Doktorlar, kalp krizinde zamanın çok önemli olduğunu söylüyor. 'Kalp yaması' nedir? 'Kalp yaması' nasıl işliyor?



Doktorlar, kalp krizinde zamanın çok önemli olduğunu söylüyor. Kalbe oksijen taşıyan koroner damarlar tıkandığında kalp hücreleri birkaç dakika içinde ölmeye başlar. Tıkanan damar bir saat içinde ameliyatla açılmazsa bir milyar kalp kası hücresi ölmüş olur.
Krizden sağ kurtulan kişilerin çoğunda kalıcı hasar oluşur. İngiltere'de bu durumda olan 450 bin kişi bulunuyor. Krizi takip eden beş yıl içinde bunların yarısı hayatta olmayacaktır. Kalp öyle zayıflar ki yeterli kan dolaşımını sağlayamadığı için tümden durur.
Ancak bu beş yıl içinde tıptaki gelişmelerle yeni tedaviler mümkün olabilir. Bunlardan biri de laboratuvarda hazırlanan canlı 'kalp yamaları'.
Deri veya karaciğer gibi diğer organların tersine kalbin kendisini yenileme gücü çok sınırlıdır. Kalp kas hücrelerinin bir yılda sadece yüzde 0,5'i yenilenir. Bu ise ciddi hasarları onarmaya yetmez. Ölü hücrelerin yerini kalın ve sert bir yara dokusu aldığı için kalbin bir bölümü normal işleyişini yitirir.
Bu şekilde kalp yetmezliği çeken hastalar için bugün tek çözüm kalp nakli. Ama yeterli sayıda organ olmadığından İngiltere'de yılda sadece 200 kalp nakli yapılıyor.
Cambridge'deki Addenbrooke Hastanesi'nde kardiyolog Sanjay Sinha, ihtiyaç duyulan sayıda kalp bulmanın mümkün olmadığını söylüyor. "Sağlıklı kalbe sahip binlerce genç ölmüyor. Ancak trafik kazalarında veya kafa yaralanmaları sonucu ölüp de kalbi hala güçlü olanların organları nakil için kullanılabiliyor."
Kök hücre tedavisi de mümkün olabilir. Klinik deneylerde bilim insanları, hastanın kanından veya iliğinden alınan kök hücreleri hasarlı kalbe enjekte ederek kalp dokusunu yenilemeye çalışıyor.
Bu şekilde hasarlı damarlar yenilenerek kalbe daha iyi kan akışı sağlansa da asıl sorun olarak kalp kaslarının yenilenmesinde fazla bir gelişme görülmüyor. Bunun nedeni ise enjekte edilen kök hücrelerin yüzde 95'inin kalp dokusuna tutunamayıp kana karışarak yok olması.
Cambridge Üniversitesi'nden kök hücre uzmanı biyologlarla birlikte çalışan Sinha farklı bir yaklaşım geliştirdi: Kalp yamaları.
Bunlar laboratuvarda üretilen 2,5 cm kare büyüklüğünde, yarım cm kalınlığında yama şeklinde ve işleyen kalp kasları. Kandan alınan hücreler yeniden programlanarak herhangi bir organın kök hücresine dönüştürülebiliyor.
Burada kalp kası, damar ve kalp zarını oluşturacak kök hücreleri hazırlanıyor ve özel bir iskelet üzerinde gerçek kalp dokusuna benzeyecek şekilde bir ayda istenen büyüklüğe getiriliyor.
Bu yamaların hastanın kalbine uyum sağlama şansı daha fazla; çünkü birbiriyle etkileşim halinde olan farklı hücre tiplerini bir araya getirip, kasılıp gevşeyerek tam olarak işleyen canlı bir doku oluşturuyoruz," diyor Sinha.
Bu kalp yamaları önce farelerde, sonra da domuzlarda denenecek. Bu aşamada sorun çıkmazsa, Sinha insanlar üzerinde ilk deneyleri beş yıl içinde yapmaya başlayabilir.
ABD'deki bazı üniversitelerde de kalp yamaları üzerinde çalışma yapılıyor. Ultrason ve manyetik rezonans görüntüleme (emar) yoluyla kalpteki hasarlı doku tespit edilerek onun şekline uygun bir yama hazırlanıyor. Sonra cerrah hastanın göğüs boşluğunu açıp yamayı mevcut damarlarla bağlantılı olacak şekilde doğrudan kalbe yerleştiriyor.