Kanser, sıklıkla karşılaşılan hastalık türlerinden biridir. Rahim kanseri ise kanseri türleri arasında en sık karşılaşılan 2. tür olarak kendine yer bulur. Genellikle 60 yaş ve üzeri kadınlarda görülen rahim kanseri özellikle HPV enfeksiyonundan kaynaklanır. Az gelişmiş ülkelerde daha sık rastlanır. Erken tespit edilip doğru tedavi uygulandığı takdirde hastalığa sahip 10 kadından 9’u iyileşerek normal hayatına döner.
Rahim Kanseri Nedir?
Rahim kanseri, rahim üzerinde bulunan sağlıklı hücre dokularının anormal olarak gelişmesi ile birlikte oluşur. Endometrium ve sarkom olmak üzere 2 çeşidi bulunur. Endometrium rahim içi bölgede oluşarak buradaki dokuları sarar. Bu tip rahim içi kanseri genellikle 60 yaş ve üzerinde bulunan kadınlarda görülür. Sarkom ise kas ve diğer dokular üzerinde oluşur, endometriuma göre oldukça nadir görülür. Sarkom nadir görülmesine rağmen etkileri endometriumdan çok daha fazla ve daha tehlikelidir.
Rahim Kanseri Evreleri
Bu kanser 4 evre şeklinde ilerleme gösterir. Bu evreler;
Evre 1: Kanser henüz başlangıç aşamasında ve yalnızca rahmin içerisindedir. Evrenin sonlarına doğru kanserli hücreler daha derine doğru ilerleme gösterir. Fark edilmiş olan kanserin tedavisi çok daha kolay olduğu gibi iyileşme süresi de daha kısa sürer. Bu evrede cerrahi müdahale uygulanabilir veya kemoterapi tedavisi ile kanser yok edilebilir.
Evre 2: Tümör rahim stromasına kadar ilerlemiştir ancak daha rahim dışına çıkmamıştır. Kanserin bu evrede fark edilmesi durumunda bireyin kurtulma ve iyileşme şansı oldukça yüksektir.
Evre 3: Bu evre kanserin oldukça ilerlemiş olduğu bir evre olmakla beraber kendi içerisinde de evrelere ayrılır. Evrenin başlangıcında kanser rahim seroza tabakası ve adnesklerde bölgesel yayılım gösterir. İlerlemesi halinde ise vajinal yayılım görülür. Cerrahi müdahale kaçınılmaz bir yoldur aksi takdirde bireyin yaşam kalitesi büyük ölçüde düşecektir.
Evre 4: Kanser bu evrede rahim dışında bulunan uzak organlara da sıçrar. Hatta kanser o kadar çok yayılmıştır ki karın içi organlarında bile görülebilir. Kanserin son aşaması olan bu evre için hastayı oldukça zorlu bir süreç bekler. Tedavisi oldukça zor olan bu evrede hastanın rahim kanseri ortadan kaldırılsa bile bir başka kanser hastanın can kaybına neden olabilir. Bu nedenle kadınların mutlaka her yıl düzenli kontrolünü yaptırarak olası bir kansere karşı erken teşhisi sağlaması gereklidir.
Rahim Kanseri Nedenleri Nelerdir?
Rahim kanserinin oluşmasına birbirinden farklı etkenler sebep olabilir.
1. Östrojen hormonunun dengesinin bozulması
Östrojen, kadınlık hormonudur. Bu hormon diğer hormonlar ile dengeli olarak üretilir. Dengenin kaybolması sonucu rahim hücrelerinde kontrolsüz bölünmeler ve büyümeler gerçekleşir. Sonucunda rahim kanseri oluşur. Östrojen içeren hormon tedavileri, aşırı kilo, şeker hastalığı, rahim duvarı kalınlaşması östrojen dengesizliklerine neden olur. Bu hormon dengesizliğine önlem alabilmek için adaçayı, soya fasulyesi gibi besinleri tüketmek oldukça önemlidir.
2. Yaşlılık
Rahim kanseri ile mücadele eden kadınların birçoğu 40-74 yaş arasındadır. Çünkü yaşlanma hormon dengesinin büyük ölçüde bozulmasına sebep olur. 40 yaş altı kadınlarda rahim kanserine rastlanma oranı %1’dir.
