6. Ünite - Türkiye Büyük Millet Meclisi Ve Siyasi Yapılanma (1920-1923)

211_Meclis-İ Mebussan Ne Zaman Kapatıldı? 21 Aralık 1918'de padişah iradesi ile Meclis-i Mebu*san da kapatıldı.
_Heyet-İ Temsiliye İle Komutanlar Arasındaki Sivas Toplantısı Ne Zaman Oldu Ve Hangi Kararlar Alındı?(16-29 Kasım)'nda önemli kararlar alınmış*tı. Bu toplantıda

  • Kongrelerde ortaya konan temel ilkelerin korunması,
  • Ordunun milli' iradenin emrinde olması,
  • Mali sorunların milli' mücadeleyi engellemeyeceği konularında görüş birliği sağlanmıştır.

212_Meclis-İ Mebusanın Yaptığı En Önemli İş Nedir? 28 Ocak 1920'de kabul ettiği ve 17 Şubat 1920'de Meclis kürsüsünden açıkça okunup oylayarak tüm dünyaya açıklanan ve tarihe Misak-ı Milli' (Milli' Ant) olarak geçen belgeyi ka*bul etmesidir.
213_ Mustafa Kemal Paşa 24 Nisan 1920'de Mondros Mütarekesi'nin İmzalanmasın*dan 23 Nisan'a Kadarki Gelişmeleri Ve Yapılan Çalışmaları Anlatan Uzun Bir Konuş*ma Yaptı. Milli Sınırlar İçinde Her Şeyden Önce Kendi Kuvvetimize Dayanarak Varlı*ğımızı Koruyarak Millet Ve Memleketin Gerçek Saadet Ve Refahına Çalışmayı Öngö*ren Bir Siyasetin Yani Milli Bir Siyasetin Uygulanmasını İstedi. Arkasından Da Yeni Bir Hükümetin Kurulmasını Öngören Şu Teklifi Sundu.

  • I-Hükümetin kurulması zo*runludur.
  • 2- Geçici olarak bir hükümet başkanı seçmek veya Padişaha bir vekil ta*nımak doğru değildir.
  • 3-Mecliste yoğunlaşan milli iradenin doğrudan doğruya vatanın yazgısına el koymuş olduğunu kabul etmek temel ilkedir. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin üstünde bir kuvvet yoktur.
  • 4- Türkiye Büyük Millet Meclisi yasa*ma ve yürütme yetkilerini kendisinde toplar. Meclisten seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir heyet hükümet işlerine bakar. Meclis başkanı bu heyetin de başkanıdır

214_ Meclise Verilecek Ad Konusu Daha Meclis Açılmadan Kimler Hangi İsmi İstedi? 11 Nisan 1920 günü Vila*yet'te yapılan toplantıda gündeme getirildi. İslamcılar meclisin adının "Meclis-i Ke*bir" veya "Meclis-i Kebir-i Milli", Türk Ocağı yanlıları "Kurultay' Osmanlıcılar ise "Meclis-i Mebusan" olmasını istiyordu.
215_ Türkiye Büyük Millet Meclisine Katılan Üyeleri Hangi Meslek Mensuplarındandı? %34,2'si sivil bürokrasiden, %24'ü serbest meslek sahiplerinden, %13,2'si askerlerden, %8,6'ı din adamların*dan, %12,Ti yerel yönetimlerde görev almış üyelerden, %4'ü doktor ve eczacılar*dan, %1,2'si aşiret reislerinden, %1'i teknik elemandan oluşuyordu. Bu da TBMM'nin tüm halk kesimini temsil ettiğini gösteriyordu.
216_Türkiye Büyük Millet Meclisi Genç Ve Eğitim Düzeyi Yüksek Bir Meclisti. Üyelerinin %39,4'ü yükseköğretim, %27'si ortaöğretim ve %22'si medrese, %3,8'i meslek okulu mezunudur. Milletvekillerinin %45'i fesli, %22'si kalpaklı, %18'i sarıklı, %12,5'inin başı açık, %1,2'si yöresel başlıklıydı. Türkiye Büyük Millet Meclisine katılan milletvekilleri*nin %50.1'i Türkçe dışında bir yabancı dil biliyordu
217_ Türkiye Büyük Millet Meclisinin En Belirgin Özelliklerinden Biri Nedir? İhtilalcı olması*dır
218_ Saltanat Ne Zaman Kalktı? Hilafetle Saltanatı birbirinden ayırıp altı yüz yıllık Os*manlı Saltanatını 2 Kasım 1922'de kaldırarak bu özelliğini açıkça göstermiştir.
219_Türkiye Büyük Millet Meclisinde Oluşan Gruplar Hangileridir?

