DNA dizilimi, belirli bir DNA molekülündeki nükleotidlerin sırasını belirlemek için kullanılan işlemdir. Bu bilgi, araştırmacılar için DNA’da taşınan genetik bilginin türünü anlamada yararlıdır, bu da vücuttaki işlevini etkileyebilir. Daha sonra, belirli sağlık durumuna neden olan genetik değişikliklerin tespit edilmesine yardımcı olabilir.
DNA, her zaman aynı çiftlerde bulunan dört kimyasal bazdan oluşan bir çift sarmal yapısına sahiptir. Nükleotid adenin (A) her zaman DNA’daki timin (T) ile çiftleşir ve nükleotid sitozin (C) her zaman guanin (G) ile eşleşir. Bu çiftler DNA moleküllerinin temelini oluşturur ve hücrelerin çoğaldığı ve bölündüğü yoldur. Bu kavram, DNA sıralama yöntemlerinin merkezinde yer almaktadır.
Sıralama Teknolojisinin İlerlemesi

Genomik nispeten yeni bir alandır; Aslında, ilk DNA dizileri sadece 1970’lerin başlarında yarım yüzyıldan daha az bir zamanda elde edildi. Bu sırada araştırmacılar DNA’yı sıralamak için iki boyutlu kromatografi tekniklerine güveniyordu, ki bu çok zaman alıcıydı.
Son yıllarda, DNA dizilemesi için mevcut olan teknolojide önemli gelişmeler olmuştur. Araştırmanın hem kolaylığını hem de hızını arttırmak için floresan bazlı sıralama yöntemleri kullanılmıştır. Teknolojideki iyileşme, ilgili araştırmalardaki sıralama ve hızlandırılmış büyüme oranlarında önemli bir artışa karşılık geldi. Bu, tüm insan genomunun, diğer birçok bitki ve hayvan türüne ek olarak dizilemesini sağlamıştır.
Günümüzde ve Gelecekte Sıralama Teknolojisi

Şu anda, DNA’yı sıralamak için süreçte yardımcı olabilecek çeşitli yöntemler ve teknolojiler var. Bazı laboratuvarlar artık her yıl 100.000 milyar nükleotid üssü fazlalıklarını sıralayabilmektedir. Süreç aynı zamanda maliyette de önemli ölçüde azaldı ve tüm genom bu dönemde sadece birkaç bin dolara mal olacaktı.
Gelecekte teknolojinin gelişmeye devam etmesi bekleniyor. DNA’yı dizmek için nanopores kullanan bazı yöntemler de dahil olmak üzere yeni yöntemler hala geliştirilmektedir. Bu, tek bir dosyada teknoloji tarafından okunacak olan, hücre zarındaki nano-gözeneklerden DNA’nın tek iplikçiklerinin işlenmesiyle işe yarayacaktır.
DNA Dizileme Türleri

Geniş anlamda, iki çeşit DNA dizisi vardır: av tüfeği ve yüksek verimli.
Av tüfeği (Sanger) dizilimi, tüm kromozomların veya uzun DNA ipliklerinin 1000’den fazla baz çifti ile dizilenmesi için tasarlanmış daha geleneksel bir yaklaşımdır. Bu, 100 ila 1000 baz çiftinin kısa fragmanlarında DNA’yı okumak için hızla genişleyen bir ateşleme modelini içerir, bunlar daha sonra bir hesaplanmış analiz sistemi ile örtüşür.
Yüksek verimlilik, DNA dizilişinin hızlı bir şekilde hızlanmasına ve alandaki bilginin genişlemesine yol açan yeni DNA dizileme yöntemidir. Eşzamanlı olarak binlerce diziyi üretebilir, bu da tekniğin maliyetini önemli ölçüde düşürür.
DNA Dizilimi Uygulamaları

DNA dizilerinin anlaşılması çeşitli ayarlarda uygulanabilir. Biyolojik araştırmaların temelini oluşturuyor ve biyoteknoloji, adli biyoloji, viroloji ve tıbbi teşhis alanlarında kullanılıyor.
Araştırmacılar uzun DNA dizilerini karşılaştırmak için DNA dizileme sonuçlarını kullanabilmektedirler. Bazı durumlarda, bu sıralamadaki farklılıkları karşılaştırmak için bir milyondan fazla bazın bölümlerine bakmayı içerebilir. Bu bilgi, belirli DNA modellerinin rolü ve sağlık durumuna yatkınlık veya tıbbi tedaviye yanıt hakkında önemli bilgiler ortaya çıkarabilir.
Genel pratisyen hekim için bir teşhis aracı olarak DNA dizilemesinin rutin kullanımı, gelecekte de bir olasılık olarak kalmaktadır, ancak dizilemenin zaten tıbbi amaçlar için kullanılmasının bazı yolları vardır. Örneğin, kanser dizisi için mevcut olan kanser tipinin belirlenmesine yardımcı olmak üzere, hastaya yönelik tedavi kararlarını yönlendiren DNA dizilimi şu anda kullanılmaktadır. Benzer yöntemler şu anda kardiyovasküler hastalık ve diyabet gibi genetik bir elemente sahip olabilecek diğer sağlık durumları için geliştirilmektedir.