3. Kullanılan ilaçlar
Diğer hastalıklar için kullanılan ilaçların etkileri sonucunda bireylerde rahim kanseri oluşabilir. Özellikle meme kanseri tedavisinde kullanılan tamoksifen ilacı bu kanserin riskini arttırır. Ancak kullanılan ilaçlar asla doktorun bilgisi olmadan bırakılmamalıdır.
4. Genetik faktörler
Kanser gibi hastalıklarda genetik durumların etkisi oldukça büyüktür. Özellikle birinci derece akrabalarında (anne, kız kardeş, kız çocuğu) rahim kanseri görülmüş kişilerin kanser riski yüksektir.
5. Obezite
Şişmanlık ve sonrasında oluşan obezite durumu birbirinden farklı sağlık sorunlarını beraberinde getirir. Bu sağlık sorunlarından bir tanesi de rahim kanseridir. Obez bireylerin vücutlarındaki hormon üretim dengesinin bozulması ve normalden fazla hücre bölünmesi kansere yakalanma riskini artırır. Sağlıklı ve düzenli beslenmek kanser ile birlikte diğer hastalıklara yakalanmanın önüne geçebilmek için oldukça önemlidir.
Yukarıda belirtilen nedenler dışında; leğen kemiği ve çevresine radyasyon tedavisi uygulanması, adet başlangıcının 12 yaşından önce olması, hiç doğum yapılmamış olması, ailedeki bireylerin geçmişinde kalın bağırsak kanseri olması, 55 yaşından sonra menopoza girilmesi, kısırlık, uzun süre doğum kontrol hapı kullanmak, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, tiroid hastalığı, safra kesesi hastalığı ve sigara içmek gibi sebepler de bu kanserin riskini artıran nedenlerdendir.
Rahim Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Rahim kanserinin birçok belirtisi olmakla birlikte özellikle menopoz döneminden sonra kadınların kontrollerini yaptırmak için bu belirtileri beklemeleri gerekir.
1. Vajinal kanamalar
Düzenli regl kanamalarının aylık periyotun dışında olması bazı anormal durumların işareti olabilir. Özellikle menopoz sonrasında kanama yaşayan kadınlarda hem kanama sıklığının artması hem de ağrı olması önemli bir kanser belirtisidir. Bu nedenle mutlaka doktora başvurulmalıdır.
2. Göğüs bölgesinde değişimler
Göğüs bölgesinde oluşan çukurlaşmalar, asimetrik bozulmalar, renk değişmeleri vb. değişiklikler rahim kanseri belirtileri arasında görülebilecek sebeplerdir. Göğüs bölgesinde oluşan değişiklik asla ihmal edilmemeli ve derhal doktora başvurulmalıdır.
3. Anormal vajinal akıntı
Vajinal akıntı çeşitli dönemlerde bütün kadınlarda görülebilen bir durumdur. Bu akıntı berrak, kokusuz ve normal düzeyde olması durumunda hiçbir sıkıntı teşkil etmez. Ancak kötü koku oluşturan, farklı bir renk görüntüsü olan vajinal akıntı kanserin belirtisi olabilir. Bu nedenle sadece vajinal akıntı denilip geçilmemeli ve gerekli doktor kontrolü mutlaka yaptırılmalıdır.
4. Cinsel ilişki esnasında ağrı
Kanserli doku üreme organlarına yayılmış ise cinsel birleşme esnasında ağrı hissedilir. Bu durum kesinlikle çekinilecek bir durum olmamakla birlikte mutlaka doktora belirtilmesi gereken bir konudur. Çünkü böyle bir belirtide kanser oldukça ileri bir evrede demektir ve asla ihmal edilmemelidir.
5. İdrar yaparken rahatsızlık hissetmek
Rahim kanserinin en belirgin belirtisi idrar yaparken hissedilen yanma ve sıkışmadır. Bu belirti gözlendiğinde kanser yakın dokulara yayılmış demektir. İdrar sırasında oluşan bu sorunlar idrar yolu enfeksiyonu ile de ortaya çıkmış olabilir. Sorunun kaynağının belirlenmesi için mutlaka doktora başvurarak gerekli kontroller yaptırılmalıdır.
6. Kilo kaybı
Bağışıklık sistemi, kanserle birlikte her zamankinden daha fazla çalışmak zorunda kalarak daha yüksek oranda yağ yakmak için sitokinler üretir. Bu durum açıklanamayan kilo kayıplarına neden olur. Kilo kaybı ile beraber diğer belirtilerin de gözlenmesi halinde mutlaka doktora gidilerek gerekli kontroller yaptırılmalıdır.
