Tüketici Davranışı Ve Dengesi
v Çeşitli mal veya hizmetlerin insan ihtiyaçlarını kar*şılama özelliğine :

Ø Fayda
v Tüketici davranışlarını belirleyen üç temel faktör :
Ø malın fiyatı,
Ø faydası
Ø tüketici geliri
v Ordinal fayda kuramının varsayımları :
Ø Fayda ölçülemez
Ø Fayda sübjektif bir kavramdır
Ø Mal ve hizmetler faydaları açısından sıralanabilirler
Ø Fayda fonksiyonu malların tek tek faydaları toplamın*dan oluşamaz
Ø Bir malın tüketiminden sağlanan fayda öteki malların tüketiminden sağlanan faydadan bağımsız olamaz.

v Kardinal fayda yaklaşımı*nın varsayımları:
Ø Fayda ölçülebilir
Ø Her birey belli bir malı eşit miktarda tükettiğinde aynı toplam faydayı elde eder.
Ø Fayda objektif bir kavramdır.
Ø Fayda fonksiyonu, bireylerin çeşitli malların tüketi*minden elde ettikleri faydaların toplamına eşittir.
Ø Bir malın sağladığı fayda diğer malın sağlayacağı faydayı etkilemez.

v Fayda fonksiyonu ile ilgili söylenebilecekler :
Ø Her bireyin fayda fonksiyonu birbirinden farklıdır.
Ø Sürekli ve iki kez türevi alınabilir fonksiyon olmalıdır.
Ø Malların tüketilen miktarlarının artan bir fonksiyonu*dur.
Ø Bireysel fayda fonksiyonları birbirinden bağımsızdır.
Ø Diğer malların tüketim miktarları sabitken bir malın tüketim miktarı arttırıldığında toplam fayda azalarak artar.

v İktisadi akılcılığın özellik*leri :
Ø Seçici olma
Ø Tam bilgiye sahip olma
Ø Çoğu aza tercih etme
Ø Az miktarda tüketimle yetinmeme
Ø Tercihler arasında tutarlı olma
Ø İktisat teorisinin belki de en temel varsayımı Latin*ce “Homo Economicus” adı verilen “iktisadi insan” varsayı*mıdır.
Ø Buna göre tüm ekonomik birimler kendi çıkarlarını mak*simize etme doğrultusunda hareket ederler. Örneğin tüke*ticiler faydalarını maksimize etmeye üreticiler kârlarını maksimize etmeye uğraşırlar ve bunu başardıklarında dengede olduklarından söz edilir.

v Toplam faydanın, malların tüketilen miktarının artan fonksiyonu olma özelliği iktisadi insanın hangi
özelliğinden kaynaklanır?
Ø Çoğu aza tercih etme

v Fayda fonksiyonlarının kişiler arası fayda karşılaş*tırması yapılmasını engelleyen özelliği :
Ø Birbirinden bağımsız olmaları dır

v Bir malın tüketime katılan sonuncu biriminin top*lam faydada oluşturduğu artışa :
Ø Marjinal fayda
Ø Tüketilen son birim malın sağladığı faydaya marjinal fayda denir.

v Azalan marjinal fayda varsayımının nedeni :
Ø İhtiyaçların giderildikçe şiddetinin azalmasıdır

v Toplam faydanın özellikleri :
Ø Toplam fayda tüketilen mal miktarı arttıkça ar*tan; ancak her seferinde azalarak yani yatıklaşarak ar*tan bir eğri ile gösterilir.

v Marjinal fayda eğrisinin özelliği:
Ø Marjinal fayda tüketilen mal miktarı arttıkça aza*lır.
Ø Bu yüzden negatif yani azalan bir eğridir

v Toplam faydanın azaldığı bir durumda marjinal fay*da :
Ø Değeri negatiftir
Ø Toplam faydanın azalabilmesi için tüketilen malla*rın fayda değil zarar sağlaması gerekir.
Ø Yani tüketilen son birim malın marjinal faydasının negatif değer taşıması ge*rekir

v Dengedeki bir tüketicinin davranışı :
Ø Her mala harcadığı son liranın marjinal faydasını eşitler
Ø Tüketicinin her mala harcadığı son liraların eşit marjinal fayda sağlamasına eş marjinal fayda ilkesi denir. Eş marjinal fayda ilkesi kardinal fayda kavramına da*yanmaktadır.

v Tüketicinin her mala harcadığı son liraların eşit marjinal fayda sağlamasına :
Ø Eş marjinal fayda ilkesi denir.
Ø Eş marjinal fayda ilkesi kardinal fayda kavramına da*yanmaktadır.

