MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI
Mezopotamya uygarlığını Sümerler,Akadlar,Elamlar,Babililer ve Asurlular meydana getirmişlerdir.
Sümerler:

  • Asya’dan gelen kavimlerden kuruldu.
  • “Site “ denilen şehir devletleri halinde yaşadılar.
  • Sitelerin başında “ensi veya patesi“ denilen krallar bulunurdu.
  • Ensi veya patesi birkaç siteye hakim olursa ”lugal” bütün sitelere egemen olursa “lugal kalma=büyük kral” olurdu.
  • MÖ 3500’lerde yazıyı bularak kullandılar.
  • Tarihte ilk kez yazılı edebiyat alanında eserler verdiler (Yaradılış ve Gılgamış destanları, Tufan Hikayesi)
  • Geometri ve aritmetiğin temelini atmışlar, dört işlemi kullanmışlar, dairenin alanını hesaplamışlardır.
  • “Ziggurat“ adlı çok katlı tapınakları vardı. Zigguratların:

a. Alt katlarını buğday ambarı
b. Orta katlarını okul ve tapınak
c. En üst katlarını rasathane (gözlemevi) olarak kullanmışlardır.

  • Çok tanrılı dinleri vardı.
  • Ekonomik yaşamın temeli tarıma dayanırdı.
  • Sümer ordusu atlı ve yayalardan oluşurdu. Savaş arabalarını ilk kez Sümerler kullanmıştır.
  • Gümüşü para yerine kullandılar.
  • Önemli site (şehir devletleri): Ur, Uruk, Kiş, Eridu, Umma, Lagaş’tır.
  • Sümerlerde ilk yazılı kanunları yapan Lagaş Kralı Urgakina‘dır. Kanunlarında aile hukukuna önem vermişlerdir.


Akadlar:

  • Arabistan’dan gelen ”Sami” kavimlerindendir. Orta Mezopotamya’da devlet kurmuşlardır.
  • Sümer kültürünü Ön Asya’ya taşıdılar. Sümerlere son verdiler.
  • “Kral Sargon“ dönemi en güçlü dönemleridir. notbak.com
  • Tarihte bilinen ilk düzenli orduyu kurdular ve Mezopotamya’ya egemen oldular.
  • Dünyada bilinen ilk harita Akadlar tarafından çizilen Mezopotamya haritasıdır.


Elamlar:

  • Güneydoğu Mezopotamya’da kuruldular.
  • Güzel sanatlar, süsleme ve tarımda ilerlediler.
  • Merkezi “Sus” şehridir.
  • Asurlular tarafından yıkıldılar


Babiller:

  • Samilerin bir kolu olan ”Amurlular” tarafından kuruldular.
  • En büyük hükümdarları Hammurabi’dir. Kendi adıyla anılan kanunlarını yapmıştır.
  • I. Babil Kralı Hammurabi gücünü din yerine ordudan alan bir idare kurdu. Böylece dünyada ilk mutlak krallık (monarşi) ortaya çıktı.
  • I. Babil devletine Hititler son verdi.
  • II. Babil Devleti’nin en güçlü kralı Nabukednazer’dir bu kral Babil Kulesi ve Babil’in Asma Bahçelerini yaptırmıştır.
  • II. Babil Devleti’ne Persler son vermişlerdir.


Asurlar:

  • MÖ 2000’lerde Anadolu’da ticaret kolonileri kurarak ticareti geliştirdiler. Koloni: Bir devletin kendi sınırları dışında kurduğu ticaret merkezi.
  • Kaya oymacılığında ilerlemişlerdir.
  • Hammurabi kanunlarından daha sert ceza kanunları vardı.
  • “Karum” denilen pazaryerleri kurmuşlardır. En büyük Karum Kayseri-KÜLTEPE’deki Kaniş’tir.
  • Sürekli ve düzenli orduları vardı.
  • MÖ VII. Yüzyılda Medler ve Babiller tarafından ortadan kaldırıldılar.
  • Not: Asurlar Sümerler’in çivi yazısını Anadolu’ya taşıyarak Anadolu’nun “tarih çağlarına” girmesini sağladılar.


Mezopotamya Uygarliklarindan günümüze kadar mimari eserler gelememesinin sebepleri:

  • Mezopotamya’da taş çok az bulunduğu için binalarını kerpiç ve topraktan yapmaları.
  • Mezopomya’nın sık sık istilalara uğraması yüzünden savaşlarda tahrip olması.