7. Bacak ağrısı
Kanserin ileri evrelerinde sıklıkla karşılaşılan belirtilerden biridir. Kanser ve bacaklara kan akışını engelleyerek şişme ve ağrıya neden olur. Ağrılar yürümekte zorluk çıkaracak şiddete ulaşabilir. Ağrıların zorlayıcı olması ve uzun süre geçmek bilmemesi kanser işareti olarak değerlendirilip doktora başvurulmalıdır.
8. Geçmeyen yorgunluk
Gün içerisinde sıklıkla karşılaşılan yorgunluk hissinin uzun süreli devam etmesi ve bir türlü geçmek bilmemesi kanser belirtisi olabilir. Diğer belirtiler ile birlikte gözlenmesi durumunda ihmal edilmeyerek doktora başvurulmalıdır.
Yukarıda belirtilen sebepler dışında cinsel ilişki sonrası yaşanan kanama da rahim kanserinin belirtisi olabilir. Bu belirtiler birbirinden farklı kadınsal hastalıkların belirtisi olabileceği gibi rahim kanseri sebebiyle de ortaya çıkma ihtimalleri göz ardı edilmeyerek mutlaka gerekli kontroller sağlanmalıdır.
Rahim Kanseri Nasıl Anlaşılır?
Rahim kanseri belirtilerini yaşayarak doktora başvuran hastalar öncelikle fiziksel muayeneye tabi tutulur. Bu işlemin ardından bazı testler yapılır.
- Endometrial biyopsi: İnce ve plastik bir katetralle rahmin içerisinden küçük bir miktar doku alınarak mikroskobik ortamda incelenir. Bu kansere neden olan anormal hücre hareketlerinin tespiti için yapılabilecek ilk işlemdir.
- Vajinal ultrason: Vajina içerisine yüksek ses dalgaları gönderilerek rahim büyüklüğü ve duvar kalınlığı kontrol edilir.
- Histeroskopi: İnce ve ışıklı bir teleskobun rahim içerisini gözlemleyebilmek için kullanılması işlemidir.
- Kürtaj: Rahim ağzının genişletilerek şırınga yardımı ile içerisinden doku örneği alınır ve alınan doku incelenir.
Bireyin rahim kanseri olduğunun anlaşılmasının ardından kanserin boyutuna göre gerekli tedavi yöntemleri uygulanır.
Rahim Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Rahim kanserinin tedavisinin doğru bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için öncelikle kanserin hangi evrede olduğu tespit edilip buna uygun bir tedavi yöntemi seçilmelidir.
1. Cerrahi müdahale
Cerrahi müdahale genellikle hastalığın teşhisinin ardından uygulanan bir yöntemdir. Hastalığı tedavi ederek daha ileri tedavi yöntemlerinin uygulanılmasının gerekli olup olmadığını görebilmek için hasta ameliyat edilir.
Ameliyat sırasında kanserin hangi evrede olduğu görülebilir. Ameliyatta kanser genellikle yumurtalıklara da sıçradığından yumurtalıklar da alınır. Cerrahi müdahalenin ardından hasta en az 1 hafta dinlenmeli, 1 ay süresince ağır kaldırmamalı, 1-2 hafta araba kullanmamalı, 4-6 hafta cinsel ilişkiye girmemelidir.
2. Radyasyon (Işın) tedavisi
Yüksek enerjili atomların yardımıyla kanserli hücrelerin yok edilmesi yöntemidir. Radyasyon tedavisi genellikle ameliyatın ardından tercih edilir. Yüksek enerjili ışınlar kanser hücrelerinin çoğalmasını engelleyerek kanserin ilerlemesini durdurur. Vajina içerisine yerleştirilen bir cihaz yardımıyla uygulanan bu yöntem, her gün düzenli olarak özel bir merkeze gitmeyi gerektirir ve tedavi süreci haftalar boyu sürebilir. Tedavi sürecinde hastada ishal, sistit, vajina daralması gibi yan etkiler gözlenebilir.
3. Kemoterapi
Çeşitli kimyasal ilaçlar yardımı ile kanserli hücrelerin küçültülerek yok edilme işlemidir. Kemoterapi sırasında çok güçlü ilaçlar kullanıldığından kanserli hücreler yok edilirken vücut büyük zararlar görür. Bu tedavi kanserin ileri düzeyde görüldüğü ve diğer tedavi yöntemlerine cevap vermeyen hastalara uygulanır.
