülün kendisi ile etkileşime girecek şekilde dışarı doğru bakarlar. Bu, lipoproteinin, sütte krema gibi, tepeye yükselmek yerine, kanda taşınmasını sağlar. Fosfolipit tabakasının içinde, lipoprotein merkezinde toplanan polar olmayan yağ, böylece kanda çözünmez olmasına rağmen, kan dolaşımında depolanması veya metabolize edilmesi gereken yere nakledilir. Dolayısıyla lipoproteinler, gerekli veya depolanmış olan her yerde yağları taşımak için moleküler düzeyde kamyonlardır.
Lipoproteinlerin Çeşitleri

Farklı lipoproteinler, apolipoprotein adı verilen fosfolipit dış tabakasına bağlı özel proteinlere göre farklılaşır. Bu aynı zamanda yağlı molekülü daha stabil hale getirmeye yardımcı olur ve aynı zamanda hücrenin reseptör aracılı endositoz ile lipoprotein almasını sağlamak için bazı durumlarda hücre yüzey reseptörlerine bağlanır.
Lipoproteinlerin çeşitleri ve görevleri aşağıdaki gibidir:

  • Chylomicrons – bunlar en yüksek ve en yüksek trigliserit içeriğine sahip lipoproteinlerin yoğunluğu. Karaciğerde sentezlenen bir protein bileşeninden oluşurlar ve bu da diyetten türetilen kolesterol ve yağların etrafına sarar. Bağırsak lenfatiklerinden büyük damarlara geçer ve kasların içindeki küçük kapiller kan damarlarının iç yüzeyine ve vücudun çeşitli bölgelerindeki yağ depolama hücrelerine yapışır. Kolesterol kalırken yağ sindirilir. Bu şimdi şilomikron kalıntısı olarak adlandırılmaktadır. Kolesterolün metabolize edildiği karaciğere gider. Böylece, şilomikronlar, bağırsaklardan kaslara, yağ hücrelerine ve karaciğere yağ ve kolesterol dağıtır.
  • VLDL, çok düşük yoğunluklu lipoprotein – bu, karaciğerde sentezlenen protein, yağ ve kolesterolden oluşur. B-100, CI, C-II, C-III ve E olmak üzere 5 farklı apoprotein ile ilişkilidir. Apoprotein B100 adı verilenler hariç, apoproteinlerin uzaklaştırılmasıyla birlikte, idL ve LDL’ye dönüştürülür. kolesterol. Bunlar sadece trigliserid içeriğinde şilomikronlar için ikinci sıradadır.
  • IDL – orta yoğunluklu lipoprotein, VLDL metabolizması tarafından yaratılmıştır.
  • LDL, düşük yoğunluklu lipoprotein – bu son VLDL kalıntısıdır ve başlıca kolesterol içerir. Bununla ilişkili tek apoprotein, apoB-100’dür. Böylece tüm bu formlar karaciğerde üretilen yağları ve kolesterolü dokulara taşır.
  • HDL, yüksek yoğunluklu lipoprotein – bu en yüksek protein: lipid oranına sahiptir ve bu yüzden en yoğun olanıdır. Apoprotein A-1’e sahiptir. Bu aynı zamanda ‘iyi kolesterol’ olarak da adlandırılır, çünkü kolesterolü dokulardan karaciğere taşır ve kan kolesterol seviyelerini düşürür. Yüksek HDL seviyeleri, düşük kardiyovasküler hastalık riski ile ilişkilidir. HDL seviyeleri egzersiz, daha yüksek östrojen seviyeleri, alkol tüketimi ve kilo kaybı ile daha yüksektir.

Lipoproteinlerin önemi

Lipoproteinler, ölümcül bir kardiyovasküler olaya sahip olma riskiyle ilişkili olan değişken modelleri göstermektedir. Yüksek LDL, VLDL ve trigliserit düzeyleri yüksek ateroskleroz ve kalp hastalığı riski ile ilişkilidir . Yüksek HDL, düşük kolesterol seviyeleri ve daha düşük bir kardiyovasküler risk ile ilişkilidir. Böylece yüksek bir apo-A-1 ölçümü düşük ateroskleroz riski ile ilişkilidir. HDL düzeyleri sigara içimi ile düşer ve düzenli egzersiz, alkol kullanımı, östrojen düzeyleri ve kilo kaybı ile yükselir.
Lipit Profili

Sağlık değerlendirmesinin önemli bir kısmı lipit profilidir. Bu, toplam plazma kolesterolünü, LDL, VLDL ve HDL seviyelerini ve trigliserit düzeyini ölçmekten oluşur. Bu rakamlar, kolesterol seviyenizi düşürmek için tedavinin gerekli olup olmadığına karar vermek için, tarihinizdeki diğer risk faktörleri ile birlikte incelenir. Yüksek kolesterol herhangi bir belirti veya semptom göstermez, bu nedenle ateroskleroz riskini değerlendirmek için bir kan testi gereklidir. Tüm çocukların 9-11 yaş arası bir lipit profili olmalı ve 17-21 yıl arasında tekrarlanmalıdır. Diğer risk faktörleri olmayan yetişkinler en az 5 yıl içinde bir kez kan lipit profili almalıdır.
Doymuş yağ oranı yüksek bir diyet yüksek bir kolesterol seviyesi ile ilişkilidir. Ancak, omega-3 doymamış yağlar açısından zengin olan bol miktarda balık yağı içeriyorsa, kolesterol ve trigliserit seviyeleri önemli ölçüde düşer. Tekli doymamış ve çoklu doymamış yağ asitleri, sırasıyla zeytinyağı ve yerfıstığı veya ayçiçek yağı gibi kan kolesterolünü de azaltır.