Romatoid Artrit (İltihaplı Eklem Romatizması) Nedir?
Romatoid artrit en basit tanımıyla, iltihabi bir eklem hastalığıdır. Daha çok el, el bileği ve ayak eklemleri gibi küçük eklemleri, daha sonra dirsek ve vücudun birçok organını tutan, kronik seyir gösteren ve tuttuğu eklemde hasara sebep olan bir durumdur. Ağrıların kronik sayılabilmesi için 6 haftadan uzun sürmesi gerekmektedir.
Oldukça yaygın bir hastalık olan romatoid artrit her yaşta görülebildiği gibi, daha çok 40-60 yaş arasında başlar. Toplumda her 100 kişiden birinde meydana gelen bu sorunun kadınlarda erkeklere göre 3 kat daha fazla rastlandığı bilinmektedir.
Eklem, vücudumuzda iki kemiğin uç kısımlarının birleştiği noktalara verilen isimdir. Hareket ve esnekliği sağlayan bu yapılar, vücudumuzun çeşitli bölgelerinde bulunmaktadır. Eklemi oluşturan kemiğin uç noktaları, kıkırdak ile kaplıdır ve bununla diğer kemiğe bağlanır. Eklemin yüzeyi sinovyum adı verilen bir zarla, dış taraftan ise eklem kapsülüyle sarılı vaziyettedir. Peki, romatoid artrit hangi eklemlerde görülür?
El ve ayak parmaklarının küçük eklemleri (en uçtaki eklemleri hariç), diz, dirsek, el ve ayak bileği en çok meydana gelen eklemlerdir. Kalça, omuz ve boyun bölgelerinde ise daha az görülür. Birçok eklemde aynı anda görülebildiği gibi bir tek büyük eklemde de olabilmektedir. Bazı durumlarda ise palindromik romatizma dediğimiz, aralıklı ve tekrarlayan iltihaplı romatizma şeklinde ortaya çıkar.
Kronik bir hastalık olan romatoid artritin şiddeti kişiden kişiye değişiklik gösterir. Çoğunlukla uzun yıllar süren hastalığın, ömür boyu geçmediği vakalar da bulunmaktadır. Doktorun önereceği tedavi programı ile hafifleyen ve etkileri azalan hastalık bazen nükseder ve şiddetlenir. Bunun tam olarak sebebi bilinmese de stres, enfeksiyon ve mevsim geçişlerinin tetiklediği düşünülmektedir.
Romatoid Artrit Nedenleri Nelerdir?
Romatoid artritin sebeplerini öğrenmek için önce eklem ağrılarına yol açan faktörleri ele almak lazım. Eklem zarında iltihap oluşması, eklem yapısını oluşturan tendonların iltihabı, eklem aralığının daralması ve bu bölgede meydana gelen aşınma, ekleme yakın yerlerde şişlik, kızarıklık ve nodüllerin oluşması gibi durumlar ağrılara sebep olabilir. Peki, saydığımız bu durumlar neden ortaya çıkar?
Romatoid artrite sebep olan etkenlerin hem çevresel hem de genetik kaynaklı olabileceği düşünülüyor. Bildiğiniz gibi bağışıklık sistemimiz, vücuda giren zararlı maddelerle savaşma ve hücrelerimizi onlardan koruma görevini üstlenmektedirler. Bu yüzden tüm hastalıkların tedavi yöntemlerinde, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ilk olarak önerilenler arasında yer alır.
Konumuz olan hastalıkta ise bağışıklık sistemi yanlışlıkla veya bilinmeyen başka bir sebepten dolayı eklemlerin arasındaki sinoviyal adı verilen sıvıya saldırabilmektedir. Bu durum ise o bölgede iltihaplanmaya sebep olarak, sıvının kalınlaşmasına, eklem kıkırdağının yok olmasına ve şiddetli ağrıların oluşmasına yol açar. Bağışıklık sistemi ile ilgili anlattıklarımız genetik faktörler içerisine girmektedir. Sigara içmek, aşırı kilolu olmak ve geçirilen bazı enfeksiyonlar ise çevresel faktörler içerisinde sayılmaktadır.
Romatoid Artrit Belirtileri Nelerdir?
Halk arasında iltihaplı romatizma olarak bilinen romatoid artritin belirtileri ekleme ait ve eklem dışı belirtiler olmak üzere iki türdür. Doktorlar romatoid artritin etkin olduğu zamanları aktivite olarak tanımlamaktadır. Eğer hastalığın aktivite süresi ne kadar uzun ve güçlü olursa, eklemlerde yarattığı tahribat da o ölçüde büyük olacaktır. Birazdan size sayacağımız belirtiler, her gün eklem şişmesi veya tutulması yaşayan kişilerde daha sık görülür. Dolayısıyla eklem hasarı da daha hızlı şekilde meydana gelecektir. Ancak bazı durumlarda hasar hiç ağrı ve belirti vermeden de oluşabilir.
Ekleme Ait Belirtiler
Öncelikle el, el bileği ve ayak eklemleri gibi küçük eklemleri tutan hastalık eğer çok uzun süreli olursa, o bölgede sakatlığa, şekil bozukluklarına sebep olabilmektedir. Romatoid artritin ekleme ait olan belirtilerini daha iyi kavrayabilmek için şu şekilde detaylıca anlatabiliriz;
- Eklemlerde Ağrı: Hastaların en sık karşılaştığı sorun eklemlerde aşırı ağrı ve hassasiyettir. Bu ağrılar yukarıda saydığımız eklemlerde meydana gelir, simetrik bir şekilde yayılır ve 6 haftadan uzun sürmektedir.