  • Yeşil Ordu.
  • Halk Zümresi
  • Islahat Grubu
  • İstiklal Grubu
  • Tesanüt Grubu
  • Müdafaa-i Hukuk Grupları (Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu (Birinci Grup),Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu (ikinci Grup)

220_Yeşil Ordu Nedir? Sivas Kongresi'ne katılan üyelerden bazıları geleceğin şarkta olduğunu düşüne*rek, Anadolu'da Rusya'nın yardımıyla bir devrim yapmayı tasarlamışlardı. Bunların öncülüğünü de Hakkı Behiç Bey yapıyordu. Sivas Kongresi sonrasında gizli örgüt*lenmeye geçen bu kişiler, Millet Meclisi açıldıktan sonra Yeşil Ordu adını almışlar*dır
221_Yeşil Ordunun Gazetesi Nedir? Ethem Bey, bu doğrultuda kamuoyu oluşturmak için Ağustos sonla*rında "Seyyare- Yeni Dünya" adlı bir "İslam Bolşevik Gazetesi" çıkararak Yeşil Or*du Cemiyeti'nin propagandasını sürdürmeye devam etmiştir.
222_Halk Zümresi Kimlerden Oluşur? TBMM'de 60-70 kişiden oluşan bir grup millet*vekili "Halk Zümresi" adıyla ortaya çıktı/Eylül 1920). Yunus Nadi, Hakkı Behiç, Mu*hittin Baha, Dr. Adnan Bey gibi tanınan isimler de bu zümre içinde yer aldı
223_ Halk Zümresi'nin Amacı Nedir?

  • Ülkede kayıtsız koşulsuz halkı egemen kılmak,
  • Çağın koşullarına ve halkın ihtiyaçlarına göre gerekli olan ye*nilikleri yapmak ve gerekli kurumları oluşturmak,
  • İslamiyet'in kutsal esaslarına da*yanarak halkı asrısaadetteki mutluluğa ulaştırmaktı.
  • Halk Zümresi; yürütme gücünü ve yasama yetkisini halkın büyük şurasında toplayacak,
  • Büyük Şura 18 yaşını bitir*miş Liva halkınca genel oy ile seçilecekti.
  • Programa göre ülke; coğrafi durumu ve iktisadi konumu itibarıyla nahiye, kaza ve livalar marifetiyle idare olunacaktı.
  • Halk Zümresi; eğitimin parasız olmasını, kütüphanelerin ve okulların yaygınlaştırılması*nı, ülkede okumamış kimsenin kalmamasını hedefliyordu.
  • Vergi oranlarının adalet ölçüsünde belirlenmesini, işçi ve köylülerin vergi yükünden kurtarılmasını istiyor*du.
  • Toprağın denetiminin devlete ait olmasını, toprağı olmayanlara hükümetçe ye*terince toprak verilmesini savunuyordu.
  • Emekçilerin evlerinin sağlık koşullarına uy*gun hale getirilmesini,
  • Eczane ve hastanelerin hükümetin idaresi altında bulundu*rulmasını,
  • Fakir çocukların 16 yaşına kadar hükümetin denetimi altında tutulmasını öngörüyordu.
  • Adaletin; üyeleri halk tarafından seçilecek Halk Mahkemeleri tarafın*dan yerine getirilmesini istiyordu.

224_ Islahat Grubu Islahat (Reform) Grubu Neyi Amaçlamaktadır?