v Neyin bulunması faydanın sıralanabildiği varsayımını kurar?
Ø Farksızlık eğrisi
Ø Ordinal fayda kavramını savunan iktisatçılar” fark*sızlık eğrilerini bularak faydanın ölçümünü gereksiz hale getirmişlerdir

v Tüketiciye aynı tatmin düzeyini sağlayan farklı mal tüketim bileşimlerinin geometrik yerine :
Ø Farksızlık eğrisi denir

v Farksızlık eğrilerinin özel*likleri :
Ø Birbirini kesmezler
Ø Negatif eğimlidirler
Ø Orijine göre dışbükeydirler
Ø Mal düzleminin her noktasından bir farksızlık eğrisi geçer
Ø Üzerindeki her nokta eşit toplam fayda sağlayan tü*ketim bileşimlerini gösterir.
v Mallardan birisi tek başına fayda sağlarsa Farksızlık eğrileri eksenleri kesebi*lir

v Farksızlık eğrilerinin orijinden uzaklaştıkça daha yüksek toplam faydayı temsil etmeleri, fayda fonk*siyonunun hangi özelliğinden kaynaklanır?
Ø Tüketilen malların artan fonksiyonu olmasından
v Farksızlık eğrilerinin negatif eğimli olmalarının nedeni :
Ø Aynı tatmin düzeyinde kalabilmek için bir malın tüke*timi arttırıldığında diğer malın tüketiminden bir miktar vazgeçilmesi zorunluluğudur

v Farksızlık eğrilerinin birbirlerini kesmemeleri “ikti*sadi insan” in hangi özelliği ile ilgilidir?
Ø Tercihler arasında tutarlı olma
Ø Tercihleri arasında tutarlı olan “iktisadi insan” böyle bir durumla varsayım gereği karşılaşmaz.
Ø Yani farksızlık eğrileri birbirini kesmez.

v Farksızlık eğrisi üzerinde aynı fayda düzeyini koru*yabilmek için, bir malın bir biriminden vazgeçildiği zaman öteki maldan ikame edilmesi gereken mikta*rı gösteren katsayıya :
Ø Marjinal ikame oranı denir


v Bir farksızlık eğrisi üzerinde sol yukarıdan sağ aşa*ğıya doğru gidildiğinde marjinal ikame oranının mutlak değerinin azalması farksızlık eğrisinin Orijine göre … :
Ø Orijine göre dışbükey olmasına yol açar

v Tüketicinin sabit geliri ile n sayıda malı temsil eden iki malı hangi miktarlarda tüketme olanaklarına sa*hip olduğunu gösteren noktaların geometrik yerine:
Ø Bütçe doğrusu adı verilir

v Bir tüketiciye ait bütçe doğrusunda aynı doğru üzerindeki iki nokta X ve Y. İse
Ø Bu doğrunun üzerin*deki her noktada tüketici gelirinin tamamını harcadığı için her iki noktada harcanan para aynıdır.

v Tüketici bütün bütçesini X malının satın alımına ayırdığında X malından sa*tın alacağı maksimum miktarın ifadesi:(M: bütçeP: fiyat)
Ø M/Px

v Düşey eksende Y malının, yatay eksende X malının yer aldığı bir modelde bütçe doğrusunun eğimi :
Ø X ve Y malının nispi fiyatlarına
Ø Bütçe doğrusunun eğimi -Px/Py Yani malların nispi fiyatlarına eşittir.

v Farksızlık eğrisi üzerindeki bir nokta :
Ø İki malın noktanın içerdiği miktarlarda tüketilmesi halinde sağlanacak toplam faydayı gösterir
Ø Farksızlık eğrisi üzerindeki her nokta tüketiciye eşit tatmin sağlayan iki mala ait değişik bileşimleri göste*rir.

v Kayıtsızlık (farksızlık) eğrisi üzerindeki her nokta*da sağlanan toplam fayda tanım gereği aynıdır.

v Farksızlık eğrilerine ait özellik:
Ø Orijine göre dışbükey olmaları
Ø Farksızlık eğrilerinin orijine göre dışbükey olmala*rının nedeni azalan marjinal ikame oranının söz konusu olmasıdır
v X1 malının tüketim miktarları yatay, X2 malının miktarları düşey eksende gösterildiğinde, tüketici*nin bütçesi 2000 TL, P1 = 100 TL, P2 = 200 TL ise bütçe doğrusu eksenleri kaç birimde keser:
Ø Bütçe doğrusu yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi olmalıdır, b noktası X2’i kestiği noktadır ve bu noktada X2 malının tüketimi miktarı sıfırdır yani tüketici sadece Ob kadar X-| malı tüketmektedir. Diğer bir ifade ile bütün parasını X1 malına harcamaktadır. Bütçesi 2000 TL ve X1’in fiyatı 100 TL olduğuna göre X1 ‘den en fazla 2000/100 = 20 adet tü*ketebilir. Bu durumda b = 20 dir. Aynı şekilde a noktasında bütün parasını X2’ye harcadığı durumda da en fazla 2000/200 = 10 birim X2 tüketebilir. Yani bütçe doğrusu X2’yi 10 birimde keser.