- Eklemlerde Şişlik: Bir diğer belirti, iltihaplanmanın meydana geldiği bölgede şişliğin oluşmasıdır. Bu şişlikler eklem aralıklarında sıvı birikmesine ve ödem oluşmasına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.
- Eklemlerde Katılık (Sertlik): İltihaplı romatizma sorunu olan kişilerde en sık karşılaşılan şikayetlerden biri de eklemlerde sertlik ve tutukluk hissidir. Kişi bu bölgelerin tutulduğunu, eklemlerinin açılmadığını ve sertlik olduğunu söyler.
- Hareket Kaybı: Genetik faktörler, veya herhangi bir yaralanma sonucu meydana gelen iltihaplı romatizmada, hareket kaybı görülebilir. İlerleyen vakalarda ise o bölgede ciddi anlamda şekil bozuklukları oluşmaktadır.
Eklem Dışı Belirtiler
Hastalığın ekleme ait olmayan belirtileri arasında; halsizlik, yorgunluk, kilo kaybı, hafif ateş ve anemi gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bunun dışında parmaklarda uyuşma, karıncalanma hissi, sinir sıkışması, akciğer, kalp ve kan damarlarında meydana gelen anormaliler de belirtiler arasında yer almaktadır.
Romatoid Artrit Nasıl Önlenir?
Uzmanlar genel olarak romatizmal hastalıkları önlemek için düzenli olarak sağlık kontrolü yaptırılması gerektiğinin ilk şart olduğunu belirtiyor. Bunun yanında sporu hayatımızın bir parçası haline getirmemizi öneriyorlar. Çok fazla yorulmamak, yorgunluk hissedildiğinde istirahat etmek ve herhangi bir darbe alındığında doktora görünmek romatoid artriti önleme yolları arasında sayılmaktadır. Teşhis konulduğu anda tedaviye başlamak ve hastalığın etkisi geçse bile tedaviyi bırakmamak ise eklem hasarlarının çok fazla olmaması açısından çok önemli.
Romatoid Artrit Nasıl Tedavi Edilir?
Özellikle el eklemlerinde 6 haftadan uzun süren ağrılar ve şişlik romatoid artrit tanısıkoymayı kolaylaştırmaktadır. Eğer ağrılar daha kısa süreli olursa veya tek eklemde tutulum gösterirse teşhis etmek zorlaşacaktır. Yine el eklemleri gibi küçük birkaç eklem yerine, tek bir noktada meydana gelmesi de tanı koymada dezavantajdır. Fiziksel muayenenin dışında; kan testleri, tam kan sayımı, böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri, akciğer ve eklem röntgenleri de hastalığın tanısında kullanılan yöntemlerdir.
İltihaplı romatizma tedavi edilmediği takdirde zamanla eklemlerde hasar ve şekil bozukluğu oluşur. Yine bu hasarın gelişme süreci de herkeste aynı olmaz. Romatoid artrit tedavisinden bahsedecek olursak, öncelikle hastalığı tamamen ortadan kaldıracak bir yöntemin bulunmadığını belirtmeliyiz. Burada amaç söz konusu rahatsızlığın semptomlarını azaltmak ve sakatlığın önlenmesini sağlamaktır.
Genel olarak romatoid artrit tedavisinde şunlar amaçlanır; eklemlerde ağrı ve sertliği azaltmak, hasarı önlemek amacıyla hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak, hastalıkla ilişkili kalp, kardiyovasküler hastalık ve diğer sağlık sorunlarını önlemek.
Doktor tarafından önerilen ilaçlarla bahsettiğimiz bu durumların etkileri azaltılmak veya önlenmek istenir. Bunun dışında kişiye ömür boyu sürecek bir hastalığının olduğu anlatılmalıdır. Eğer şekil deformasyonları oluştuysa ameliyat önerilebilir. Bunlar içerisinde kalça ve diz protezleri en sık tercih edilenler arasındadır. Gelelim tedavide asıl yapılması gerekenlere…
- İlk olarak vücutta var olan yabancı maddeleri, toksinleri, alerjenleri ve dokuları zora sokan her türlü zararlı maddeyi vücuttan uzaklaştırmak gerekiyor.
- Vücutta eksik olan D ve B12 vitaminleri tamamlanmalıdır.
- Bedendeki sıvı değişimi ve transportunu düzenleyen dalak sistemi tedavi planına eklenmelidir.
- Dalak, karaciğer ve böbrek sisteminin organize çalışması sağlanarak, kanın dokuları besleyici etkisi düzene sokulmalı.
- Vücudun kendi onarım mekanizması olan bağışıklık sistemi güçlendirilmeli.
- Kızartmalar, ilaçlar ve gıda takviyelerinden kaynaklanan maddelerin vücuttan atılımı sağlanmalı.
- Kişinin yaşam şekli analiz edilip beslenme düzeni belirlenmeli.
- Biyolojik sistemini bozan her türlü hastalık tespit edilip tedavi edilmeli.
- İltihaplanmayı geçirici ilaçlar kullanılmalı.
- Tedaviye ortopedist, fizyoterapist, psikiyatrist ve romatoloji uzmanları eşlik etmelidir.
- Çok ilerlemiş ve eklem tutulumunun meydana geldiği organda şekil bozukluğu varsa cerrahi müdahale gerekmektedir.