  • Egemenliğin kayıtsız şartsız millete verilmesini, halkın kendiişlerini doğrudan doğruya kendisinin yürütmesini amaçlamaktadır.
  • Yasama ile yürütme yetkisinin Büyük Millet Meclisinde toplanmasını,
  • Türkiye devletinin, Bü*yük Millet Meclisince yönetilmesini,
  • Büyük Millet Meclisinin de iller halkınca doğ*rudan doğruya seçilmesini,
  • Yasaların konulması, değiştirilmesi, kaldırılması, antlaş*ma ve barışın yapılması ve vatan savunması gibi temel yetkilerin Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmesini istemektedir.
  • Bu grup Türkiye'nin coğrafi ve iktisadi iliş*kilerini göz önüne alarak ülkenin illere, illerin ilçelere, ilçelerin de bucaklara ayrıl*masını,
  • Vergilerin, olanak ölçüsünde azaltılmasını, tutumluluğa (tasarrufa) en geniş ölçüde özen gösterilmesini ve bütçenin denk olmasını istiyordu.
  • En kısa sürede ulu*sun bütün bireylerini okuryazar duruma getirmeyi, her ilde bir öğretmen okulu aç*mayı, ivedi olarak köylere öğretmen göndermeyi tasarlıyorlardı. Kızların öğrenimi*ne İslam gelenekleri çerçevesinde, erkeklerinki kadar özen gösterileceğini belirten
  • Islahat Grubu, Sultani okulları kaldırıp il merkezlerinde yedişer yıllık idadi okulları açmak ve bu idadilerin son iki yılında meslek okullarına ilişkin program uygulamak istiyordu.
  • İllerin elverişli görülenlerinde, uygulamalı tarım okulları ile ebe ve dişçi ve küçük sağlık memuru okulları açılacaktı.
  • Kıyı ulaşımı ve bu ulaşımı güvenli bir duruma getirmeye, madenlerden gereği gibi yararlanmak için işçi örgütlenmesine ilişkin yasalar çıkarılacaktı.
  • Mülkiyet ve tasarruf hakkını her türlü saldırıdan koruya*cağını, genel ihtiyaçları yerli sermayelerle karşılamak için her türlü ortaklıkları ko*ruyacağını, gerek üretim, gerek tüketim için kooperatifler kurulmasına yardım ede*ceğini söylüyordu.
  • Barışta askerlik hizmeti olanak ölçüsünde az bir zamana sığdırı*lacaktır. Savaş durumunda halkın bütün bireyleri vatan savunmasıyla ilgili ödevleri en büyük bir özveriyle yerine getirmeye çağrılacaktır.

225_İstiklal Grubu Nedir? Mecliste Mustafa Kemal Paşa'ya hayranlık duyan, ileri görüşlü 30-40 kadar millet*vekili bir araya gelerek İstiklal Grubu'nu kurdular. Bunlar Mecliste "Terakkiperver *Milliyetperver" akımı temsil edeceklerini açıkladır
226_ Tesanüd Grubu Kimlerden Oluşur? Mazhar Müfid (Hakkâri), Ferid (çorum), İsmail Suphi (Burdur), Mustafa (Dersim), Rasim (Sivas), Yusuf İzzet Paşa (Bolu), Dr. Suat (Kastamonu), Tahsin (Maraş), Şev*ket (Sinop), Abdulkadir Kemali (Kastamonu), Yusuf Ziya (Bitlis) beylerin İdare Heyeti'ni oluşturduğu Tesanüd Grubu "Mutedil milliyetperver" milletvekilleri tara*fından kurulmuştu
227_ Tesanüd Grubunun Amacı Nedir? Adından da anlaşılacağı gibi mecliste milletvekilleri arasında dayanışmayı sağlamayı amaçlamıştır. Mecliste en örgütlü grup olarak tanınmış, partileşmeyi düşünmemiştir. Bu ne*denle de siyasi program yapmamışlardır.
228_ Anadolu Ve Rumeli Müdafaa-İ Hukuk Grubu (Birinci Grup) Programı Nedir? Grubun İki Maddeden Oluşan Bir Programı Vardı:

  • Büyük Millet Meclisinde oluşan "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Gru*bu "nun temel amacı milli mücadelenin başından beri Erzurum, Sivas Kon*greleri'nde saptanan ve son Osmanlı Meclis-i Mebusanı ile Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilen Misak-ı Milli esasları içinde vatanın tamamı*nı ve milletin bağımsızlığını sağlayacak barışı elde etmektir. Grup bu amaca ulaşabilmek için milletin tüm maddi ve manevi gücünü ge*rek görülen hedeflere yöneltecek ve kullanacak, ülkedeki resmi ve özel tüm örgütleri ve kuruluşları bu amaç doğrultusunda kullanmaya çalışacaktır.
  • Grup, bu amacı gerçekleştirmeye çalışmakla beraber devlet ve milletin teş*kilatını, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu dairesinde bölüm bölüm tespit edecek ve hazırlamaya çalışacaktır

229_ Anadolu Ve Rumeli Müdafaa-İ Hukuk Grubu (Birinci Grup) Hangi Partiye Dönüştü? Mecliste adeta bir siyasal parti işlevini gören Birinci Grup, 1923 seçimlerinden sonra siyasal parti biçimine dönüştü ve Halk Fırkası olarak çağdaş Türkiye'nin olu*şumuna damgasını vurdu
230_ Anadolu Ve Rumeli Müdafaa-İ Hukuk Grubu (İkinci Grup) Kimlerden Oluştu? Erzurum Milletvekili Hüseyin Avni ve Necati Bey, Samsun Milletvekili Emin Bey, Kastamonu Milletvekili Besim Bey, Kayseri Milletvekili Rıfat Bey, Mersin Milletvekili Selahattin Bey, Sivas Milletvekili Vasıf Bey, bir araya gelerek Meclis'te yeni bir grup oluşturmaya çalıştı
231_ Cumhuriyetin İlanına Kadar Türkiye'de Kurulan Siyasi Partiler Hangileridir?

  • Türkiye Halk İştirakiyün fırkası
  • Türkiye Komünist fırkası
  • Cumhuriyet Halk fırkası

232_ Türk Tarihinde Parti Adıyla Kurulan İlk Siyasal Parti Hangisidir? 1 Eylül 1324 (14 Eylül 1908) kurulan Osmanlı Ahrar Fırkası,.
233_ Halk Fırkası Ne Zaman Kuruldu? 9 Eylül 1923'te Halk Fırkası kuruldu.
234_ Türkiye Halk İştirakiyün Fırkası Ne Zaman Kurudu Kurucuları Kimdir? 7 Aralık 1920'de Tokat Milletvekili Nazım, Bursa Milletvekili Şeyh Servet ve Afyon Milletvekili Mehmet Şükrü, Baytar Binbaşı Hacı oğlu Salih, Ziynetullah Nuşirevan emeği temel ilke ala*rak Türkiye Halk İştirakiyürı Partisini kurdular.
235_ Türkiye Komünist Fırkası Ne Zaman Ve Kurucuları Kimdir? 18 Ekim 1920'de Türkiye Komünist Partisi adı altında bir parti kurdu. 9 kişilik kurucu heyeti, 30 kişilik "Merkez-i Umumisi" olan partinin üyeleri arasında Hakkı Behiç Bey, İhsan Bey (Cebelibereket), Refik Bey (Konya), Eyüp Bey (Eskişehir), Tevfik Rüştü Bey, Mahmut Esat Bey, Yunus Nadi Bey, Kılıç Ali Bey, Süreyya Bey gibi Türkiye Büyük Millet Meclisinin aktif üyeleri vardı. Kurtuluş Savaşı'nın asker kadrosunda önemli yerleri bulunan Fevzi Paşa, Ka*zım Karabekir Paşa, Ali Fuat Paşa, Refet ve İsmet Beyler de Parti'ye dâhil olmuş*lardı.
236_ Cumhuriyet Halk Fırkasının Seçim Secim Bildirisi Nedir?