v Aşağıdakilerden hangisi ordinalist yaklaşıma göre bir tüketicinin X ve Y gibi iki mal tükettiğinde elde edeceği toplam faydayı gösterir? (U: Fayda)
Ø U = u (x) + u(Y)
Ø Bu yaklaşıma göre bir malın tüketiminden sağla*nan fayda, öteki malların tüketiminden sağlanan faydadan bağımsız değildir. Bundan dolayı fayda fonksiyonu olduğu gibi malların bireysel faydaları topla*mından oluşamaz.

v Hangi noktada malların marjinal faydalarının birbirine oranı fiyatlarının birbirine oranına eşittir?
Ø Tüketicinin denge noktasında
Ø O da bütçe doğrusunun farksızlık eğrisine teğet olduğu noktadır

v Fayda konusunda ordinalist yaklaşımı benimsemiş iktisatçılar :
Ø Edgeworth
Ø Antonelli
Ø Fisher
v Fayda konusunda kardinalist görüşü benimsemiş iktisatçılar :
Ø Gossen,
Ø Walras
Ø Jevons

v Bir tüketicinin harcama olanaklarının parasal ifa*desine :
Ø Bütçe kısıtı

v Bir tüketici x, y, z mallan arasında x < y ve y = z şeklinde bir tercih yapmışsa, tutarlılık varsayımına uygun olan :
Ø z = y > x
Ø Tercihleri arasında tutarlı olma iktisadi akılcı insa*nın (homo economicus) önemli bir özelliğidir.

v X ve Y gibi iki tüketim malı düşünüldüğünde; Y nin marjinal faydası X’in marjinal faydasına eşitse ve tüketici tüm bütçesini harcamışsa, X ve Y’nin fiyat*ları arasındaki ilişki:
Ø X’in fiyatı Y’nin fiyatına eşittir.
Ø Dengede her malın marjinal faydasının fiyatına oranı birbirine eşit olmalıdır.
Ø MUx = MUy olduğuna göre yukarıdaki eşitliğin sağlanabil*mesi için;
Ø Px = Py olmalıdır.

v Bir tüketici X ve Y gibi iki malı tüketirken, X malı tüke*timini 3 birim arttırıp Y malı tüketimini 8 birim azalttığın*da toplam faydası değişmemektedir.Bu noktada X’in Y’ye marjinal ikame oranı (MRSxy) kaçtır?
Ø 8 / 3
Ø Burada marjinal ikame oranının gerçekte negatif değerli olduğu; ancak mutlak değerinin dikkate alındığı unutulma*malıdır

v Bir tüketicinin bütçesi 3.000 TL, Px = 100 TL ve Py = 50 TL olduğuna göre bütçe doğrusunun denkle*mi :
Ø y = -2x + 60 dir.
Ø Bütçe kısıtı şöyle yazılır. M = xPx + yPy
Ø Px ve Py değerlerini ve bütçe (M) değerlerini yerine koy*duğumuzda 3.000= x100 + 50y elde ederiz.

v Tüketicinin faydasını maksimize edebilmesi için :
Ø Gelirinin tamamını iki mala harcaması gerekir.
Ø Bunun an*lamı dengenin ancak bütçe doğrusu üzerindeki bir nokta*da sağlanabileceğidir.
Ø Hangi bütçe doğrusu olduğu ise hangi noktada eksenleri kestiğinden hareketle bulu*nabilir

v Bütçe doğrusu:
Ø Eksenleri kesen negatif eğimli bir doğrudur

v Peynir ile ekmeğin birlikte tüketilmesi ile elde edilecek top*lam fayda, bu iki malın ayrı ayrı tüketimi ile elde edilecek toplam faydaya eşittir ifadesi :
Ø Kardinalist fayda görüşünü
Ø Kardinal fayda görüşünü savunan bu iktisatçılara göre bir malın sağlayacağı fayda, diğer malın sağlayaca*ğı faydayı etkilemez.

