Kimyasal hesaplama yapabilmek için;
1- Tepkime denklemi doğru olarak yazılarak eşitlenmelidir Bir tepkime bize şu bilgileri verir

N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g)

1 mol 3 mol 2 mol ( Mol sayısı korunmadı)
224 litre 3x224 litre 2x224 litre (NŞA) (Korunmadı)
28 gram 6 gram 34 gram (Kütle korundu)
2 mol atom 6 mol atom 8 mol atom (Atom s Korundu)
2 litre 3 litre 2 litre ( Sadece gazlar için)
602x1023 3x 602x1023 2x 602x1023

2- Başlangıçta bir maddenin miktarı verilirse o miktar önce mole çevrilir Tepkime denkleminden faydalanılarak istenilen maddelerin mol sayıları hesaplanır
3- Hesaplanan mol sayıları istenilen birimlere çevrilir

Örnek : 32 gram CH4 gazı yeteri kadar O2 gazı ile yakılırsa
A) Kaç mol O2 harcanır ? B) NŞA da kaç litre hava harcanır ? C) Kaç gram CO2 gazı oluşur ve NŞA da kaç litredir ? D) Kaç tane H2O molekülü oluşur ? ( C=12 H=1 O=16 N=6x1023)
n= m/Ma ise n=32/16= 02 mol CH4

CH4 + 2O2 --->CO2 + 2H2O
02 04 02 04

A) 04 mol O2 harcanır B) 04x5x224=448 litre hava harcanır (Havanın 1/5 i O2 dir)
C) 02x44=88 gram CO2 oluşur D) 04x6x1023 = 24x1023 tane H2O oluşur




Tepkime Çeşitleri :

1- Yanma Tepkimeleri: Yanma hava oksijeniyle (O2) tepkime demektir 2 çeşit yanma vardır

A) Yavaş Yanma: Bu tür yanmalarda bir alev yada parlaklık görülmez Örneğin demirin paslanması solunum
B) Hızlı Yanma : Bu çeşit yanmalarda alev yada parlaklık gözükür ve olay kısa sürer Örneğin mumun yanmasıkağıdın yanması

Bir element yanarsa oksiti bir bileşik yanarsa bileşikteki elementlerin ayrı ayrı oksitleri oluşur

Örnek : C + O2 ----->CO2 H2 + 1/2 O2 ------>H2O

CS2 + 3O2 CO2 + 2SO2 CO + 1/2O2 CO2

CO2 + O2 Yanmaz Soygazlar ( He Ne Ar Kr Xe Rd) yanmazlar

Asit- Baz Tepkimeleri : Asitlerle bazların tepkimelerinden tuz ve su oluşur

Asit çözeltisi + Baz çözeltisi Tuz + su

HCl + NaOH------> NaCl + H2O

2H3PO4 + 3Ca(OH)2 Ca3(PO4)2 + 6H2O

Aktif Metallerin Asit Çözeltileriyle Olan Tepkimeleri: Aktif metaller asit çözeltileriyle tepkimeye girerlerse tuz ve H2 gazı oluşur

Na + HCl ------>NaCl + 1/2H2 Al + 3HNO3 ----->Al(NO3)3 + 3/2H2

Yarı Soy Metallerin Asitlerle Olan Tepkimeleri : Yarı soy metaller ( Cu Hg Ag) Soy metaller ise Au ve Pt dir

Yarı soy metaller yapısında oksijen bulunan kuvvetli ve derişik asit çözeltileriyle tepkime verirler Tepkime sonunda tuz asidin yapısından gelen bir oksit ve su oluşur Bu tür tepkimelerde H2 gazı oluşmaz


Cu + 4HNO3 Cu(NO3)2 +2 NO2(g) +2 H2O


2Ag +2 H2SO4 Ag2SO4 + SO2 +2H2O

FORMÜL BULMA

Bir molekülü oluşturan atomların bağıl sayılarını veren formüle basit formül (kaba formül) molekülü oluşturan atomların gerçek sayılarını veren formüle de molekül formülü denir

Molekül formülü basit formülün tam sayılı katlarıdır


(Basit formül) n= molekül formülü


MADDE BASİT FORMÜL MOLEKÜL FORMÜLÜ
Amonyak NH3
Glikoz CH2O C6H12O6
Eten CH2 C2H4

basit formül bulunurken;
1- Verilen madde miktarları mole çevrilir
2- Bulunan sayılar ilgili maddelerin sağ alt köşelerine yazılır
3- sayılar tam sayı değilse ya içlerindeki en küçük sayıya bölünür yada uygun bir sayıyla genişletilerek sadeleştirilir

Örnek -1
Bir organik bileşikte 24 gram C 12041022 tane azot (N) atomu 02 mol O atomu ve 06 gram H atomu bulunmaktadır Bileşiğin basit formülü nedir ?

Çözüm :

nC= 24/12 = 02 mol C nN= 12041022/6021023= 02 mol N nO=02 mol nH= 06/1= 06 mol H

C02H06N02O02 dir Sayılar 02 ye bölünürse CH3NO olur


Örnek-2

02 molünde 04 mol Pb ve 96 gram oksijen içeren bileşiğin basit formülü nedir ?( O=16)

Çözüm:

02 molünde 04 mol Pb varsa 1 molünde 2 mol Pb vardır 02 molünde 96 gram O varsa 1 molünde 48 gram O bulunur

NO= 48/16 = 3 mol O olur Formül ise Pb2O3 olur


Örnek-3

C ve H dan oluşan bir bileşiğin kütlece %25 i H dir Buna göre bileşiğin basit formülü nedir ?(C=12 H=1)

Çözüm : 75 gram C nC= 75/12 = 625 mol nH= 25/1= 25 mol


C625H25 her ikisi de 625 e bölünürse CH4 bulunur
Örnek-4

CH ve O içeren organik bir bileşiğin 46 gramı oksijenle yakıldığında 88 gram CO2 ile 181023 tane H2O molekülü oluşmaktadır Bileşiğin formülü nedir ? (C=12 H=1 O=16)

Çözüm :

X + O2 -------> CO2 + H2O
46 gram 02 mol 03 mol

bileşikteki karbon 02x12= 24 gram bileşikteki hidrojen 03x2=06 gramdır Oksijen ise 46 -(24+06) = 16 gramdır

nC=02 nH=06 nO=01 mol C02H06O01 10 ile çarpılırsa C2H6O bulunur
Örnek-5

112 gram A ile 32 gram B den oluşan bileşiğin formülü AB dir 224 gram A ve 96 gram B den oluşan bileşiğin formülü nedir ?

Çözüm :
112 gram bileşikte A ise 224 gram A2dir 32 gram B yi gösteriyorsa 96 gram B B3 olmalıdır Yani A2B3 dür

Örnek-6

44 gram Mn ile NŞA da 896 litre O2 gazı artansız tepkimeye giriyor Oluşan bileşiğin formülü nedir ?
( Mn=55)

Çözüm :
nMn= 44/55 = 08 mol nO= 896/224 = 04 mol O2 O= 08 mol atom dur

Mn08O08 her taraf 08 bölünürse MnO dur