  • Umde 1. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. İdare yöntemi halkın doğrudan doğruya kendi kaderini belirlemesi esasına dayanır. Milletin gerçek temsilcisi Tür*kiye Büyük Millet Meclisidir. Türkiye Büyük Millet Meclisi dışında hiçbir kişi, hiç*bir makam, hiçbir güç milletin yazgısına egemen olamaz.
  • Umde 2. Egemenlik ve hükmetme yetkisi Türkiye halkının gerçek temsilcisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisinin manevi şahsında toplanmış olduğu için, Tür*kiye Büyük Millet Meclisinin 1 Kasım 1922'de verdiği Saltanatın kaldırılmasına iliş*kin karar değiştirilmez ilkedir.
  • Umde 3. Ülkede iç güvenliğin kesin olarak sağlanması en önemli görevlerden biridir.
  • Umde 4. Mahkemelerin hızlı bir şekilde adalet dağıtabilmeleri sağlanacak, ya*sal mevzuat milli ihtiyaçlarımıza, bilimsel hukuk anlayışına göre yeni baştan iyileş*tirilecek ve tamamlanacaktır.
  • Umde 5. Aşar yönteminde halkın şikâyetine ve mağduriyetine yol açan kısım*lar iyileştirilecek, tütün ekimi ve ticaretini milletin yararına dönüştürecek önlemler alınacaktır. Mali kurumlar çiftçilere, sanayicilere ve ticaretle uğraşanlara kolayca borç verecek bir şekle getirilecek, ivedi ihtiyacımız olan demiryolları için vakit ge*çirilmeden girişimde bulunulacak, ilk eğitim birleştirilecek, tüm okullarımız ihtiya*cımıza ve çağdaş esaslara uygun hale getirilecek, sağlık ve sosyal yardım kuruluş*ları iyileştirilecektir.
  • Umde 6. Askerlik süresi kısaltılacaktır.
  • Umde 7. Milletin bağımsızlığı ve vatanın savunulması uğrunda sakat kalan kişi*lerin, ordu emeklilerinin, dul ve yetimlerinin sefaletine meydan vermeyecek ön*lemler alınacaktır.
  • Umde 8. Memurların atanma, görevden çıkarılma, yükseltilme, ödüllendirme, emekli edilme koşulları belirlenecektir.
  • Umde 9. Ülkenin hızlı bir şekilde onarılması için özel şirketlerin kurulması da özendirilecektir. Mali, iktisadi, idari bağımsızlığımızı sağlamak koşuluyla bir barış ortamının oluşturulmasına çalışılacaktır. Bu koşulları sağlamayan barış antlaşması*nı kabul etmeyeceğiz

237_ Mustafa Kemal Paşanın 106 Madde İle Bir Ekten Oluşan Tüzük Tasa*rısını Tartışmak Üzere Milletvekillerine Dağıttı. Bu Tasarının İlk Maddelerinde Şöyle Deniyordu:

  • Madde ı. Halk Fırkası (Partisi); Cemiyetler Kanunu'na göre kurulmuş siyasi bir cemiyettir. Amacı, milli egemenliğin halk tarafından ve halk için icrasına kılavuz*luk etmek ve Türkiye'yi çağdaş bir devlet haline yükseltmektir.
  • Madde 2. Halk Partisi bir ihtilal partisi değil bir inkılâp partisidir. Tüm siyasal mücadelesini yasalar çerçevesinde yapacaktır. Türkiye'de tüm yasaların üstünde yasanın otoritesini egemen kılmaya çalışacaktır.
  • Madde 3. Halk Partisine göre halk kavramı, herhangi bir sınıfa özgü değildir. Hiçbir imtiyaz iddiasında bulunmayan ve genellikle yasa karşısında mutlak eşitliği benimseyen tüm bireyler halktandır. Halkçılar, hiçbir ailenin, hiçbir sınıfın, hiçbir cemaatin, hiçbir ferdin imtiyazlarını kabul etmeyen ve yasalardaki mutlak hürriyet ve bağımsızlığı tanıyan bireylerdir.
  • Madde 4. Halk Partisine her Türk ve dışarıdan gelip Türk vatandaşlığını ve uy*garlığını kabul eden her birey girebilir.
  • Madde 5. Halk Partisi Genel Başkanını Büyük Kongre seçer.

238_Cumhuriyet Halk Partisi'nin Programına Hangi İlkeler Eklendi? Cumhuriyetçilik, Halkçılık, Milliyetçilik, Laiklik ilkeleri*ne Devletçilik ve İnkılâpçılık ilkeleri de eklenmiş ve bunların tanımları yapılmıştır