4 Ünite

105_ 1923-30 yılları arasında Türk Dış Politikası, Lozan Konferansı’nda çeşitli nedenlerle kesin olarak sonuçlandırılamamış konuların, ulusal çıkarlara uygun biçimde çözümlenmesi üzerine odaklanmıştır. Bu konular
ü İngiltere ile Musul Sorunu,
ü Fransa ile Kapitülasyonlar,
ü Hatay ve diğer sorunlar,
ü Yunanistan ile Ahali Mübadelesi olarak sıralanabilir.
106_ I. Dünya Savaşı sonrasında uluslararası ilişkiler, savaşı kazanan devletlerle kaybedenler arasındaki kutuplaşma çerçevesinde şekillenmişti. Galip devletler savaş sonrası oluşturulan uluslararası düzenin devamını isterken; mağlup devletler kendilerine dikte ettirilen ve ağır şartlar taşıyan anlaşmalara tepki gösteriyorlardı.
ü Mağlup devletler, savaş sonrası anlaşmalar çerçevesinde oluşan statü koyu değiştirmek üzere revizyonistolarak adlandırılan bir tutum benimsemişler, buna karşılık
ü Galipler kendilerinin belirlediği mevcut durumun korunmasını sağlamaya çalışarak, antirevizyonist bir tutum benimsemişlerdir.
107_ Atatürk’ün Dışı Politikadaki Uygulama Esasları
ü Gerçekçilik
ü Tam Bağımsızlık
ü Barışçılık
ü Akılcılık
ü Güvenlik Politikası ve ittifaklar Sistemi
108_ Tam bağımsızlık neleri kapsar? Siyasi, iktisadi, mali, askerî ve kültürel açıdan bağımsızlıktı ve bunlardan ödün verilemezdi.
109_ İngiltere 187778 Savaşı’ndan sonra neyi planlamıştır? Anadolu’nun doğusunda Ermenistan ve Kürdistan kurmanın yanında, batısını da genişletilmiş Yunanistan’a bağlamayı ve İstanbul’da da Osmanlı hanedanı altında küçük bir Türk Devleti oluşturmayı düşünmektedir
110_ Türkiye, 5 Haziran 1926’da yaptığı anlaşma ile (Türkiye, İngiltere ve Irak Hükûmeti) Musul’u, İngiltere’nin mandasındaki Irak’a bıraktı.
111_ Türkiye’nin savaşı kanun dışı ilan eden Briand Kellog Paktı’na katılması (1929 Ocak),
112_ Akdeniz Paktı adı nedir?1936’da İtalya’nın Balkanlar ve Orta Doğu’da tehditlerini artırması üzerine, önce Fransa’yla anlaşan İngiltere, bir İtalyan saldırısı karşısında ispanya, Yugoslavya, Yunanistan ve Türkiye’ye garanti vermiştir. İspanya’nın bu garantiyi reddetmesine karşılık, diğer devletlerle birlikte, Türkiye bu garantiyi kabul etmiştir. Ayrıca, bu üç devlet de İngiltere’ye garanti vermiştir. Bu karşılıklı garantiler sistemine Akdeniz Paktı adı verilmiştir.
113_ 20 Ekim 1921’de Ankara antlaşması imzalanmıştı. Bu antlaşma sadece Türkiye Suriye sınırını çizmekle kalmamış, aynı zamanda Türk Fransız ilişkilerini de düzenlemişti.
114_ Eylül 1938’de kurulan Hatay Devleti bir yıl kadar bağımsız kaldıktan sonra, 29 Haziran 1939’da Hatay Meclisi son toplantısını yaparak, oy birliğiyle Anavatan’a katılma kararı alacaktır.
115_ Türk Yunan ilişkilerinde Yunanistan’ın 20.yüzyıl başlarındaki dış politikasının amacını, Anadolu’da Rum nüfusun yaşadığı bölgelerin Yunanistan’a ilhâkı, diğer bir deyişle Megali ideal kapsamında Yunanlıların kaybettikleri toprakların elde edilmesi teşkil etmiştir.
116_ Lozan Barış Antlaşması sonrasında savaşan iki taraf olan Türkiye ile Yunanistan arasındaki ikili ilişkiye yön veren temel meseleler, Lozan görüşmeleri sırasında imzalanan Türk Yunan Ahali Mübadelesine Dair Sözleşme’nin tatbiki ve buna bağlı olarak ortaya çıkan sorunların çözümünde yoğunlaşmıştır.
117_ Balkan devletleri ile bir pakt kurma fikrini gündeme getirdiğini görüyoruz. Yine bu bağlamda Türkiye, Arnavutluk (19 Aralık 1923), Bulgaristan (18 Ekim 1925) ve Yugoslavya (28 Ekim 1925) ile Dostluk Antlaşmaları imzalanmıştı.
118_ Bulgaristan’ın Balkan Birliğine katılmasını engelleyen iki mesele vardı:

  • Azınlıkların haklarının korunması (Makedonya’da önemli miktarda Bulgar azınlığı vardı), diğeri ise
  • Ege Denizi’ne çıkabilmek için Bulgaristan’a bir mahreç (çıkış) verilmesi.

119_ Balkan Paktı’nı imzaladılar (9 Şubat 1934). Bu anlaşma ile Türkiye Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya sınırlarını karşılıklı olarak garanti ediyorlar, birbirlerine danışmadan herhangi bir Balkan devletiyle birlikte bir siyasi harekette bulunmamayı ve herhangi bir siyasi anlaşma yapmamayı taahhüt ediyorlardı.
120_ 7 Nisan 1937’de Mısır ile bir Dostluk Anlaşması imzalandı. Nihayet, İran ile Irak arasındaki sınır anlaşmazlıkları Türkiye’nin gayretiyle ortadan kalktı. Bu esnada, Afganistan da anlaşmaya katılacağını bildirince, 8 Temmuz 1937’de Tahran’da Sadabad Sarayı’nda Türkiye İran Irak ve Afganistan arasında Sadabad Paktı adını alan anlaşma imzalandı