v Tüketici dengesinin oluştuğu noktada, farksızlık eğrisinin ve bütçe doğrusunun eğimi :
Ø Farksızlık eğrisinin eğimi bütçe doğrusunun eğimi*ne eşittir.
Ø Denge noktasında bütçe doğrusu farksızlık eğrisi*ne teğettir. Dolayısıyla bu noktada eğimleri aynıdır

v Bütçenin tamamı harcandığında, MUA/PA > MUB/PB ise, tüketicinin dengeye gelebilmesi için en uyun davranış :
Ø A malından tükettiği miktarı arttırması
Ø Dengede şu eşitlik sağlanmalıdır.
Ø Eğer MUA/PA > MUa/Pa ise tüketici A malına harcadığı son liradan daha çok marjinal fayda sağlıyor demektir. Bu durumda her zaman rasyonel davranan ve çıkarlarını maksimize etmeye çalışan tüketicinin A malı tüketimini arttırıp B malı tüketimin kısması gerekir. A malı tüketimi arttığında marjinal faydası (MUA) azalacak, B malı tüketi*mi azaldığında ise bu kez tam tersi olacak yani marjinal faydası artacak ve böylece yukarıdaki eşitlik sağlanacak*tır

v Toplam fayda maksimum iken marjinal fayda :
Ø Sıfıra eşittir
Ø Marjinal fayda son birim malın tüketiminden sağla*nan faydadır.
Ø Dolayısıyla son birim mal fayda sağladığı sürece toplam fayda artar.
Ø Tüketilen son birim mal fayda sağlamadığında toplam fayda en yüksek değerine ulaş*mışdemektir.

v Düz bir doğru biçiminde*ki farksızlık eğrisi:
Ø Eğimi yani marjinal ikame oranı her nokta*da aynıdır.
Ø Bunun anlamı ise bir malın bir biriminden vaz*geçildiği zaman öteki maldan hep aynı miktarda ikame edilmesi gerektiğidir.
Ø Birbirini tam olarak ika*me eden mallardan söz konusudur

v Tam tamamlayıcı mallara örnek:
Ø Bir çift terliğin tek*leri gösterilebilir

v Faydanın ölçülemeyeceğini, ancak karşılaştırılabi*leceğini ileri sürerek belirli bir mal ya da hizmetin faydasının kişiden kişiye farklı olacağını kabul eden’ yaklaşım:
Ø Ordinal fayda yaklaşımıdır
v Toplam fayda marjinal fayda değerlerinin toplamına eşittir.
v Kardinal fayda yaklaşımı*na göre tüketici dengesinin sağlanabilmesi için ge*rekli olan varsayımlar:
Ø Tüketicinin her mal ve hizmetin marjinal faydasını bilmesi
v Farksızlık eğrilerinin özel*likleri :
Ø Orijinden uzaklaştıkça daha yüksek fayda düzeyini gösterirler
v Farksızlık eğrisinin tanımı* :
Ø Tüketiciye aynı tatmin düzeyini sağlayan farklı mal bileşimlerinin geometrik yeridir.
v Marjinal ikame oranı :
Ø Aynı fayda düzeyini koruyabilmek için bir malın bir biriminden vazgeçildiği zaman öteki maldan ikame edilmesi gereken miktarı
v Tüketici dengesi aşağıdakilerden hangisinde sağ*lanır?
Ø Farksızlık eğrisinin bütçe doğrusuna teğet olduğu noktada
v Bir malın tüketilen miktarları arttıkça marjinal fay*dası hangi yönde değişir :
Ø Azalır
v Farksızlık eğrileri ile ilgili özellikler:
Ø Eğri üzerinde her noktada eşit tatmin sağlanır.
Ø Her tüketicinin sonsuz sayıda farksızlık eğrisi olabi*lir.
Ø Farksızlık eğrileri analizi ordinal fayda görüşüne dayanır.
Ø Tüketici dengesinin açıklanması için kullanılan te*mel araçlardan biridir

v Ordinal fayda kuramının varsayımları :
Ø Fayda sübjektiftir

v Marjinal fayda pozitif değerli ve azalmakta ise top*lam fayda :
Ø Artar
v Bir farksızlık eğrisi üzerinde tüketici et tüketimini 8 birimden 3 birime düşürürken ekmek tüketimini 4 birimden 8 birime çıkararak aynı fayda düzeyini konuyorsa bu durumda iki mal arasındaki marjinal ikame oranı :
Ø 5/4
v Bir A malına harcanan en son liranın marjinal faydasını gösterir?
Ø MUA/PA
v Mal ve hizmetlerin insan ihtiyaçlarını karşılama özelliğine :
Ø Fayda Tüketilen son birimin sağladığı tatmin marjinal fay*dadır.
Ø Tüketicilerin satın aldığı her mala harcadığı son lira*nın eşit marjinal fayda sağlaması eş marjinal fayda ilkesidir
Ø Bir malın tüketilen miktarı arttırıldıkça toplam ve marjinal fayda azalır
Ø Toplam fayda değeri maksimum iken marjinal fayda değeri sıfırdır.