4. Hormon tedavisi
closeup on frustrated young woman playing with pills
Hastalığın teşhisinin geç konulduğu durumlarda uygulanan tedavi yöntemidir. Bu tedavi ile kanser hücrelerinin çoğalması ve büyümesinin önüne geçilerek hastanın yaşam kalitesinin daha fazla düşmesinin önüne geçmek hedeflenir. Hormon tedavisi ve kemoterapi, başka bir seçeneğin olmadığı, hastanın gelecekte çocuk sahibi olmak istemediği durumlarda uygulanır.
Rahim kanseri tedavisi sonrasındaeğer radyasyon tedavisi alınmamış ise tedavinin hastayı gerçekten iyileştirip iyileştirmediğinin anlaşılması için 3 yıl boyunca 3-4 ayda bir doktor kontrolüne gidilmelidir. Bu 3 yılın ardından ise yılda 2 kez mutlaka doktora gidilmelidir. Radyasyon tedavisi görmüş kadınlar ise doktor kontrolünü daha seyrek yaptırabilirler.
Rahim Kanserinden Korunmak İçin Neler Yapılabilir?
Rahim kanserinden şüphelenen kadınların doktor kontrolünde doğum kontrol hapı kullanmaları kansere karşı bir koruma gerçekleştirir. İlaçların kullanılmasının ardından 10 yıl boyunca koruma gerçekleşir. Önemsenmeyen ve basit olarak adlandırılan birçok hastalığın tedavi edilmemesi sonucunda sonraki evrelerde rahim kanserine yakalanıldığı bilindiğinden vücudun yaşadığı her hastalık mutlaka önemsenerek gerekli tedavi uygulanmalıdır.
Ayrıca ömür boyunca fazla kilolardan kaçınmak rahim kanserine yakalanma riskini azaltır. Yaşam boyu şeker hastalığından vücudu korumak da rahim kanserinden uzaklaştıran bir diğer etkendir.
Tüm bunların dışında rahim kanserinden korunmanın ve önlem alabilmenin en etkili yolu 20’li yaşlardan itibaren mutlaka her yıl gerekli kontrolleri yaptırmaktır. Her kanserde olduğu gibi rahim kanserinde de kesin tedavisinin gerçekleştirilebilmesi için erken teşhis hayati önem taşır.
Rahim Kanseri Ölüm Riski
Hiçbir kanser türü direkt olarak ölümcül değildir. Kanseri ölümcül yapan ihmal sonucu erken teşhisin gerçekleştirilememesi ile kanser evresinin ilerlemiş olmasıdır. Rahim kanserinin teşhis zamanına göre hayatta kalma oranı farklılık gösterir. Teşhis zamanına göre 3 farklı hayatta kalma oranı vardır.
- Yerel (lokalize) kanser: 1. evrede teşhis edilen kanser türüdür. Eğer kanser bu evrede teşhis edildiyse ölüm riski yok denilecek kadar azdır. Hayatta kalma oranı %95’tir.
- Bölgesel kanser: Bu durumda kanser 2. evrededir ve çevreye yayılmaya başlar. Çevre dokulara ve lenf bezlerine ilerlemeye başlayan kanser sonucunda hayatta kalma oranı %69’dur.
- İlerlemiş (metastik) kanser: İlerlemiş kanser ile birlikte hayatta kalma oranı da oldukça düşer. Çünkü kanser rahim dışında birçok organa yayılmıştır. Metastik kanser görülen hastaların hayatta kalabilme oranı yalnızca %17’dir.
Bu kanserin genel yaşam süresine bakıldığında ise bu oranın %82 olduğunu söyleyebilmek mümkündür.
Rahim Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?
- Cinsel ilişkinin 20 yaşından daha önce başlayarak sıklıkla tekrar edilmesi,
- Yeterli kişisel bakımın sağlanmaması sonucunda hijyen eksikliği,
- Viral ya da bakteriyal enfeksiyonlara karşı önlem alınmaması,
- Vitamin eksikliği dolayısıyla bağışıklık sisteminin yeterli güçte olmaması,
- Sigara ve alkol kullanımı,
- Çok eşlilik birbirinden farklı hastalıklara sahip bireylerin hastalıklarının bulaşarak tümör riskinin artmasına sebep olur.